InfoHub Logo

Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik; Oqýshylardyń jaryqtyń tabıǵaty, jaryq tolqyndarynyń qasıetterin, olardyń naqty tujyrymdamasyn, qandaı ǵalymdar anyqtaǵanyn, qoldanylatyn jerlerin bilý. Ótilgen oqý materıalyn qaıta jańǵyrtyp sapaly uǵyný. Alǵan bilimderin tereńdetý, bir júıege keltirý, negizgi uǵymdy bekitý.
Tárbıelik: Sabaqqa oqýshylardyń óz erkimen belsene aralasýy, bilimderin kórsete alýy, kópshil bolýǵa úıretý, toppen uıymdasyp jumys isteýge, ózin ózi basqarýyna tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı órisin keńeıtip, oılaý qabiletin damytý, jyldam ári naqty oılaýǵa úıretý. Jeke tulǵanyń boıyndaǵy qabileti men darynnyń kózin ashyp, belsendiligin arttyrý.

Kásibı: Matematıka pániniń fızıkamen tyǵyz baılanysyn túsindirý, fızıkadaǵy keıbir problemalardy matematıkalyq zańdylyqtarymen sheshimin tabýǵa bolatynyn jetkizý.

Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq
Sabaqtyń túri: Praktıkalyq
Sabaqtyń ádisi: DSOT keıbir elementteri, MOT elementteri
Pánaralyq baılanys: Matematıka, hımıa
Qural jabdyqtar: almas, shyny, ǵalymdardyń portretteri, jaryq kózi
Paıdalanylatyn ádebıetteri:
«Fızıka» 11 synyp M Ia Mákıshev
“Fızıka» oqýlyǵy B S Aryzhanov
«Fızıka esepteriniń jınaǵy» Rymkevıch
«Fızıkadan demonstrasıalyq tájirıbeler» V A Býrov, A G Dýbov...

Sabaq barysy:
- Uıymdastyrý kezeńi
a) Oqýshylardy túgeldeý
á) Topty úshke bólý «Dıspersıa», «Interferensıa», «Dıfraksıa»
b) Sabaqtyń maqsaty, josparymen tanystyrý

1. Teorıalyq bólimi «Qaıtalaý – oqý anasy»
Teorıalyq bólim úsh negizden Topty tanystyrý, «Mıǵa - shabýyl», «Ǵalymdar aty óshpeıdi» degen saıystardan quralǵan.
2. Praktıkalyq bólimi «Fızıkanyń kózi matematıka»
Bul bólimde «Formýlalardy bilemiz be?» jáne «Deńgeılik esepter» degen týrlardan quralǵan
3. Tájirıbelik bólimi «İzdegen jeter muratqa»
Jaryq qasıetterine baılanysty oqýshylarǵa tájirıbe, eksperımenttik jumystar uı jumysyna berilgen, kórneki túrde kórsetý

Topty baǵalaý úshin jaýaptary naqty ári durys jaýap bergenge transportır, ekinshi jaýap bergen topqa syzǵysh, sońǵy jaýap bergen topqa sıa qalam berý arqyly júzege asady.
«Úzdik» transportır
«jaqsy»syzǵysh
«orta»qalam

1. Teorıalyq bólimi «Qaıtalaý – oqý anasy»
1. 1 Árbir top óz ataýlaryna túsinik berip ótedi
1 top: «Dıspersıa»- tolqyn uzyndyǵynyń jaryqtyń syný kórsetkishine táýeldiligi. Núton eń alǵash tájirıbe jasaǵan.
2 top: «Interferensıa» - eki ne odanda kóp tolqyndardyń qosylýy.
3 top: «Dıfraksıa»- jaryq tolqyndarynyń bógetterdi oraǵytyp ótýi.

1. 2 «Mıǵa - shabýyl» árbir top jasyrylǵan suraqtardy tańdap 1 - 2, 2 - 3, 3 - 1 rettilikpen suraqtardy qoıady.
«Dıspersıa» toby
1. Jaryq jyldamdyǵyn ashqan fransýz fızıgi
2. Aınymaly elektr togy
3. Terbelmeli kontýr
4. Jaryqtyń syný zańy
5. Elektromagnıttik ındýksıa qubylysy

«Interferensıa» toby
1. Jaryq jyldamdyǵynyń san máni
2. Lens erejesi
3. Tolyq shaǵylý
4. Elektromagnıttik óris
5. Ózdik ındýksıa

«Dıfraksıa» toby
1. Jaryq dıspersıasyn ashqan ǵalym
2. Jaryq degenimiz ne
3. Indýktıvtiliktiń ólshem birligi
4. Jaryqtyń shaǵylý zańy
5. Jaryq jyldamdyǵyn ólsheýdiń neshe ádisi bar

1. 3 «Ǵalymdar aty óshpeıdi» taqtaǵa sıfrlardy tańdap jasyrylǵan fızıkadaǵy ǵulamalardyń eńbekteri jóninde túsinik beredi. Jasyrylǵan fızıkter:
- Arhımed
- G Galıleı
- Gers
- Maksvell
- Núton
- Popov
- Rezerford
- Eınshteın
2. Praktıkalyq bólimi «Fızıkanyń kózi matematıka»
2. 1 «Formýlalardy bilemiz be?»
Bir paraq qaǵaz beriledi ár top oqýshylary ózderi biletin formýlalardy jazady, ýaqyt belgilenedi. Kóp jáne durys jazǵan top jeńimpaz atanady.
2. 2 «Deńgeılik esepter» a, v, s deńgeıinde esepter beriledi. Durys ári jyldam shyǵarǵan top jeńimpaz atanady.

A deńgeıli esepter
1) Kún sáýlesi sý betine 25°pen túskende shaǵylý buryshy qanshaǵa teń?
19°- 0, 3177
2) Syıymdylyǵy 50mkF ındýktıvtigi 50Gn bolatyn kontýrda erkin elektromagnıttik terbelisiniń perıodyn anyqta?
T - 0, 31s
3) Ótkizgishtiń oramynda tok kúshi 6 A, magnıt aǵyny 12mVb teń bolǵanda ındýktıvtiligi nege teń?
2mGn

V deńgeıdegi esepter
1) Sýdaǵy qyzyl sáýleniń syný kórsetkishi 1, 331, al kúlgin sáýleniń 1, 343. Eki sáýleniń de sýdaǵy jyldamdyǵyn anyqta? (225400km/s, 223400km/s)
2) Ortanyń syný kórsetkishi 2-ge teń Osy ortada jaryq jyldamdyǵy neshege teń? (1, 5*10*8)
3) Plýton planetasy kúnnen qandaı qashyqtyqta ornalasqan, eger kúnnen túsken sáýle Plýtonǵa 5, 5 saǵatta jetse? (5, 9*10*9)

S deńgeıdegi esepter
1) Nelikten transport qozǵalysy kezinde tyıym salynatyn belgige qyzyl tús alynǵan, basqa tús nege alynbaǵan? (Qyzyl sáýleniń tolqyn uzyndyǵy úlken, atmosferada az shashyraıdy)
2) Jaryq sáýlesiniń sýdaǵy tolqyn uzyndyǵy 435nm Osy sáýleniń aýadaǵy tolqyn uzyndyǵy nege teń? (579nm)
3. Tájirıbelik bólimi «İzdegen jeter muratqa»
Jaryqtyń qasıetterine top bolyp oqýshylar tájirıbe kórsetedi jáne ony qorǵaıdy.
- Almas júzderi arasyndaǵy sańylaý arqyly dıfraksıany baqylaý
- Juqa qabyqshada ınterferensıany baqylaý
- Qatar qoıylǵan shamdar arqyly dıfraksıany baqylaý
- Sabyn kópirshigindegi ınterferensıany baqylaý
- Kapron jolaǵy arqyly dıfraksıany baqylaý
Baǵalaý
Árbir týrda jınalǵan fıshkalardyń sanyna qaraı top oqýshylary baǵalanady. «Óte jaqsy», «Jaqsy», «Orta»
Úı tapsyrmasy.
- Jaryqtyń qasıetteri dıspersıa, ınterferensıa, dıfraksıa taqyryptaryna qosa jaryqtyń polárızasıasyn konspektilep oqyp kelý.
- Iýng, Gúıgens ómirlik eńbekterinen qol jazba.
- Taqyryptar boıynsha rebýs, sózjumbaqtar daıyndaý (qalaýymyz boıynsha)
Qortyndy.