Jasóspirimderdiń ata - analaryna arnaǵan psıhologıalyq keńes
«Jasóspirimderdiń ata - analaryna arnaǵan psıhologıalyq keńes»
Maqsaty: Jasóspirimdik kezeńniń erekshelikteri týraly, balamen qarym - qatynasta bolatyn ókindirerlik qatelikterge, jasalýy ońaı biraq durystalýy qıynǵa soǵatyn qatelikterge urynbaýǵa múmkindik beretin erejeler týraly aqpar berý. Jasóspirimdik shaq – bala tulǵasynyń psıhologıalyq irgetasynyń negizgi komponentteri qalyptasatyn ýaqyt; onyń ómirlik maqsattarynyń, qundylyqtarynyń, qyzyǵýshylyqtarynyń búkil júıesin, nátıjesinde onyń bolashaqtaǵy jetistigin nemese jeńilisterin aıqyndaıtyn ýaqyt.
Psıholog sózi: Sálemetsizder me? qonaqtar, ata analar!
Árbir ata - ana óz tájirıbesinen biledi: bala damýyndaǵy jasóspirimdik kezeńniń bastalýy onyń fızıologıasynyń, psıhıkalyq reaksıalary men minez - qulqynyń aıtarlyqtaı ózgerýimen baılanysty bolady. Psıhologtardyń jasóspirimdik shaqty daǵdarys jasy dep ataýy kezdeısoqtyq emes. Jáne bul daǵdarys balanyń ómirinde úsh jasta jáne 7 jasta bolatyn aldyńǵy jastyq daǵdarystardan aıtarlyqtaı dárejede erekshelenedi. Ol daǵdarystarmen salystyrǵanda jasóspirimdik daǵdarys áldeqaıda kúrdeli ári uzaqqa sozylatyn sıpatta bolady.
Kóptegen jaıttar jasóspirimniń ony qalaı jeńýine, ata - anasynan osyndaı qıyn kezeńde qandaı kómek alatyndyǵyna baılanysty bolady. Birinshiden, dál osy ýaqytta eseıip kele jatqan adamnyń ata - anasymen bolashaq qarym - qatynasynyń sıpaty – olar jaqyn bola ma, senimge negizdelgen bola ma, syılastyqqa toly bola ma, osylar aıqyndalady. Nemese alshaqtaý bolady, emosıonaldyq salqyndyq, alystaý, tuıyqtyq paıda bolady, olar ómir boıy saqtalady, jáne otbasyndaǵy atmosferany buzyp, bolashaqta urys - keris pen janjaldarǵa sebepshi bolady. Ekinshiden, dál osy jasóspirimdik shaq óz «Meniniń» kúshin qaırap, jeke tulǵanyń ózin - ózi baǵalaýyn qalyptastyrady, bul eresek ómirde adamnyń basty ishki qorǵaýshysy bolady jáne oǵan eń qıyn degen jaǵdaılardy abyroımen jeńýge múmkindik beredi. Árbir ata - ananyń mindeti – balasynda bolyp jatqan ózgeristerge den qoıý, onyń ishki ýaıymdaryna meıirbandyqpen qaraý. Ózin «Barlyǵy qıyndyqpen eseıedi, onyń qıyndyǵy da ótedi, bári ózdiginen jónge keledi!» degen sózdermen aldarqatpaý. Ózdiginen eshteńe túzelmeıdi! Tipti «problemasyz balalar» dep atalatyn eń momyn balalardyń ózi ata - ananyń meıirimi men qoldaýyna muqtaj.
Biraq, ata - ana úshin joǵaryda aıtylǵan jaıttarǵa kerisinshe tym baqylaǵysh, balalaryna óz kómekterinsiz bir qadam jasaýǵa da ruqsat bermeıtin, olardyń oılary men qylyqtaryn ańdıtyn, onyń eresekterge tán qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin eskermeıtin tıran ata - anaǵa aınalmaý da óte mańyzdy. Bundaı tıptegi ata - analar «Balam úshin neniń jaqsy ekendigin tek men ǵana bilemin!» degen pikirdi basshylyqqa alady. Biraq, osyndaı qysym jaǵdaıynda ósken balaǵa bolashaqta ózi sheshim qabyldaý ońaıǵa soqpaıdy, sebebi árqashan ol úshin sheshimdi úlkender qabyldap kelgen. Jasóspirimniń ata - anasynan balaǵa degen asqan qamqorlyq jáne óziniń tárbıelik mindetterinde qalaı barynsha tıimdi bolý kerektigin tereń túsiný talap etiledi.
"Biz kishkentaı balalarmyz" áni» BEINEROLIGİ KÓRSETİLEDİ.
Bul tamasha beınematerıal sizderdiń árqaısylaryńyzǵa erjetip kele jatqan balanyń minez - qulqy qandaı aryndy emosıalardan bolatyndyǵyn túsinýge múmkindik berdi dep oılaımyn. Jáne eń bastysy, bul beınerolıktiń sizderdiń kóńil kúılerińizdi kótergendigine, jaǵymdy emosıalar týdyrǵandyǵyna senimdimin. Mine, endi biz pedagogıkalyq turǵyda saýatty árbir ata - ana óz balasymen qarym - qatynasta bilýi, este saqtaýy jáne basshylyqqa alýy tıis aqparatty meńgerýge, zerdeleýge tolyq daıynbyz dep oılaımyn. Pedagogıkanyń mańyzdy zańdylyqtarynyń birinde: «Oqytý prosesinde jaǵymdy emosıalar qanshalyqty mol bolsa, bilim de sonshalyqty dárejede jyldam ári sapaly meńgeriledi!» delinedi. Slaıdtarǵa nazar aýdaraıyq. Slaıdtarda jasóspirimdi pedagogıkalyq turǵyda saýatty tárbıeleýdiń 12 erejesi berilgen.
2 - SLAID Jasóspirimdik jas (10 - 11 jastan bastap 13 - 14 jasqa deıin) bala men onyń ata - anasynyń ómirindegi eń kúrdeli de jaýapty kezeń bolyp tabylady. Bul jas damý men ómirdiń barlyq jaqtaryn qamtıtyn sapalyq ózgerister bolatyndyqtan, daǵdarysty jas bolyp esepteledi.
Bala aǵzasynda bolatyn fızıologıalyq ózgerister:
* Aǵzanyń jynystyq qyzmetin retteıtin jańa gormondar paıda bola bastaıdy; jynystyq jetilý prosesi iske qosylady. Onymen birge adamnyń boıynda, salmaǵynda, bulshyq etterinde, ishki organdarynda úlken ózgerister júredi. Bul syrtqy kelbettiń qatty ózgerýine ákep soǵady, jáne ózgerister óte jaǵymsyz bolady (dene músininiń úılesimsizdigi paıda bolady; qalyptaspaǵan júrý máneri orasholaq bolyp kórinýi múmkin, teridegi maılylyq mólsheriniń kóptigine baılanysty bezeýler shyǵady).
* Jańa gormondardyń áserimen jasóspirimniń júrek - qan tamyr júıesinde úlken ózgerister bolady: qan qysymy men kúre tamyr qysymynyń deńgeıleri, júrek soǵysynyń yrǵaǵy ózgeredi. Osyǵan baılanysty, jasóspirimderde júrek tusynda bolatyn jaǵymsyz sezimder jıi baıqalady – aýyrý, shanshý, júrek soǵysynyń qatty jıileýi.
* Gormondardyń áseri ımýndyq júıeniń álsireýine ákep soǵady, nátıjesinde jasóspirimder túrli sozylmaly aýrýlarǵa shaldyqqysh keledi.
* Syrtqy kelbetine kóńil bólý kúrt ósedi. Fızıkalyq «Menniń» jańa beınesi qalyptasady. 3 - SLAID
Ata - analar budan qandaı qorytyndy shyǵarýy tıis? Olardyń mindeti – jasóspirimge aǵzanyń eseıý prosesimen paıda bolatyn fızıologıalyq ózgeristerdi jeńýge kómektesý.
• Myna jaǵdaılardy qadaǵalap otyrý qajet:
– jasóspirimniń durys tamaqtanýyn
– kún tártibin saqtaýyn (uıqy táýligine 10 saǵattan kem emes);
– taza aýada kóbirek bolýyn;
– udaıy dene jattyǵýlaryn jasaýyn nemese sportpen shuǵyldanýdy bastaýyn (eger bul buryn bolmasa).
Esińizde bolsyn: jasóspirimniń syrtqy kelbetine baılanysty bolatyn ýaıymdaý jaǵdaıyna mán bermeýge múlde bolmaıdy. Dene sulýlyǵy, fızıkalyq tartymdylyq (nemese kerisinshe, usqynsyzdyq pen tartymsyzdyq) týraly áńgime – eseıip kele jatqan jasóspirimniń júregine jol tabýdyń eń qysqa tásili. Ony tynyshtandyrýǵa, optımızm uıalatýǵa tyrysyp, kóńilge qonymdy sózder taba bilińizder. Sizdiń sózderińiz onyń ózin - ózi baǵalaýyna (jaqsy jaqqa da, jaman jaqqa da) orasan zor áser etedi. Keıde ata - ananyń oılanbaı aıta salǵan sózderi búkil ómir boıy umytylmaıdy jáne eseıgen adamnyń ózine kózqarasyn, er men áıel qatynasyna kózqarasyn aıqyndaıdy.
4 - SLAID
Eń kúshti ózgeristerge ushyraıtyny jasóspirimniń júıke júıesi: gormonaldyq jáne fızıologıalyq ózgeristerdiń áserimen onyń emosıonaldyq jáne minez - qulyq reaksıalary ózgeredi.
• Qyzbalyq pen ashýshańdyq kúrt ósedi.
• Mazasyzdyq, agresıa týyndaıdy, jumysqa qabilettilik tómendeıdi.
• Tilazarlyq, dórekilik, janjalshyldyq, eresekterge sebepsiz qarsy shyǵý baıqalady.
• Muǵalimderge qatysty teris áreket etý, óziniń táýelsizdigin dańǵoılyqpen pash etý kórinis tabady.
• Jasóspirim óz quqyǵyn qorǵaı otyryp, ómiriniń kóptegen tustaryn ata - analardyń baqylaýynan qorǵaıdy jáne olarmen jıi janjaldasady.
• Emosıonaldyq turaqsyzdyq kóńil - kúıdiń kúrt aýytqýyna ákeledi (ekzaltasıadan bastap depressıaǵa deıin).
Tolyq nusqasyn júkteý
Maqsaty: Jasóspirimdik kezeńniń erekshelikteri týraly, balamen qarym - qatynasta bolatyn ókindirerlik qatelikterge, jasalýy ońaı biraq durystalýy qıynǵa soǵatyn qatelikterge urynbaýǵa múmkindik beretin erejeler týraly aqpar berý. Jasóspirimdik shaq – bala tulǵasynyń psıhologıalyq irgetasynyń negizgi komponentteri qalyptasatyn ýaqyt; onyń ómirlik maqsattarynyń, qundylyqtarynyń, qyzyǵýshylyqtarynyń búkil júıesin, nátıjesinde onyń bolashaqtaǵy jetistigin nemese jeńilisterin aıqyndaıtyn ýaqyt.
Psıholog sózi: Sálemetsizder me? qonaqtar, ata analar!
Árbir ata - ana óz tájirıbesinen biledi: bala damýyndaǵy jasóspirimdik kezeńniń bastalýy onyń fızıologıasynyń, psıhıkalyq reaksıalary men minez - qulqynyń aıtarlyqtaı ózgerýimen baılanysty bolady. Psıhologtardyń jasóspirimdik shaqty daǵdarys jasy dep ataýy kezdeısoqtyq emes. Jáne bul daǵdarys balanyń ómirinde úsh jasta jáne 7 jasta bolatyn aldyńǵy jastyq daǵdarystardan aıtarlyqtaı dárejede erekshelenedi. Ol daǵdarystarmen salystyrǵanda jasóspirimdik daǵdarys áldeqaıda kúrdeli ári uzaqqa sozylatyn sıpatta bolady.
Kóptegen jaıttar jasóspirimniń ony qalaı jeńýine, ata - anasynan osyndaı qıyn kezeńde qandaı kómek alatyndyǵyna baılanysty bolady. Birinshiden, dál osy ýaqytta eseıip kele jatqan adamnyń ata - anasymen bolashaq qarym - qatynasynyń sıpaty – olar jaqyn bola ma, senimge negizdelgen bola ma, syılastyqqa toly bola ma, osylar aıqyndalady. Nemese alshaqtaý bolady, emosıonaldyq salqyndyq, alystaý, tuıyqtyq paıda bolady, olar ómir boıy saqtalady, jáne otbasyndaǵy atmosferany buzyp, bolashaqta urys - keris pen janjaldarǵa sebepshi bolady. Ekinshiden, dál osy jasóspirimdik shaq óz «Meniniń» kúshin qaırap, jeke tulǵanyń ózin - ózi baǵalaýyn qalyptastyrady, bul eresek ómirde adamnyń basty ishki qorǵaýshysy bolady jáne oǵan eń qıyn degen jaǵdaılardy abyroımen jeńýge múmkindik beredi. Árbir ata - ananyń mindeti – balasynda bolyp jatqan ózgeristerge den qoıý, onyń ishki ýaıymdaryna meıirbandyqpen qaraý. Ózin «Barlyǵy qıyndyqpen eseıedi, onyń qıyndyǵy da ótedi, bári ózdiginen jónge keledi!» degen sózdermen aldarqatpaý. Ózdiginen eshteńe túzelmeıdi! Tipti «problemasyz balalar» dep atalatyn eń momyn balalardyń ózi ata - ananyń meıirimi men qoldaýyna muqtaj.
Biraq, ata - ana úshin joǵaryda aıtylǵan jaıttarǵa kerisinshe tym baqylaǵysh, balalaryna óz kómekterinsiz bir qadam jasaýǵa da ruqsat bermeıtin, olardyń oılary men qylyqtaryn ańdıtyn, onyń eresekterge tán qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin eskermeıtin tıran ata - anaǵa aınalmaý da óte mańyzdy. Bundaı tıptegi ata - analar «Balam úshin neniń jaqsy ekendigin tek men ǵana bilemin!» degen pikirdi basshylyqqa alady. Biraq, osyndaı qysym jaǵdaıynda ósken balaǵa bolashaqta ózi sheshim qabyldaý ońaıǵa soqpaıdy, sebebi árqashan ol úshin sheshimdi úlkender qabyldap kelgen. Jasóspirimniń ata - anasynan balaǵa degen asqan qamqorlyq jáne óziniń tárbıelik mindetterinde qalaı barynsha tıimdi bolý kerektigin tereń túsiný talap etiledi.
"Biz kishkentaı balalarmyz" áni» BEINEROLIGİ KÓRSETİLEDİ.
Bul tamasha beınematerıal sizderdiń árqaısylaryńyzǵa erjetip kele jatqan balanyń minez - qulqy qandaı aryndy emosıalardan bolatyndyǵyn túsinýge múmkindik berdi dep oılaımyn. Jáne eń bastysy, bul beınerolıktiń sizderdiń kóńil kúılerińizdi kótergendigine, jaǵymdy emosıalar týdyrǵandyǵyna senimdimin. Mine, endi biz pedagogıkalyq turǵyda saýatty árbir ata - ana óz balasymen qarym - qatynasta bilýi, este saqtaýy jáne basshylyqqa alýy tıis aqparatty meńgerýge, zerdeleýge tolyq daıynbyz dep oılaımyn. Pedagogıkanyń mańyzdy zańdylyqtarynyń birinde: «Oqytý prosesinde jaǵymdy emosıalar qanshalyqty mol bolsa, bilim de sonshalyqty dárejede jyldam ári sapaly meńgeriledi!» delinedi. Slaıdtarǵa nazar aýdaraıyq. Slaıdtarda jasóspirimdi pedagogıkalyq turǵyda saýatty tárbıeleýdiń 12 erejesi berilgen.
2 - SLAID Jasóspirimdik jas (10 - 11 jastan bastap 13 - 14 jasqa deıin) bala men onyń ata - anasynyń ómirindegi eń kúrdeli de jaýapty kezeń bolyp tabylady. Bul jas damý men ómirdiń barlyq jaqtaryn qamtıtyn sapalyq ózgerister bolatyndyqtan, daǵdarysty jas bolyp esepteledi.
Bala aǵzasynda bolatyn fızıologıalyq ózgerister:
* Aǵzanyń jynystyq qyzmetin retteıtin jańa gormondar paıda bola bastaıdy; jynystyq jetilý prosesi iske qosylady. Onymen birge adamnyń boıynda, salmaǵynda, bulshyq etterinde, ishki organdarynda úlken ózgerister júredi. Bul syrtqy kelbettiń qatty ózgerýine ákep soǵady, jáne ózgerister óte jaǵymsyz bolady (dene músininiń úılesimsizdigi paıda bolady; qalyptaspaǵan júrý máneri orasholaq bolyp kórinýi múmkin, teridegi maılylyq mólsheriniń kóptigine baılanysty bezeýler shyǵady).
* Jańa gormondardyń áserimen jasóspirimniń júrek - qan tamyr júıesinde úlken ózgerister bolady: qan qysymy men kúre tamyr qysymynyń deńgeıleri, júrek soǵysynyń yrǵaǵy ózgeredi. Osyǵan baılanysty, jasóspirimderde júrek tusynda bolatyn jaǵymsyz sezimder jıi baıqalady – aýyrý, shanshý, júrek soǵysynyń qatty jıileýi.
* Gormondardyń áseri ımýndyq júıeniń álsireýine ákep soǵady, nátıjesinde jasóspirimder túrli sozylmaly aýrýlarǵa shaldyqqysh keledi.
* Syrtqy kelbetine kóńil bólý kúrt ósedi. Fızıkalyq «Menniń» jańa beınesi qalyptasady. 3 - SLAID
Ata - analar budan qandaı qorytyndy shyǵarýy tıis? Olardyń mindeti – jasóspirimge aǵzanyń eseıý prosesimen paıda bolatyn fızıologıalyq ózgeristerdi jeńýge kómektesý.
• Myna jaǵdaılardy qadaǵalap otyrý qajet:
– jasóspirimniń durys tamaqtanýyn
– kún tártibin saqtaýyn (uıqy táýligine 10 saǵattan kem emes);
– taza aýada kóbirek bolýyn;
– udaıy dene jattyǵýlaryn jasaýyn nemese sportpen shuǵyldanýdy bastaýyn (eger bul buryn bolmasa).
Esińizde bolsyn: jasóspirimniń syrtqy kelbetine baılanysty bolatyn ýaıymdaý jaǵdaıyna mán bermeýge múlde bolmaıdy. Dene sulýlyǵy, fızıkalyq tartymdylyq (nemese kerisinshe, usqynsyzdyq pen tartymsyzdyq) týraly áńgime – eseıip kele jatqan jasóspirimniń júregine jol tabýdyń eń qysqa tásili. Ony tynyshtandyrýǵa, optımızm uıalatýǵa tyrysyp, kóńilge qonymdy sózder taba bilińizder. Sizdiń sózderińiz onyń ózin - ózi baǵalaýyna (jaqsy jaqqa da, jaman jaqqa da) orasan zor áser etedi. Keıde ata - ananyń oılanbaı aıta salǵan sózderi búkil ómir boıy umytylmaıdy jáne eseıgen adamnyń ózine kózqarasyn, er men áıel qatynasyna kózqarasyn aıqyndaıdy.
4 - SLAID
Eń kúshti ózgeristerge ushyraıtyny jasóspirimniń júıke júıesi: gormonaldyq jáne fızıologıalyq ózgeristerdiń áserimen onyń emosıonaldyq jáne minez - qulyq reaksıalary ózgeredi.
• Qyzbalyq pen ashýshańdyq kúrt ósedi.
• Mazasyzdyq, agresıa týyndaıdy, jumysqa qabilettilik tómendeıdi.
• Tilazarlyq, dórekilik, janjalshyldyq, eresekterge sebepsiz qarsy shyǵý baıqalady.
• Muǵalimderge qatysty teris áreket etý, óziniń táýelsizdigin dańǵoılyqpen pash etý kórinis tabady.
• Jasóspirim óz quqyǵyn qorǵaı otyryp, ómiriniń kóptegen tustaryn ata - analardyń baqylaýynan qorǵaıdy jáne olarmen jıi janjaldasady.
• Emosıonaldyq turaqsyzdyq kóńil - kúıdiń kúrt aýytqýyna ákeledi (ekzaltasıadan bastap depressıaǵa deıin).
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Balanyń ótirik aıtý sebepteri jáne onyń aldyn alý.
