InfoHub Logo

«Jastar – bizdiń bolashaǵymyz.

Olardy jańa zamanda ómir súrýge úıretý – bizdiń mindetimiz.»

N.Á.Nazarbaev

 

        Elimizdiń alǵa qadam basýynyń negizgi tulǵalary, qarańǵy túnekte kún taýyp berer juldyzdary, keler bolashaqqa el mádenıetin jetkizýshiler – olar árıne jastar. Elimizdiń basty baılyǵy da, bolashaǵy da jastardyń qolynda. «Jigitti er qylatyn da áıel, jer qylatyn da áıel» degen sekildi, týǵan jerdiń gúl bop ósip damýyda, kúl bop solyp qalýyda jastardyń sanasynan qorytyla shyqqan oı men iste. Al sol jastardyń gúl bolýyna úlken septigin tıgizetin halyqtyń aýyzbirshiligi. Bir qara shańyraq astynda jumyla túıindelgen sheshimniń asar asýy, jeter belesi de jetkilikti. El bolashaqtaryna qol ushyn tıgizbegen halyqtyń jaǵdaıy muhıtqa batqan kemedeı. Osy orynda jastar, qazirginiń erteńge bastaǵan kópiri bolsa, qoldaýdyń ne qajeti bar? Oqý – bilimin jetildirip, eshkimniń kómeginsiz – aq jete almaı ma? San túrli suraqqa, mende san túrli etip jaýap berýge tyrysaıyn. Siz aldymen qoldaý sóziniń qandaı maǵynada qoldanyp turǵanyn anyqtap alǵanyńyz durys. Endi biri qoldaýdy moraldi túrde qajet etse, endi biri fızıkalyq sıpattan qajet etedi. Oqý – bilimdi jetildirýge úles qosapaıtyn bolsa, kózi ashyq, kókiregi oıaý bilimdi urpaq qaıdan shyǵady? Sol sebepten, árbir el, memleket, halyq óz aldyna jarqyn maqsat qoıý kerek sekildi. Ol maqsat – jastardyń bilim qıyryna jetý jolyn salýǵa qol ushyn sozý, ata – baba salyp bergen túzý jolmen júrýine, aqyl oı – sanasynda basty tizgindi nyq ustaýǵa baǵyttaý. Sanaly da, oıshyl jasy bolmasa, qandaı eldiń irgesi nyq bolady? Jastarǵa senim artýdyń túpki tamyry ol osy ata – baba zamanynan bastalǵan bolatyn. Oǵan dálel Maǵjan Jumabaevtyń «Men jastarǵa senemin» týyndysy.

Arystandaı aıbatty,

Jolbarystaı qaıratty, –

Qyrandaı kúshti qanatty

Men jastarǵa senemin!

Senim uǵymy óz ornyn joǵaltpaı kelýiniń arqasynda qazaqtardyń irgetasy qulamaıtyn qamaldaı berik ustanyp keledi.

        Bolashaq – adamnyń naqty maqsaty oryndalatyn ýaqyt. Degenmen de oǵan aparatyn kópirdiń ózi oıly – qyrly bolyp keledi. Al soǵan jeter jolda tózimdilik sizdiń serigińiz bolady. Qazirgi tańda bolashaqtyń irgetasy qalanýda. Ol tuńǵysh prezıdentimiz N.Á.Nazarbaevtyń sózimen bastalǵan bolatyn: «Qazaqstannyń bolashaǵy sizderge – sizderdiń bilimderińizge, kúsh – jigerlerińiz ben patrıottyq sezimderińizge baılanysty. Qazir qolǵa alynǵan jumystardyń bári sizderdiń baqytty ómirlerińiz, sondaı – aq óz áleýetterińiz ben múmkindikterińizdi tolyq júzege asyra alý úshin atqarylyp jatyr».  Bul bir – eki aýyz sóz árbir jasty jigerlendireri sózsiz. Taý shyńyna jeter joldaǵy alǵashqy qadam osylaı bastalsa, sońy qýanyshpen aıaqtalatynyna senemiz. Sebebi, jastarǵa barlyq jaǵdaı jasalǵan. Oqý mazmunymen kele jatqan mektepter, bilimdi jetildire túsetin qosymsha kýrstar, mamandyq ıesi bolýyna úlken septigin tıgizetin JOO. Jalpaq tilmen aıtqanda, «jegenim aldymda, jemegenim artymda» degen óskeleń urpaq. Iaǵnı jastarǵa qoldaý tolyǵymen qamtylǵan. Sol qoldaýdy durys qabyldap, merzimge saı qabyldasa, «Qazaq eli» atty munaranyń qabyrǵasy qalanady. Jańa aıtyp ketkendeı, halyq, el jastarǵa senedi.Osy turǵyda árbir adamzat balasynyń sanasynda suraq týyndaıdy. Sol senimdi qazirgi jastar saqtaı ala ma? Árıne, kópke topyraq shashpaımyz, degenmende taza oı men izgilikti is tolyq jetispeıtin sekildi. Soǵan qaramastan, barlyq jaǵdaıdy jasaýda. Sol joldan maımaqsha taımaý – bizdiń mindetimiz. Memlekettiń negizgi kózi – mádenıet. Mádenıetti, rýhanı rýhty osy bastan sińirmesek, bolashaǵymyz bulyńǵyr bolýy ǵajap emes. Óıtkeni, ulttyń qasyqtap jıǵan murasy bizge amanat etiledi. Sol arqyly biz ózimizden keıingilerge ony tapsyryp, ulttyń ataýyn sharyqtatyp, munaramyzdyń mereıin asyramyz. Jastardy qoldaý kerek dep, bıliktegilerge jáne halyqqa senip alýdyń eshqandaı qajeti joq. Sebebi, «qart – oımen, jas – isimen» demekshi, sózdiń tórkinin túsinip alyp, ol ispen dáleldenbese, onyń kók tıynǵa da quny joq. Sol sebepten, sanadan shyqqan oıdy qorytyndylap, óz isińmen barynsha dáleldegin durys.

        Osy oılardy saralaı kele mynadaı oılardy túıindeýge bolady:

Endigi ýaqytta táýelsizdiktiń tamyryn tereńdetip, Qazaq elin irgeli memleketke aınaldyrý – jastardyń jaýapkershiliginde.

Ómir degen soqpaq jolǵoı, uzyn bolyp jaıylǵan,

Ondaǵy maqsatyń bar synaqtan qalmaı daıyndalǵan.

Jyǵylsań, tura júgir, quqyǵyń bar júrige

Sebebi, ǵumyr degen joldas bolmas ótip keter janyńnan.

• degen  óz shyǵarmashylyǵymdaǵy óleń shýmaqtaryn kiristirý sebebim, jastar ómir qıyndyǵyna qaramastan sergek, básekege qabiletti bolýǵa tıis.

Jastardy qoldaý eshqashan artyq bolmaıdy. Sebebi, olar bolashaqqa endi qadam basýda. Túzý joldy kórsetseńiz, sol joldan taımaı keleshekke umtyla beredi. «Ómir óter,

Bolashaq jeter.

Kári keter,

Jas keler» -

depte beker aıtpaıdy. Káriniń jolyn jalǵastyratyn da, ony ózgertetinde – jastar, jastar, jastar. Qaıynnyń qyryq butaǵy bolady. Biraq onyń birnesheýi ǵana túzi, ádemi bolyp ósedi. Al qalǵandary qısyq bolyp keledi. Bul jerde men aıtqym keleıin dep turǵan oı: myńnan bireý bolsada qazaq eliniń tuǵyryn ustaıdy. Janyndaǵylar sol tuǵyrdy nyq ustaýǵa kómektesip turatyn tireýishter.

Qoryta kele, jastar – el bolashaǵy, baılyǵy, kirshiksiz jandy beınesi. Árbir óskeleń urpaqtyń esh alańsyz bilim nárimen sýsyndaýyna, kógildir aspan astynda beıbitshilik zamanda ómir súrýine barlyq jaǵdaı jasalǵan. Nurly da jaryq bolashaqtyń shegine jeter jolda qaıyspaǵan shabysy qatty tulpardaı jastardyń – Qazaqstanda árbir atqan tańy men batqan túnine kýáger bola alatyn, egemendi el tarıhynyń kók týyn jelbiretetine barlyq el, jurt senedi, qoldaý kórsetedi. Al sol senimdi ertede ata – baba aqtasa, qazirde jastar sol joldy jalǵastyrý arqyly keıinnen tizgin basyn bizge tapsyrady. Endi bul tunyq oıdy N.Á.Nzarbaevtyń aıtqan sózimen aıaqtasamyn deımin: «Ult bolashaǵy – bilimdi urpaq qolynda!»

 

---