InfoHub Logo

Jeltoqsan kóterilisi — 1986 jyly 16 — 18 jeltoqsan aralyǵynda Almatyda bolǵan qazaq jastarynyń KSRO úkimetiniń otarshyldyq, ámirshil-ákimshil júıesine qarsy narazylyq is-qımyldary. Bostandyqqa, táýelsizdikke umtylǵan qazaq halqy tarıhyndaǵy eleýli oqıǵa bolyp tabylady.

Alańǵa men Qonaevty da, basqany da qorǵaýǵa emes, qazaq qyzdaryn shashynan súırep, uryp jatyr degen soń bardym.

Qaırat Rysqulbekov

Keńes úkimeti tusynda kóterlisti «buzaqylardyń áreketi» dep baǵalasa, keıin kele «qazaq ultshyldarynyń bas kóterýi» retinde qaraldy. Osylaısha kóptegen tarıhı málimetter búginge jetpeı otqa oranyp, joıylyp ketti. Tek 1991 jyly KSRO taraǵan soń kóterliske qatysqandardyń basym kópshiligi aqtalyp, jeltoqsan oqıǵasy «táýelsizdik jolyndaǵy kóterilis» retinde baǵa aldy.

Jeltoqsan tolqýy SOKP OK-niń bas hatshysy S. Gorbachevtyń ult basshysy – Qazaqstan kompartıasynyń birinshi hatshysy Dinmuhamed Qonaevtiń ornyna Ýlánovsk obkom partıasynyń birinshi hatshysy Genadıı Kolbındi qoıý týraly sheshiminen soń bastalǵan. Qazaq jastary ult basshysyn qazaq ultynan qoıýdy talap etip, 1986 jyly 16 jeltoqsan kúni Almatydaǵy Jańa (Brejnev) alańyna beıbit sherýge shyqty. 17 jeltoqsan kúni bas kóterýshilerdiń sany 20 myńǵa jetip, keıinnen kóterilisshiler men tártip saqshylary arasyndaǵy qandy qaqtyǵysqa aınalǵan.

«Jeltoqsan» - tek Kolbınge ǵana qarsylyq emes. Bul - ımperıalyq qorlyqqa, zorlyqqa qarsylyq. «Men - qazaqpyn!» dep qasqaıa turyp aıta almaı, tili baılanyp, aýzy býylǵan azapqa qarsylyq.

Sherhan Murtaza

Resmı derekter boıynsha, qaqtyǵys kezinde eki adam kóz jumdy delingen. Al beıresmı aqparatta qaza bolǵandardyń sany 168 adam. Osy kóterilisti bastady, bılik ókiline qarsy shyqty degen aıyppen elimizdiń ár aımaqtarynda 107 azamat sottalǵan.

Jeltoqsan oqıǵasynda ortalyq alańǵa bas kótergen jastardyń sırek fotolar legin usynamyz. Atalǵan sýretterdiń naqty avtorlary belgisiz.

---