InfoHub Logo

Shanshar ataı qyzyq ózi. Bala bitkenge búıideı tıedi. Qashan kórseń, shertpek alyp jatqany balalardyń shekesinen. Aýyldaǵy bala bitken Shanshar ataıǵa basyn tosýdy keshpes qaryz dep biledi. Kimde-kim shaqyrǵanyna barmaı, qıqańdap qashyp ketse, Shanshar qart erinbeı jalyqpaı, ony keshke úıine ádeıilep izdep baryp, shertpekti áke-sheshesiniń kózinshe alady. Ataı endi aıamaıdy, baǵana qashqanyńnyń jazasyna dep, aýzyna neshe shertpektiń sany tússe, sony alady. Úsh ilikse — úsheý, bes dep qalsa — beseý, on bes dedi eken — on bes.

Bir qyzyǵy, aýylda jan adam ol kisiniń betin qaǵyp kórgen emes. «Áı deıtin aja, qoı deıtin qoja joqtyń» dál ózi bul Shanshar ataı. Buǵan balalar qashanǵy shydasyn, álbette, á degende aýyrsynady, biraq oǵan ataı miz baqpaıdy. Balalar ne qylsa, ol qylsyn, biraq oǵan birde-bir ata-ana arasha túsip kórgen emes.

— Ózińdiki jaqsy ma endi? Baǵana shaqyrǵanda qaryzyńdy berip ketseń, bolmaıtyn ba edi? Úlken kisini áýrelep, qarashy, — dep qaıta balanyń ózin kinálaıdy.

Shanshar ataıdyń bul syryn biletin balalar tynyshy osy dep, anadaıdan shaqyrǵannan-aq shekelerin tosyp, ıkemdele bastaıdy. Al sondaıda shertpek alyp qana jiberse jón ǵoı, odan rahaty bar ma? Shertpek alý degen jaı aty, onymen is bitpeıdi. Syltaýy tolyp jatyr ataıdyń. Aldymen shuqshıyp turyp ústi-basyńdy qarap ótedi. Eger kıim-keshegińnen ne aıaq-qolyńnan bir shı shyǵyp qalsa, báleniń bolǵany deı ber. Onda shertpek ústine shertpek jamalady.

— Myna erdiń qulaǵyna qarańdar. Kiri bes eli týra! Bes shertpek. Tyrnaǵy aıýdaı bop ketipti ǵoı myna sabazdyń, masqara-aı! Tórt shertpek... Shashyńdy nege aldyrmaǵansyń? Munyń úshin úsh shertpek. Páli, sıanyń bári myna shirkinniń qolynda júr ǵoı. Azyp-tozýyn sonsha bátshaǵardyń! Eki shartpek, — dep tize beredi, tize beredi.

Qutylyp kór endi. Barsha balalardyń aldynda betiń bar, júziń bar demeı, masqara etedi óstip.

Al ústi-basy tap-tuınaqtaı, aıaq-qoly tap-taza balalardy:

— E-e, mine, azamat! Adam bolatyn balany qoısańshy bu. Jasynan tyndyrymdy bolady bular, — dep jer-kókke syıǵyzbaı maqtap ala jóneledi.

Shertpek berýden qutylýdyń bir-aq joly bar, ol úshin doıby oınap, Shanshar ataıdy utýyń kerek. Utylsań, taǵy pále, ár utylǵanyńa úsh shertpekten jamalyp otyrady. Al ol kisini áli kúnge birde-bir bala utyp kórgen emes.

Shanshar ataı — doıbyǵa jany qumar, ataqty oıynshy adam. Doıby dese, ishken asyn jerge qoıady. Anaý-mynaý oıynshysamaqtardy tórt-bes júriske keltirmeı qaǵyp tastaıdy. Al onyń sońy bizdiń shekemizge kelip bir-aq tireledi. Sondyqtan bala bitken Shanshar ataıdyń aldynan qıa ótpeımiz. Sonadaıdan sálem berip, syzylyp turamyz. Barlyǵymyz da ol kisige tek jaqsy jaǵymyzben kórinýge tyrysamyz.

Ataıdyń balalardyń shekesin tyzyldatýǵa nege sonsha qumartyp turatynyn birde-birimiz bilmeýshi edik. Tipti úlkender de bilmeıtin. «Bir erikken shal» desetin de qoıatyn. Al ataıdyń shertpek alýy múlde erikkendik emes bolatyn. Eger Bekenge Shanshar ataıdyń ózi aıtpaǵanda, ol jaıdy múmkin eshkim bile almas ta ma edi, kim bilsin...

Ataıdyń aıtýynsha, Beken — adam bolatyn balalardyń biri. Ózderi kórshi turady. Sol Beken bıylǵy jazǵy demalysta lagerge barǵan. Sodan bir aı dem alyp, úıine búgin tús aýa keldi. «Úıge barysymen, amandyqtan soń Shanshar ataıǵa jolyǵyp, sálem beremin» dep-aq oılap kelip edi, biraq úı ishi ózin qatty saǵynyp qalǵan eken, kókesi men apasy árneni kezek-kezek surap, bosatar bolmady. Birneshe ret terezeden kóz tastap edi, únemi qybyrlap dalada, esiginiń aldynda júretin ataı kórine qoımady Bekenge. Sodan úı ishinen áreń degende bosap, sálem berýge kelse, Shanshar ataı qoldan shapqan qońyr dombyrasyn shertip, eki qabat kórpeniń ústinde jantaıyp jatyr eken. Shyntaǵynda jastyq, janynda doıby.

— Assalaýmaǵaleıkým, ata!

— Á-álıkýmassalam. Beken be, eı, mynaý?! Qashan kep qalǵansyń? Áı, aınalaıyn-aı, atańdy syılap sálem berýge keldiń ǵoı. Báse-báse, Bekennen basqa balalardyń bári kóshe taptarlar demep pe edim? Aýyryp jatqanymda bireýi esikten syǵalamady-aý, — dep Shanshar ataı Bekenniń qolyn alyp, kebersigen ernimen mańdaıynan súıdi.

Beken endi baıqady, Shanshar ataıdyń atjaqty úlken aq sur júzi sarǵysh tartyp, azyp, áli kúnge janary sónbegen qoı kózderi shúńireıip qalǵan eken.

— Aýyryp qaldyńyz ba, ata?!

— Sen ketken kúnniń erteńine ońbaı jyǵylyp edim, shúkir, áıteýir. Jan qaldy bir jolǵa. Ótip bara jatqan zaman-aı deseńshi, soǵan da, mine, aıǵa jýyqtap qalypty ǵoı. E-e, aıtpaqshy, shekeń shertpekti saǵynyp qalǵan joq pa? Biraq seni qoıshy, taza jerde dem alyp, asyr salyp oınap qaıttyń. Bárinen de kóshedegi shańǵa aýnap júrgen sýmuryndardy aıtsańshy. Betinen qaǵatyn pende joq. Sypyra bir shertpek alyp, tártipke keltirer me edi ózderin... Al, qarap otyrmalyq, bermen jaqynda, shertpek tigip, doıby oınap jiberelik. Baıqaıyn seni... Beken lagerde doıbyny jan-tánin sala kóp oınap, ábden úırenip qaıtqan. Alǵash keıbireýlerden utylyp qap júrip, keıingi kezde oıynshyldyǵyna jan shaq kelmeı qoıǵan.

Degenmen de, Bekenniń oıynsha, Shanshar ataıdan asqan oıynshy joq, «Qazir jeńilip qap, shertpek beretin shyǵarmyn» dep qorqaqtańqyrady. Shanshar ataı jastyǵyn bıiktetip, kóterilińkirep otyrdy.

Bir ret oınady. Shanshar ataı utyldy.

— Shalymyma kelmeýshi eń. Apyraı, ne ǵyp jiberdi? Apaı-topaıymdy shyǵardy-aý lezde. Qaıta tikshi.

Shanshar ataı ekinshi ret taǵy utyldy.

— Mynaý, qaıtedi, eı? Jan qoıatyn túri joq qoı óziniń. Endi bir kóreıinshi.

Ataı bul joly da jeńildi.

— Pah, shirkin, oqyǵan balany qoısańshy bul, jóni bólek qoı... Bularǵa teń kelip bolmaıdy. Bular bilimmen oınaıdy ǵoı, al bizdiki qaıbir oıyn deısiń. Taǵy tigip jiber, Bekenjan.

— Shertpegimdi berińiz.

— Áı, jaman neme, shertpekti men senderden qaıbir qolym qyshyǵannan alyp júr deısiń. Osylar namystansyn, ónegeli bolyp óssin, ústi-basy taza júrsin, óner úırensin dep alam da. Mine, seniń basyń pisken eken, endi senen almaımyn, sen de meni kesh. Al ana shirikter de meni óstip jeńip qutylmaıynsha, shertpek alǵanym alǵan.

Shekeni oıyp kete jazdap tyzyldatatyn shertpekterdiń syryn Beken endi túsindi. Buryn ataıdyń bul qylyǵyna keıde yza bolyp qalatyn, baqsa, bári bos túsinbeýshilik eken ǵoı. Shanshar ataı bularǵa tıtteı de jamandyq oılamaıdy eken, qaıta barlyǵyn osylar adam bolsyn dep isteıdi eken. Sóıtken abzal ataıdy qaıta-qaıta jeńe bergeni úshin birtúrli aıap, ishi-baýyry eljirep ketti. Meıli, júz ret oınaıyq dese de, maqul.

— Ata, qazir siz jeńetin shyǵarsyz. Júrińiz.

— Sen meni óıtip aldaýsyratpa. Men jeńgenime qýanbaımyn, jeńilgenime qýanam. Biz qaıbir oıynshy deısiń. Kezek seniki, óziń bastap júre ber, — dedi Shanshar ataı keýdesin kere bir dem alyp.

Ataı jastyǵyn joǵarylatyp otyrdy.

— Al, onda júrdik, ata.

Beken alǵashqy júristi jasaýǵa qulshyna qol sozdy.

---