InfoHub Logo

Aýyldy jerde jańalyq jata ma?!. Erteńine-aq Muńlyqtyń kelinshek ákelgeni Ynta aýylyna tegis tarady.

— Oqýyn tastap buzyq topqa qosylypty dep edi-i. E-e, jón boldy munysy.

— Sonyń oqý oqyǵany ótirik pe deımin. Baraholkadaǵy bazardyń reketi eken! Jurtty qan qaqsatyp, ózderi belgilegen «stapkylaryn» kúnde keshke sypyryp-sıyryp jınaıdy deıdi.

— Osyndaı ósek-aıańdy qaıdan estısińder?! Kózben kórip, qolmen ustamaǵan soń kúnaǵa jatady bile bilseńder!

— Qalaı degenmen aıaǵy tusalyp, shańyraq kótergeni jón boldy. Jasy keldi emes pe?

— Bizdiń Qabylanmen túıdeı qurdas, otyzdan asty jańylmasam.

— Seniń Qabylanyń tórt balanyń ákesi.

— Já, eshten kesh jaqsy! Otyz jas orda buzar shaq emes pe?!

Mańdaıshasynda «Gúljan» degen aıshyqty jazý ilingen azyq-túlik dúkeniniń aldynda ósek sapyryp turǵan úsh-tórt áıel, anandaı jerde kele jatqan Yqylas kárıany kóre qalyp, áńgime aýanyn ózge arnaǵa buryp jiberdi.

Bıyl bul aýylda bıdaı bitik shyǵyp, úsh úlken sharýa qojalyǵyn biriktirgen yntalylyqtar aýdan ortalyǵynan kelgen astyq satyp alýshylarǵa jyldaǵydan artyqtaý baǵaǵa ótkizip, tepse temir úzetin er-azamattardy bylaı qoıǵanda, zeınetkerlik jasyndaǵy shal-shaýqandar men mektep oqýshylaryna deıin qyrmandaǵy jumysqa jabylyp, bir apta buryn ǵana belderin jazyp dem alǵan edi. Aýyl adamdarynyń sonaý jazǵa deıin endi qoldary bos.

***

Yqylas otaǵasynyń úıine tańerteńgi sháıdan soń bes-alty kórshi kempir qutty bolsyn aıta keldi. Túnde jaıylǵan dastarhandary áli jınalmapty. Balǵanym shesheı qonaqtaryna ózi sháı quıyp, ara-arasynda úıdiń de usaq-túıek sharýalaryn tyndyryp, qoly tıer emes. Anda-sanda tórgi bólme jaqqa jaltaqtaı qarap qoıady. Tym-tyrys. Esh belgi joq. «Apyrym-aı, ábden jolsoqty bolǵan ǵoı, deıdi óz-ózinen kúbirlep. Já, jata tursyn, tynyqsyn...»

Túske taqaǵanda tórgi bólmeden esinep-qusynap Muńlyq shyqty. Ústinde qysqa jeń qyzyl fýtbolka, butynda tar shıbarqyt shalbar.

— Balam-aý, uıqyń qandy ma? — dedi ydys-aıaq jýyp jatqan anasy qolyn aljapqyshynyń etegine súrtip.

— Qatyp qalyppyn. — Ádemishe qyr muryndy jigit esik aldyna shyǵyp, dene shynyqtyrý qımyldaryn jasaı bastady. Sodan soń byltyrǵy jazǵy demalysynda ózi ornatqan beltemirge tartyldy. Sońynan ere shyqqan anasy ań-tań. «Úılenetin uldyń túrin qara! Tórkindep kelgendeı, kelinniń jatysy anaý?!. Qaı betimdi aıtaıyn?!.» Qapelimde qara kempirdiń esine shalynyń tapsyrmasy túse ketti de:

— Beti-qolyńdy jý da, sháıińdi ish! Kelin oıandy ma? — dedi.

— Marjan jata tursyn. — Balasy sońyna buryldy. — Men sháıǵa qazir baramyn.

«Jata tursyny qalaı?! Osy kúngi jastar da qyzyq! Sabyr saqtaıyn! Oıanar, turar!..» Balǵanym shesheı balasyna ystyq sháı berý úshin sháýgimge eseleı sý quıyp, gaz plıtaǵa aparyp qoıdy.

Muńlyqtyń qarny ashqan eken.

— Úıdiń tamaǵyn saǵynyppyn, — dedi tabaqtaǵy etti qalaıy qasyqpen qarbyta asap jatyp.

Óńi aq shúberekteı ońǵan uldyń betine qan júgirgenin ańdaǵan ana baıǵus shyr-pyr:

— Al, ala ǵoı, — deıdi báıek bola. — Taǵy da jylytaıyn ba qýyrdaqtan?

— Toıdym apa, rahmet! — dedi balasy tershigen mańdaıyn súrtip. — Ákem qaıda? Bir jaqqa ketken be?

— Qazir keledi...

— Marjan oıandy ma eken? — dep ornynan tura bergen balasyn Balǵanym shesheı:

— Sál aıaldashy, — dedi kidirtip. — Otyr, keńeseıik.

— Al, otyrdym, — dedi balasy qaıyra quıryq basyp.

— Balam-aý, aıaq astynan habar-osharsyz kelýińe jol bolsyn! Ótkende kelgenińde úılenem dep aıtpap ediń. Qalaı bul?

— Reti solaı boldy, apa, — dedi Muńlyq oılanyńqyrap.

— Otpýski aldyń ba?

— Jumystan shyqtym. Elde qalýdy uıǵardym. Ashattyń úsh balasymen ózderin jáne sizderdi qosqanda jeti jan ekensizder. Úıdiń kenjesi bolǵan soń olardyń qarashańyraqta turǵany jón. Al biz, aýylda bos úı tabylsa satyp alarmyz.

— Aýdan ortalyǵyna kóshetin eki-úsh otbasy bar sıaqty. Aqsha bolsa, úı tabylar.

— Qarajattan qysylmaımyz, — dedi Muńlyq. — Aqsha bar.

— Óziń kórip otyrsyń, úıimiz tarlaý. Eki kelinimdi jumsap, nemerelerime qarap otyrýǵa men de qarsy emespin.

— Apa-aý, sizdiń kóńilińizdi bilemin ǵoı! Aǵaıyn tatý bolǵanmen, abysyndardyń alystan syılasqany jón shyǵar. Eldi de saǵyndym. Bir-eki jyl tursaq deımin.

— Bir esepten bul sheshimiń maǵan unap otyr. Sonymen toıdy qashan jasaımyz? Qudalarǵa qashan baramyz?

— Marjan ekeýmiz aqyldastyq, — dedi balasy. — Toıǵa asyqpaıyq. Qudalardyń aldynan ótýdi sodan soń sheshermiz.

— Bularyń qyzyq eken! El-jurtqa ne aıtamyz?

— Jurttyń ne sharýasy bar? «El ne demeıdi, esek ne jemeıdi» deıtin be edi?!.

— Qoı balam, uıat bolady! Oılanyńdar.

— Oılanatyn túgi joq, apa! Toı qaıda qashar deısiz!.. Jasaımyz keıin...

***

Muńlyqtyń aıaq astynan úılenýine ne sebep boldy? Marjan qandaı qyz? Endi sol oqıǵany baıandaıyq.

Tórt balanyń ortasyndaǵy jalǵyz qyz bolǵandyqtan Marjan erke bolyp boıjetti. Uldar bir tóbe de, bul bir tóbe. Qarshadaıynan kıimdi de tańdap, talǵap kıdi. Ózine ne kıse de jarasa ketetin. Bastaýysh synyptan bastap zerek pysyqtyǵynyń arqasynda ekpindiler qataryna qosylyp, maqtaýǵa erte ilikti. Eshkim betinen qaqpaıtyn úıdegi erkelik, mektep qabyrǵasyndaǵy atyna aıtylǵan asyra marapat jas qyzǵa baq emes, bolashaq ómirine sor bolaryn qaıdan bilsin baıǵus ata-ana.

Joǵarǵy oqý ornyna túsemin dep Almatyǵa kelgen jyly-aq oınaqtap júrip ot basty. Kórseqyzarlyǵy men jeńiltektiginiń kesirinen ýnıversıtettiń úshinshi kýrsynan shyǵyp qaldy. Tákappar qyz ony asa ýaıymdaǵan joq. Adamdarmen tez tiltapqysh mineziniń, shıraqtyǵynyń, ajarly óńiniń arqasynda tirshilik qaınaǵan, úlken megapolıstegi aıtýly meıramhanaǵa daıashy bolyp jumysqa turdy.

Sulý boıjetkenge kimniń suǵy qadalmas. Kóp uzamaı meıramhana qojaıynynyń kózine túsip, sońynda ashynasyna aınaldy. Sodan bastap Marjannyń tasy órge domalady. Ózinen on jeti jas úlken Mákeń jas qyzǵa ásem shahardyń dál ortasynan oıyp turyp eki bólmeli páter alyp berdi. Joǵary oqý ornyna qaıyra qabyldanyp, bir jyldan soń qaltasyna tabaqtaı dıplomyn saldy.

Qyzyq pen yrdý-dyrdýǵa toly kúnder mezi qylatyn qyzdy. Mákeńmen tanysqanyna tórtinshi jylǵa aıaq basqanda esin jıǵandaı boldy. Bastapqyda ásem shahardyń qaq ortasyndaǵy páterine, áıelimdi tastap saǵan úılenem degen Mákeńniń ýádesine senip, ýaqyt ótkizip alǵanyna ókingendeı. Bir jaqqa shyǵýy kerek. Bettiń qyzyly da ońar, tánniń qyzýy da qaıtar! Sol ma jetken ushpaǵy! Bolmas bulaı júrgeni! Ne nárseniń shegi bar! Ata-anasyn da bári jaqsy dep aldaýyn qoıar emes.

— Máke, — dedi qyz bir kúni . — Otbasyńmen ajyras dep aıtpaımyn. Ana eki balańnyń kóz jasyna qalmaıyn.

— Nege olaı deısiń, Mara?!

— Sebebi bar.

— Aıt jasyrmaı.

— Men saǵan bala taýyp bere almaımyn! — Álginde ǵana kózderi jaınap, kóńildi otyrǵan Marjannyń kemseńdep jylaǵanyn kórgen Mákeń ashynasyn aıady. Qushaqtap baýyryna tartty.

— Aıaǵyń aýyr edi ǵoı?! Qalaısha-a?!

— Bes ret abort jasattym! Sonyń nátıjesi... qursaq kótermeımin...

— Múmkin emes, Ma-ra-a! Medısına damyǵan mynadaı zamanda, múmkin emes! Aıtpa ertegini!

— Bári múmkin! Bes sharanany jatyrda óltirdim! Eshkimge kiná artpaımyn! Saǵan sengennen, ári ózimniń de aqymaqtyǵymnan aıyqpas dertke shaldyqtym!

— Taýsylma óıtip.

— Keshe oqydym. Adam balasy jaqsylyqty da, jamanshylyqty da Alladan ózi surap, tilep alady eken.

— Absýrd! Adamnyń qolynan kelmeıtini kem! Bizdiń medıkter qaýqarsyz bolsa, bar ǵoı ana shetel, aıtalyq Izraıl, Germanıa taǵy basqalary.

— Oǵan shala búlinip qaıtesiń! Sen aıtqan shet elge de bararmyn, qaralarmyn, kóterermin bir shıki ókpeni.

— Osylaı jónińe kelseńshi! Záremdi ushyrdyń ǵoı, janym!

— Jaraıdy, Máke! Taqyrypty aýystyraıyq. Qarap otyrsam, ýaqyt ótip barady. Daıashy bolyp júre beremin be, osylaı?! Jalyqtym ábden. Aqshasy kóp, jumysy meılinshe az qyzmet istegim keledi.

— Jumys deısiń be?! Ta-ak! Jalaqysy mol, jaýapkershiligi az. Kópten oıymda júr edi. Aıtýǵa uıalyp edim. Bylaı, kishkene neleý... las deımiz be, haram deımiz be?!

— Aqsha júrgen jerde adaldyq bolýshy ma edi?! Áýeli aıtsańshy?! Kelisý, kelispeý sodan keıingi sharýa.

— Jezóksheler úıin ashyp bereıin. Vo, bıznes! Kryshań qyzyl jaǵalylar! Seniń mısıań — jeńgetaılyq! Túsindiń be?!

***

Birer jyldyń ishinde Mákeń ashqan jezóksheler mekeni qylmys álemine keńinen tanyla bastady. Áýelde qala ortasynan tórt bólmeli páter jaldasa, keıinirek shahar shetinen, Alataý baýraıynan eki qabatty kotej satyp aldy. Jeńgetaı Marjan kele-kele tájirıbe jınaqtap, aldap-arbaýdyń neshe túrin meńgerdi. Áýelde qyzdar saýdasymen ózi aınalysyp, ýaqytynyń kóbin soǵan jumsaıtyn. Bir jarym jyl buryn dıspecherlik vakansıa ashyp, oǵan óziniń qurbysyn otyrǵyzdy. Buǵan deıin jolaýshylar poıyzynda jolserik bolyp istegen pysyq qyz barlyq sharýany tas-túıin qylady. Marjannyń mindeti, eki úıdegi jaǵdaıdy baqylaý jáne kúnde tańerteń aqsha jınaý. Basqa ýaqytta qoly bos, ózi bı, ózi qoja.

Tikeleı bastyǵy, qojaıynmen úsh ret qana jolyqty. Onda da meıramhananyń alakóleńke, ońasha bólmesinde. Qyryq jastardaǵy qasqa bas jigit aǵasyn kórgen sátte ish jıyp qaldy. Artyq aýyz sózge joq shefiniń isker adam ekendigin seze qoıǵan. Qoryqpa degen Marjanǵa. Klıentterińnen shı shyqpasa, bizdiń bıkeshter senimdi. Eńbek aqylaryn apta sońynda beresińder. Aqshadan jymqyrýǵa jol berseńder, renjime dedi shegelep. Qaıda qyzmet jasaıtynyn, aty-jónin aıtqan joq. Laqap esimi — Shef!

— Saǵan bir kisi keledi. Saýalyna ǵana jaýap ber. Bizge kerek adam. Tapsyrysyn orynda, — dedi qoshtasarda.

— Túsindim, — dedi jeńgetaı.

Erteńinde shefi syrttaı tanystyrǵan jigitpen ofıste jolyqty.

— Klıentteriń rıza ma? — dedi ózin Maks ataǵan qysyq kóz jigit birden senge kóship.

— Razy bolmaı! Keıingi bir aıda «kontıngentti» jańarttyq. Qazirgileri jas qyzdar.

— Naqtyraq aıtqanda?

— On segiz ben jıyrma eki jas arasy.

— Uzyn sany?

— On bes.

—Ásili «qýyrshaqtaryńdy» kóp ustaýǵa bolmas! Alty aıda aýystyryp otyrǵanyń jón. Jar-raıdy! Bir zakaz. On alty jastaǵy qyz kerek.

— Pák...

— Oıymdy oqyp otyrsyń.

— Ondaı «qýyrshaqtyń» tabylýy qıyn! Defısıt! Narqy da ýdaı!

— Jigitterdi qulaqqaǵys qylaıyn.

— Kelistik.

—Mynaý avans, — Qysyq kóz jigit aq qaǵazǵa oraýly qomaqty konvertti stol ústine qoıdy.

— Sizge senemiz. «Tovar» tabylǵan soń bermedińiz be? — Kúlim kóz jeńgetaıdyń janary jarq etti.

— Azyrqansań, taǵy qosamyn.

— Sizdiń márttigińizdi estigenmin.

— Jeti myń baks!

— O-o-ı-ı! Kóp emes pe?! Ýáde berip oryndamasaq, uıat bolmaı ma? Ári, búgingi kúni páktigi saqtalǵan qyzdy tabý qıyn!

— Aldyn-ala sol úshin tólep otyrmyn.

— İzdeımiz! — Marjan konvertti tomashadaı kók seıfke saldy.

***

Anasha satýshylarmen baılanysy bar qylmysty topqa ilikken Aıda esimdi jas qyz polısıa tuzaǵyna tústi. Suraq-jaýap barysynda qyzdyń kinási joǵy anyqtaldy. Shyndap kelgende bosatyp jiberýge de bolady. Biraq, úlken bastyǵynyń tapsyrmasy bar. Páktigin saqtaǵan jas qyzdy tabýy tıis. Ony bilý qıyn emes. Veronıkany qasyna bir-eki saǵatqa aparsa boldy. Aıdanyń qasynda jarty kún «otyrǵan» Veronıka jas qyzdyń bar syryn anyqtady.

Bes jyldan jeti jylǵa deıin bas bostandyǵyńnan aırylasyń degen qoqan-loqqydan qoryqqan ańǵal boıjetken tergeýshiniń talabyn oryndaýǵa aqyry kelisti. Ózge amaly qalmady.

Qysyq kóz jigit aǵasy nápsi qalaýyn iske asyrdy. Jas qyzdyń kóz jasyna qaraǵan joq. Óıtkeni aqshasyn tóledi! Satyp aldy!

Erkek ornynan turyp, dálizge sıgaret shegýge shyqqanda Aıda halatyn kıip balkonǵa keldi. Súıgen jigitine qaı betimen qaraıdy? Ómir nege sonshama kúrdeli?! Taǵdyryńnyń taban astynda tas-talqan bolýy ózińe baılanysty emes-aý?! Óksip-óksip jylaǵysy kelgen. Kózinen jas shyǵar emes. Keýde túkpirinen ar-uıat, jiger, namys atty sezim bas kóterdi. Aıalap, álpeshtep ósirgen ata-anasy aldynda jer boldy aý?! Ana kisiniń ólip-óshken turpaıy qımyly, úzdige aıtqan jalǵan sózderi oıyna oralyp, janary jasaýrap, kózderi qaraýytty. «Qorlyq!.. Ólim!.. Qorlyq!.. Jer basyp júrýdiń keregi bar ma endi?!.»

— Aıda! — degen daýys estildi jatyn bólmeden.

Qyz balkonnan biraq sekirdi. Odan keıingisi buldyr. Esin aýrýhanada jıdy. Ne bolǵan maǵan?!. Ap-aýyr ne bul?!. Gıpske salyp tastaǵan ba?!.»

Bul tótenshe jaǵdaı aýdandyq ishki ister bólimine dabyl qaqtyrdy! Jezóksheler úıine tyqyr taıady. Jeńgetaı Marjanǵa qaýip tóndi. Shefi bunyń eki táýlik ishinde Almatydan kózin joǵaltýyn kesip aıtty.

***

Avtobýs aıaldamasynan túsken Marjan basy aýǵan jaqqa kete bardy. Baǵyty beımálim. Sanasy emes, aıaǵy alyp keledi. Qudaı-aý, mynaý qaı kóshe? Qoǵamdyq kólikke otyrmaǵaly qashan? Almatyǵa kelgen sonaý jyldary ǵana minetin. Keıin ǵoı bárin umytty. Astynda appaq «Mersedes». Qysy-jazy qara kózildirigin sheshpeıtin oqqoǵary, ári máshıne júrgizýshisi Vadımniń arqasynda Almatynyń qaı buryshyna, qaı dańǵylyna barmady. Vadım senimdi serigi edi. Qoıǵan suraqqa ǵana jaýap qaıtaratyn. Ol munyń qazirgi jaǵdaıyn bile me eken?! Shef eshkimge jarıa etpes. Vadımge telefon shalsa qazir-aq jetip keler. Onyń qajeti qansha? Jasynan erkeshora, namysqoı, birbetkeı ósken qyz ondaı-ondaı jasyqtyqqa bara qoımas. Áste! Odan da ólip ketkeni ońaı...

«Eki táýlik ishinde Almatydan qarańdy batyr!..»

Túsi sýyq, yzbarly qasqa bas osylaı dedi. Oǵan da tyqyr taıady! Ana qyzdy aıtam! Beıshara! Ar-uıat ne teńi eken?! Páktigimnen aıryldym dep, ózin-ózi balkonnan tastaǵany aqymaqtyq! Ný ı chto?! Ázirshe tiri. Jambas súıegi byt-shyt deıdi. Kórgen jigitter aıtyp keldi... Já, qaıdaǵy bir shópjelke qyzdy ýaıymdap. Ol ólmeı turǵanda tabanymdy taıdyraıyn...

Mıǵa joqtan ózgeniń keletini qalaı? Oıyna jerlesi Muńlyqtyń túse ketkeni. Ekeýi bir mektepte oqydy. Onyń úsh-tórt jas úlkendigi bar. Basy isteıtin jigit. Instıtýtta syrttaı oqyp, osynda jumys jasaıtynyn estigen. Sonaý mektep qabyrǵasyndaǵy shaqtan Marjanǵa ólerdeı ǵashyq. Ózi de kórkem. Qyr muryn. Qara tory. Bul artynan júgirgen uldardyń birine de qaraǵan joq kezinde. Sulýlyǵymen jigit ataýlynyń mysyn basyp, yntyqtyryp turaryn jaqsy bilgen qyz óz baǵasyn biletin.

Qaıdaǵy-jaıdaǵy ıir-qıyr oımen kele jatqan qyzdyń kózi tas tóbesine shyqty. Álginde ǵana esine alǵan Muńlyq aldynda tur. Qýanǵan qyz jerlesin qushaqtaı aldy. Muńyn shaǵyp, kóz jasyn kóldetken Marjandy aıaǵan Muńlyq ony birinshi Almatydaǵy jataqhanasyna alyp bardy. Sol túni ekeýi shańyraq kóterýge sheshim qabyldady. Sóıtip erteńinde poıyzǵa otyryp jigittiń aýylyna júrip ketti.

***

Basy bos, sybaı-saltań qyz kóńili qulaǵan, ózine unaǵan jigittermen ásem shahardyń nebir meıramhanalarynda saýyq-saıran salyp, oınap-kúlip tún ortasyna deıin bolatyn da, onyń aıaǵy óz erkimen, óz qalaýymen qumaryn basýǵa jalǵasatyn. Jyn oınaq pen yrdý-dyrdýǵa úırengen kúlimkóz kelinshektiń jalǵyz kúıeýge basybaıly tańylýy, bir erkekpen ǵana shektelýi múldem jalyqtyrdy. Júz tútinge de jetińkiremeıtin aýylda kimmen sóıleskeniń, kimmen júrip-turǵanyń alaqandaǵy ájimdeı ap-aıqyn.

Kelin bolyp túskenine nebári jeti aı bolsa da, sol azǵana ýaqyt saýyqqumar janǵa sumdyq uza-a-a-q kórindi. Qudaı-aý, barsakelmes aral sıaqty ǵoı bul aýyl dep elegizip, úıge syımaıtyn boldy keıingi kezde. Bulan kezdespegende qaıter edim?!.

Kúıeýiniń dosy Bulan kúndiz oıynan, túnde túsinen shyǵar emes. Kózderi ótkir, kórkem jigitti á degennen unatyp qaldy. Erte úılenip, ata-anasyna qaraılap aýylda qalypty. Qatardaǵy shofer bolǵanymen, kózi ashyq. Tarıh, ádebıet, saıasat, jahandaný deımisiz, bilmeıtini joq. «Intelekt! — dedi Marjan tańqalyp. — Mynandaı talantpen, joǵary bilim almaı elde qalǵany obal-aq! Kúıeýim mynaý dep kórsetýden uıalmaıtyn jigittiń sultany!..»

Erkek ataýlynyń mysyn basyp, sıqyrsynyp, janarymen arbap ózine yntyqtyratyn ákki áıel birden sezdi. Jigit te ket ári emes. Ol daǵy kúlimkóz kelinshekti kórgen sátten kózsiz kóbelekshe qalbalaqtap, júregi dúrsildep, qaıta-qaıta qaraǵyshtaıdy. «Á-á, qarmaqqa tústiń be?!» Sezimi aldamapty.

Mine, sonyń nátıjesi. Ekeýden-ekeý ózen jaǵasynda jatyr.

— Sen jaqsy jigitsiń, — dedi aqshaǵyl qumǵa baýyryn tósep qyzdyrynyp jatqan jalańash tániniń eki jeri ǵana qymtaýly sulý músindi aq sazandaı kelinshek.

Kámpıt-kelinshektiń mysy basty ma, Bulannyń basy aınalyp kózi qaraýytty. Ón boıy bir ysyp, bir sýyndy. Júregi qurǵyr dúrs-dúrs. «Shynynda kámpıt! Muńlyqtyń qyzǵanatyndaı jóni bar. Ia, sát...»

— Shyn aıtam, sen jaqsy jigitsiń, — dedi kámpıt-kelinshek aýdarylyp túsip. Qaraqat kózderi oınaqshyp ketti. Tuńǵıyǵyna tartyp barady.

Jigit: «Arbap jatyr qanshyq!»

— Át-te-eń, meniń Muńlyǵym sen sıaqty bolsa ǵoı! Jal! Onyń adamgershiligin qaıteıin, tósekte osal bolǵan soń. Jal-jal!

Jigit: «Báse-báse, qalaı durys topshylaǵanmyn. Temirdi qyzǵan kezde soǵýym kerek!»

— Keshir janym! — Jigittiń júregi qatty-qatty soǵyp «kámpıtke» tóne tústi. «Ia, sát!» — Sen... bylaı bóten oılama!

Kelinshek: «Malǵun, bul qaı sasqany?!.»

— Muńlyq meniń eski dosym. Aıaımyn ony, — dedi jigit. — Ia, aıaımyn, ári shynyn aıtsam, seni odan qyzǵanam.

Kelinshek: «Tfý, derevná! Muńlyqty aıtqansha, qushyp súımeı me?!»

Jigit: «Ne istesem eken! Bas salsam, úrkitip alamyn ba?!.»

Kelinshek: «Bolsańshy endi! Órtemeshi! Ne boldy maǵan?!»

Jigit: «Ia, sát!»

Erkektiń emeshesi úzilip eńkeıe bergeni sol edi, moıyldaı janary jalt etken kámpıt-kelinshek aýnap ketti: «Joq, birden berilmeýim kerek! Onym álsizdigim! Yntyǵa tússin áli de!..»

— Munyń ne, Bulan-aý! Seni adal jigit pe desem?!

Jigit: «Saıqal, utyp ketti. Abdyraǵanymdy sezip qaldy. Batyldyq qajet, batyldyq! Mundaı sát endi oralmas!..»

Kelinshek: «Biraz buldana túseıin.»

Jigit: «Dáneńe shyǵara almaımyn ba?! Jo-joq!»

— Marjan, beri qarashy bir mınótke?!

Kelinshek shalqasynan jatty. Kózderi shoqtaı jaınaı túsken. Erkek ańdamaı qaldy. Eńkeıe berip edi, «kámpıttiń» ernine erni tıip erip júre berdi.

* * *

Júk mashınasynyń rólindegi qaratory kórkem jigit aýyl kósheleriniń birine burylyp, qyzyl qaqpaly úıdiń aldyna kep toqtaǵan soń kabınadan shyqpaı, meń-zeń qalypta uza-a-a-aq otyrdy. Álginde ishken araq ýyty mıyna shaýyp, yńqy-tyńqysyn shyǵarǵanymen, muń torlaǵan oıy setinep kóńili kóterildi. Ánsheıinde sózge shorqaq jigittiń yńyldap án salǵysy keldi me-aý?

Qasyń qandaı, qaraqat kóziń qandaı,

Kúlkiń qandaı, sharapat sezim qandaı.

Qýanatyn balasha keziń qandaı,

Óziń qandaı, janyma jaǵatyn, sóziń baldaı-ı!

A-a-a-a-a-a-aı-ı!..

Marjan úıinde me?! Muńlyq she? Áı, Muńlyq! Muńlyq!.. Eski dos!.. Baǵy janbaǵan sorly! Obalyńa qaldym ba? Keıingi kezde qatty iship júr deıdi. Qazir de mas bolyp jatýy! Marja-an! Mar-ja-an! Kórgisi keldi. Qazir! Men sirá, adasqan bolarmyn aqyldan. Áıtpese, ne boldy elý shaqyrymnan esh jumysy joq, qos ókpesin qolyna ustap jeligip jetkeni. Biraq-biraq,

Marjannyń jalt etken janary, lapyldap-órtegen ot qushaǵy, ýa jalǵan, toımaıdy-aý!

Qajet zatyn umytqandaı qaltasyn qarmanyp, temekiniń jalqy talyn ernine qystyrdy.

— Oı, ákeńniń!

Kúıip-pisip qaramaǵan jeri qalmady. Oryndyǵynyń astynan, kiltterdiń arasynan tapty. Shylymdy qushyrlana sordy. Kók tútin aýyzdan da, murynnan da ketip jatyr.

— Ý-ý-ý-h!

Saýsaqtary tyz ete túskeni. Byqsyǵan tuqyldy laqtyryp, kelesi talyn tutatty. Ashýǵa boı aldyryp shamshyl minez tanytyp júr birazdan. Oǵan ne se-be-ep?! Qashanda kúlimdep júretin, bazbir shaıpaý qatyndar sıaqty daýys kóterýdi bilmeıtin jan jary Nesipbalanyń jazyǵy joq qoı!

Bulannyń kózine, ózi «kámpıt» ataıtyn sulý kelinshektiń appaq táni eles bergen sátte alpys eki tamyry ıigendeı kúı keshkeni qalaı?!

«Sońynan ýaıym-qaıǵy ákeletin lázzattan qash!..»

Qaıdan oqyp edi? Esinde joq. Áıtse de teris pálsapa! Durys emes-s! Al meniki jón be?!.

Qarańǵylyq qoıýlanyp keledi. Oǵan keregi osy. Eshkimniń kózine túspegeni jón. Joly túsip jolyqsa, qoshtaspaq. Bulaı jalǵasa berse opynary haq! Kórshi aýdanǵa qonys aýdarý týraly Nesipbaladan ózge eshkim bilmeıdi.

— Osynym durys-s!

Júregi qarmaqqa túsken balyqtaı.

Ydys-aıaq jýaıyn dep as úıge engen Marjandy bolmashy qaǵylǵan dybys eleń etkizdi. Qulaǵyn tosty. Tym-tyrys sıaqty. «Qoryqqanǵa qos kórinedi degen?!» Aıaq-tabaq jýýǵa zaýqy soqpady. Taǵy da tyrs-tyrs tereze qaǵylǵandaı. Júregi aýzyna tyǵyldy. «Kim de bolsa kóreıin!». Esik ashsa

Bulan.

— Barsyń ba janym-aý?!

Jigit qushaqtaı aldy. Kelinshek ózine qaratty.

— Qaıda barasyń entelep?

— Úıde me?

— Uıyqtap jatyr. — Sybyrǵa kóshti. — Baǵana kelgen táltirektep.

— Qatty mas pa?

— Ýdaı.

— Oıana qoımas.

— Oıanyp ketse she?

— Oıanbaıdy! Bes mınótke mursat ber.

— Zárem ushyp turǵany.

— Ótinem, janym!

— Bolmadyń-aý!..

Túsinen shoshyǵandaı basyn oqys kóterdi Muńlyq. Áıeline ilesip bireýdiń úıge kirgenin de, tórgi bólmege enip qushaqtasa ketkenin de, úzdigip uz-a-a-q súıiskenderin de sezdi, bildi, estidi. Qany basyna shapshyp, ashý-dushpan ıektep áreń jatqanymen shydap baqty. Iapyr-aı, mynaý Bulannyń daýsy ǵoı! Qalaısha?! Nege?!. Jurttyń ósegi shyn boldy ma?!. Búginge sheıin elemeı kelip edi. Ondaǵy oıy, bala jastan birge ósken dosyna sengendikten. Bulan-aı, qaıteıin! Seniń de satqyn bolǵanyń ba?! Saıtan azǵyrǵan qatyn-n! Sezip edim osylaı bolaryn! Jo-joq-q, múmkin emes! Múmkin emes?! Bulanǵa daýsy uqsaıtyn basqa, bóten kisi bolsa ókinbes edim.

Tórgi úıdegiler esterin jıdy. Áıel jigitti turǵyzyp, jalynyp-jalpaıyp dálizge ertip shyqqan. Jigit qoshtasyp tabaldyryqtan ary attady. Dala qarańǵy. Túngi sýyqtan denesi titirkendi. Jurt jata bastaǵan. Dúkenniń qasyna qaldyrǵan máshınesine ot aldyryp júrip ketti. Laısań jolǵa qaramaı yzǵytyp keledi. Eki-úsh shaqyrym aýyldan uzaǵan soń mashına motory sóndi. Kiltti qosyp edi, ot almady. Buǵan ne boldy dep janar-jaǵar maı shkalasyna qarasa nóldi kórsetip tur.

Ol kabınany jaýyp aýylǵa tartty. Kúni boıy qar sýy erigen joldyń balshyǵy ezilip jatyr. Ókpek jel turdy. Qara tonynyń jaǵasyn kóterip, malaqaıynyń qulaǵyn túsirdi.

— Qaıtedi-eı, myna jel?!!

Esik tutqasyn ustap úıge ene bergen Marjan kúıeýiniń jótelgenin estip tura qaldy. Esin jıyp alǵan ba?! Bizdiń isimizdi sezgen-aý! Qolyna tússem aıamas! Onsyz da qanyna qaraıyp júr?! Aıaq dybysyn bildirmeı úıden shyqty. Aıaz qoıny-qonyshyn keýledi. Tas qarańǵy tún úreı shaqyrady. Júgire basyp aýyl shetindegi qurbysy Baǵılanyń úıine jetti.

— Kim bul? — Jalǵyzbasty kelinshek beımezgil shaqtaǵy tarsyldan záre-quty qalmady.

— Marjanmyn-n! Ashshy, jyldam-m!

— Tynyshtyq pa?!

— Qazir bárin de aıtamyn. — Kúıeýiniń kúpáıkesin ǵana kıgen, jalań bas jas áıeldiń tońǵannan tisi-tisine tımeıdi.

***

Ashý býǵan Muńlyq kereýetten atyp turdy. Marjan áli joq. Nege keshigip jatyr? Álde anaýmen erip ketti me?!

— Afırıst qatyn-n! Osydan úıge kelsin! Óz qolymmen óltirem!

Tońazytqyshtan bir shólmek araq aldy. Tyǵynyn ashyp sháı kesege quıdy da, óńeshine aqtara saldy. Dastarhannan nan ıiskep, dálizge shyqsa... Bulan kirip kele jatyr.

— Qaıdan júrsiń?

— Mashınamnyń benzıni taýsylyp. Bireýler quıyp alǵan ba, ıt biledi.

— Nege keldiń?!

— Ruqsat ber, qonyp shyǵaıyn.

— Áı, Bulan-aı?! Qaıdaǵylardy eske túsirip.

— Ne aıtyp tursyń?!

— Kirmeshi úıge.

— Baratyn jerim joq.

— Qaıtshy! Ótin-em-m!

—  Keýdemnen ıterseń de ketpeımin! Qonamyn osynda.

Dosy dáneńe bolmaǵandaı, qannen-qapersiz, sý sińip aýyr tartqan batpaq-batpaq etigin sheshýge yńǵaılandy. Muńlyqtyń kózi qaraýytty. Basy aınaldy. Júregi keýdesin tesip shyǵardaı. Alapat ashýdy aýyzdyqtaı alar emes. Ne istep, ne qoıaryn bilmeıtin esirik halde. «Bul basynǵandyq! Boldy! Jetti! Osymen támam!» Ázázil oı osyp-osyp ótti mıyn. Dálizben japsarlas kiletten et músheleıtin ótkir pyshaqty aldy da, eńkeıip etigin sheship jatqan jigittiń oń jaq búıirin tuspaldap qatty siltep qaldy.

---