InfoHub Logo

Qupıa degen ne? Elge neni aıtýǵa bolady, aıtylmaıtyn qandaı qupıa bolýy tıis? Tizimge kóz júgirtken adam birazymen eriksiz keliseri sózsiz. 

Aıtylmaýǵa tıisti birinshi qupıa – keleshekke qurǵan jospar. 
 Jospar tolyqqandy oryndalmaıynsha ol týraly tis jarmaý kerek. Adamnyń kez-kelgen oıy bastapqyda áljýaz bolyp turady. Óne boıy shuryq-tesik keledi. Kez-kelgen jerinen kiltıpan taýyp, izgi oıdy oısyratyp alýǵa bolady. 

Ekinshi qupıa – qaıyrymdy ister týraly eshkimge aıtpaý. 
 Qaıyrymdy is – jer betinde sırek kezdesetin qubylys, sondyqtan ony kózdiń qarashyǵyndaı saqtaý kerek. Ózińizdi jaqsylyq jasaǵanyńyz úshin asyra maqtamańyz. Maqtaý adamdy tákápparlyqqa tez uryndyrady. 

Úshinshi qupıa – taqýalyǵyńyz týraly kópshilikte aıtpaý. 
 Tamaq, uıqy, kúlki, tósek qatynasyna qatysty shekteýlerińizdi eshkimniń bilmegeni jón. Tánniń shekteýi kóńildiń taqýalyǵymen úılesse ǵana paıdaly. 

Tórtinshi qupıa – jasaǵan erlik, batyrlyq týraly úndemeý. 
 Ár adam kúndelikti san-alýan oqıǵalardy bastan keshiredi. Bireý bilektiń kúshimen jeńip jatsa, bireýdiń aqyly asady. Kúshpen jeńgen adamnyń erligi tez baǵalanady. İshki arpalysty eshkim baıqaı bermeıdi. Sondyqtan ol úshin eshkim marapat bermeıdi. 

Besinshi qupıa – rýhanı jetilý týraly aıtpaý. 
 Rýhanı baılyq tek sizdiki. Ony eshkimge aıtyp abyroı jınaı almaısyz. Aınalańyzdaǵy adamdardyń shyn muqtajdyǵyn kórseńiz ǵana shet jaǵasyn aıtyńyz. 

Altynshy qupıa – úıdegi urys-keris pen otbasylyq ómir týraly úndemeý. 
 Esińizde bolsyn: otbasyńyzdaǵy urys týraly neǵurlym az aıtsańyz, onyń yntymaǵy berik bola túsedi. Urys – aralasý barysynda jınalyp qalǵan zıandy qýat. Túıtkildi kóp talqylaǵan saıyn oǵan ózińiz kóbirek sene bastaısyz.

Jetinshi qupıa – baıaǵyda estigen jaman sózder týraly aıta bermeńiz. 
 Kóshede júrip aıaqkıimdi bylǵap alýǵa bolady. Al, keıde sanany da bylǵap alatyndar bolady. Jolda kele jatyp estigen bar qańsyq sózdi úıge kelip aıtqan adamnyń tabaldyryqtan attap, bylǵanysh aıaqkıimmen tórge ozǵan adamnan aıyrmasy joq.

ázirlegen

Begimhan KERİMHANULY

M.Áýezov atyndaǵy JOBB mekteptiń qazaq tili men ádebıeti muǵalimi

Pavlodar qalasy

Qazaqstan Jýrnalıser Odaǵynyń múshesi

---