InfoHub Logo

Túske taman oıandy. Oıandy da tyń tyńdap biraz jatty. As úı jaqtan tanys tabanyń tanys shyjyly estilip, tanaýyna tanys ıis keldi. «Eshteńe ózgermegen sıaqty, — dep oılady, — Búgin ne tyndyrsam eken?» İrgege qaraı aýnap túsip, kózin jumdy. «Ózi, birdeńe isteıtin de ýaqyt joq...»

— Ilektelip jata beresiń be? Bul endi kelinsheginiń ár kúni árqalaı tápsirleıtin sháı sýyp qaldysy edi.

— Feısbýk ne bolyp jatyr eken? — dep mińgirlegen.

— A? — dedi shyǵyp bara jatyp moıyn burǵan kelinshegi.

— Eshteńe. Eshteńesin balasynyń túpki bólmeden estilgen bajyly jutyp qoıdy.

«Osyndaı da ýaıymsyz adam bolady eken-aý. Shebersiń ǵoı, Qudaı. Men bolsam tań atty, kesh batty — dúnıeniń dúrmegin túgendeımin dep qaıta-qaıta ushtalǵan qaryndashtaı mújilip taýsylar boldym. Al bunyń tesik shulyǵyn bútin sharqaıy jazysyryp tursa boldy, áıteýir...» Yńyrana basyn kóterip, aıaǵyn tósekten salbyratyp otyrdy. «Bir, eki, úsh, tórt, bes...» Ekinshi aıaǵynda da bes bashpaıy baryna ózi de tańyrqaǵandaı. Bet-aýyzdy buraı ysyp, sosyn aty joqpen kóziniń aldyn syǵyp tastady da oıýly kıiz súıretpesin ilip aldy. Tyrp-tyrp, tyrp-tyrp basyp jýynatyn bólmege ótti. Esik ashqanda qarsydan da bir kisi kirip kele jatqan. Qol jýǵyshtyń jaqtaýyn taıanyp aınaǵa úńildi. Arǵy jaqtaǵy qısyq betteý, kóziniń astyna qalta baılanǵan júdeý kisi de buǵan tesireıe qalypty. «Murtym aǵara bastapty á...»

***

— Barasyń ǵoı? Bul qulyqsyz bas ızedi.

— Óziń-aq baryp turatyn adamsyń ǵoı, ýaqytymen. Alashapqyn qylmaı.

— Mmm.

Tósekten turǵaly kelinsheginiń betine qaraǵan joq. Qazir, mine, qolyndaǵy kesesi de daǵdyly qımylmen aýzyna ózi kelip-qaıtyp tur. Bul smartfon shuqylap otyrdy. Ózi rahattana timtinip, ózgelerdi: «Birese kúpsıgen, birese kúńirengen netken adamdar!» — dep ishteı sybaıtynyn qaıtersiń. Kóshede kórse tanymaı-bilmeı óte shyǵatyn, dúnıeniń eki basynda otyryp alyp, nájis shashysyp oınaıtyn vırtýal dostary men qastaryn da oılap qoıady arasynda.

— Bolsańshy endi. Selk ete túsip, endi aýzyna apara bergen shaıyn aldyna tógip aldy.

— Óı, qatyn! Shoshyttyń ǵoı, kisini.

***

Jeıdesiniń óńirin túımelenip turyp terezeden syrtqa qarady. «Kókjıek kórshi úıdiń tasasynda qalǵan myna qalada tańnyń qalaı atyp, kúnniń qalaı batqanyn kórý de arman eken-aý». Keńirdegin sozyp qarsydaǵy úıdiń qabat-qabatyn tinte súzip shyqty. Úshinshi qabattaǵy besinshi terezeniń aldynda mysyq otyr. «Terezeden telmirýdi bular adamnan úırensin. Qyzyq, bul baıǵustar da biz sekildi qıaly jetkenimen, aıaǵy jetpeıtin qıanǵa oısha bezip bara jata ma eken?..»

— Kimmen sóılesip tursyń, taǵy? Ózim ertip baraıyn ba? — dedi kelinshegi. Úninde abyrjý bar.

— Joq a. Joldy bilem ǵoı. Dárim qaıda?

— Qazir... Qazir berem. Jolda eshqaıda burylmaı, túzý baryp, túzý qaıt. Qaǵazdaryń sol jaqta... Kelinshegi júre sóılep, áldebir qutynyń qaqpaǵyn ashyp, munyń alaqanyna eki túıir dári saldy. Júgirip sý alyp keldi. Galstýgyn baılap berip, kostúmin kıgizdi. Eńkeıip etiginiń baýyn baılap berip jatyr:

— Tez bar. Áıtpese ózderi jetip keledi. El-jurttan uıat tipti.

«Iá, el-jurttan uıat...» Bul kúbirlep esiktiń kiltin burap jatqan.

— Áı, toqtaı tur, — dedi kelinshegi, — Sýretke túsirip alaıyn.

***

Joldyń astymen ótetin sýaǵar qubyrǵa bóksesi sımaı qalyp, tońqańdap jatqan kisiniń áreketin baǵyp az turdy da, qasyna tize búkti.

— Ne istep jatyrsyz?

— Syrǵamdy izdep jatyrmyn! — degen áıel adamnyń zildi daýysy kúńgirlep estildi. Sosyn sýyrylyp ózi de shyqqan. Muny kórip myna áreketinen qysyldy ma, álde keńse adamynsha kıingen erkekti áldekimge uqsatty ma eken, áıel sasqalaqtap ústi-basyn jóndeı berdi:

— Biz... munda... — dedi tý syrtynda shuqylanyp júrgen qyz-kelinshekterdi kórsetip, — óz erkimizben senbilikke shyqqan edik...

— Báse, ótip bara jatyr em, mynaǵan netip jatyr ekensiz, — dedi bul ıegimen sýaǵardy nusqap.

— Kómeıine qaraı ketip qalǵan qoqysty beri shyǵaryp jatqam ǵoı.

— Aaa. Qane, men kóreıin.

Áıel a dep aýyz ashqansha bul ekbetinen túsip, tesikke qoıyp ketti. Áýeli qyltasyna deıin kórinbeı qalǵan. Sosyn quıryǵy qubyrdyń tóbesine tirele tońqaıyp baryp tizesin jazyp edi, qara sanyna deıin syrtqa shyqty. Sóıtip taǵy bir-eki ret búgile sozalańdap baryp ózimen birge jaryq dúnıege bir qushaq qoqys alyp shyqqan.

— Túúú kımińizden ne qaldy...

— Dúnıeniń baılyǵy jatyr eken-aý, — dedi kózderi ǵana jyltyrap, — Taǵy bir súńgip shyqsam ba eken?..

— Joq, oıbaı. Áıel bul joly aldyn oraıyn degen kisishe ary-beri sıpalanyp edi túk tappady, bilem, basyndaǵy oramalyn sypyryp alyp, ishki taza jaǵymen munyń bet-aýzynyń shańyn súrte bastady. Eki ıyǵyn, keýdesi men arqasyn, jeńi men etegin ysqylap tazalap jatyr. Bul bolsa jylanǵa arbalǵan torǵaıdaı qalyqtaǵan da qalǵan. Kelinshektiń jarqyraǵan mańdaıy, tershigen súıkimdi muryny, betine sýsyp túsken shashty astyńǵy ernin sál qıǵash dúrdıte berip «fy» dep jelpip qalyp, dál ıeginiń astynan entige tynystaǵany kóńilin qyttyqtap óti. «Netken jaratylys! Bul bir Qudaıekeńniń ádiletti isi eken...» — dep oılap úlgergeni sol edi, kelinshek endi munyń qarsy aldyna tizerlep otyra qalyp, shalbarynyń shańyn súrtýge kirisken.

— Adamdar qyzyq, osynshama qoqsytýǵa bola ma eken?

— Adamnyń ózi de qoqysqa aınalǵan ǵoı. Olardy da tazartatyn bir qol kerek.

— Qoıyńyzshy, qaıdaǵyny aıtpaı. Siz be, qoqys? Álde qoqysqa aýnap jatqan meni meńzep tursyz ba? Bul ıyǵyn qıqań etkizdi. Endi baıqady, bóten erkek pen tanystarynyń tosyn, ebedeısiz áreketine elitip basqa qyz-kelinshekter de jınalyp qalǵan eken.

— Balqıa Qumarovana, tapaıdyń tal túsinde ne istep jatyrsyzdar?

— Ne isteýshi ek, tazalap berip jatyrmyn.

— Myna kisi kim? — dedi ishterindegi qyljaqbas bireýi. Dedi de birdiń aýzyndaǵy, báriniń kózindegi suraqtyń jaýabyn da ózi sart etkizdi:

— Kim degeniń bireý bop shyqpasyn... Sózdi ekinshisi ilip áketti:

— Baıqańyz, Balqıa apaı, bóten erkektiń shańyn qaǵyp jatqanyńyzdy kúıeýińiz kórip qoıyp, ózińizdiń shańyńyzdy shyǵaryp júrmesin...

Mynanyń kúıeýi týraly aıtylǵanda, óziniń de kelinshegi esine túsip, baǵanadan bóten áıeldiń aldynda asa bir lázzatty tákapparlyqpen taltaıyp turǵan bul aıaq asty múláıim kúıge enip, aıaǵyn epti qoldan silke tartyp shegine berip edi jańaǵy qyljaqpas:

— Ibáı, shymshyp aldyńyz ba? — dep taǵy bir túırep ótti.

Ne kerek, oıda joqta ushyrasqan qyz-qyrqyn tegin kúlkige qaryq boldy da qaldy. Biraq osy sát topty kúlkiniń jyqpylynan emis-emis shalynǵandaı boldy da, artynsha anyq estilgen. Jedel járdemniń ashshy dabyly. Iá, taıap qalǵan sekildi. Bul áı-sháısiz jalt burylyp, zyta jóneldi.

Galstýgy syryqtyń basyna baılanǵan jalaýdaı jelpildep, qarsy kelgen, qalyp bara jatqan jurttyń janaryn ilip áketip, tapyraqtap qashyp keledi. Trotýarda qoltyqtasqan eki kempir qapylysta sytylyp ketken qalta qaqqysh dep oılaǵan shyǵar, áýeli buǵan jyrylyp jol ashty da, artynsha-aq bajyldap qala berdi. Jedel járdemniń dabyly da birde emis, birde anyq estilip ókshelep keledi. «Kep qaldy-aý... Ustaı almaıdy... Qazir kók jelkeńnen búrip túskende kórem... Qolǵa tússeń ótken jolǵydan da soraqysy bolady... O joly qatynnyń tilin alam dep quryǵan eń, al búgingiń ne tyrtyń?!.» Ózimen-ózi daýlasqan kúıi quıǵytyp kelip kósheni tuıyqtaı kóldeneń turǵan ǵımarattyń ashyq esiginen ishke zyp berdi. Jedel járdem qaptaldaǵy aýlalardyń birine burylyp óz jónimen ketkenin bilgen de joq.

Bul kirgeni kınoteatr bolatyn. Tabaldyryqtan kútip alǵan kezekshi:

— Bolyńyz, bastalaıyn dep jatyr. Kasa ana jaqta, — dep jón siltedi.

Buǵan da keregi sol. Eki-aq attap jetip bardy. Ekpini tap bılet beretin tesikten ary óte shyǵardaı edi.

— Qıqońyz, — dedi kasır qyz inniń aýzyndaı oıyqtan qyltıyp qarap.

— Kimdi aıtasyz?

— Fılmdi aıtam. «Qıqońyz» degen kıno. Bılet alasyz ba? Tezdetpese ana júndi bilek jendetter munyń ózin qısha domalataryn oılap úlgerdi.

— Iá... berińiz... Bir bılet, — dedi áli de entigin basa almaǵan kúıi dirildegen qolymen tós qaltasynan aqsha sýyryp jatyp...

***

...Kadrda jer sharyndaı domalaq qı tur edi. Kenet birin-biri óksheleı qýyp ekranǵa shyqqan eki qońyz álgi domalanǵan qıǵa talasa ketti. Áýeli alty aıaqty, qurysh saýytty qubyjyqtar jer sharynyń qos búıirinen kelip qysqan edi, qı-shar dúleı kúshke shydamaı qaq bólindi. Endi jaýlasqan ekeý birese múıizdesip, birese ortasynan opyrylyp, urys alańyna aınalǵan qıdy úńgı irep, oınaq salyp júr. Aqyry baǵanaǵy jup-jumyr súıkimdi qı jaımalana shashyldy da qaldy. Sol-aq eken myna ekeýi túk bolmaǵandaı taıǵanaı jorǵalap eki jaqqa taıyp turdy.

Kadrǵa úshinshi qońyz kirgen. Bunyń da turqy men túsi jańaǵy ekeýinen aýmaıdy. Tyrbańdaǵan júrisi de. Tek bunyń mısıasy múldem bólek eken. Á degende aǵaıyndary borshalap ketken qıdyń irili-usaqty úgindisin artqy jáne ortańǵy jup aıaqtarymen ıterip, tıisinshe aldyńǵy eki aıaǵymen jer tireı jyljyp, áýdem jerden ótken áldebir janýardyń tuıaq izine qaraı tası bastady. Sodan soń izdiń erneýinen ishke úńilgen. İz túbine qaq sýy tunǵan eken. Qońyz esh oılanbaı sýǵa kúmp berdi de, ortasyna deıin júzip baryp, keri qaıtty. Sóıtti de sý tıgen denesimen álgi úıme-jaıma qıdyń ústinen ary-beri óte bastady. Osy áreket áldeneshe ret qaıtalanǵan. Qońyz endi daǵdy boıynsha aldyńǵy aıaqtarymen jer tirep, artqy, ortańǵy aıaqtarymen ájeptáýir dymqyldanǵan úgindi qıdy shirene ıterip, biriktire bastady. Taǵy da qaq sýyna malshynyp keldi, taǵy da úıme qıdyń ústimen ary-beri ótti. Sóıtip ábden ıledi. Eń sońynda baǵanaǵydaı emes uıysyp, jónge kep qalǵan qı-kesekti artqy aıaqtarymen bir jaq astynan kóterip, múıizimen jer tirep turyp, aldyńǵy eki aıaǵymen kedir-budyryn irgeden joǵary qaraı túre qýyp sylaýǵa kiristi. Óstigen az ǵana mashaqattan keıin qı da domalanyp jolǵa túsken.

Bul taǵy bir qyzyqqa tań qaldy. Basy salbyrap, aldyńǵy eki aıaǵymen jer tirep, artqy tórt aıaǵymen taýdaı qıdy domalatqan ójet qońyzyńyz biraz júrgen soń toqtaı qalyp, ózi ıterip kele jatqan kesektiń ústine shyǵap, tórt tarapqa barlaı qarap, baǵyt-baǵdaryn bir pysyqtap alady eken. Sóıtedi de ary qaraı saparlaıdy...

Qıqońyzdyń uzaq ta azapty sapary nemen aıaqtalǵanyn bul kóre alǵan joq. Pys-pys etip uıyqtap otyrǵan jerinen qasyndaǵy kisi túrtip oıatty. Fılm aıaqtalyp, jurt dabyrlap syrtqa shyǵyp jatyr eken. «Qıqońyz muratyna jetti me eken?» — dep oılady. Oılady da esinedi.

***

Úıge keshtetip jetken. Kelinshegi tymyraıyp qarsy aldy. Ádettegi aıqaı-uıqaıy ushty-kúıli. Bul da lám-mımsiz sylq etip otyra ketip edi, kishi uly eńbektep kelip aıaǵyna jarmasty. Tyrmysa órmelep túregeldi de, ákesiniń tizesinen ıiskedi. Boıynyń jetken jeri sol ǵana. Qalt-qult etip qulaǵaly tur. Balaǵyna oratylǵan kishkentaı perishteni bul «áýp» dep kóterip alyp, qushaǵyna basyp, qushyrlanyp turyp ıiskedi. «Pah, shirkin! Peıishtiń jupary ǵoı, mynaý. Ańqyp tur!» — degen sodan soń. Qushyry qanbaı ıiskeı berdi, ıiskeı berdi. Iigen saıyn boıy býsanyp, jeńileıip barady. Quddy bala kórmegendeı ópti-aı kelip. Qara tastyń borsha úgilgenin sábı de sezse kerek, kishkentaı qoldarymen bunyń shashynan, kózininen, murnynan ustap kórip, sosyn bet-aýzyn silekeılep súıe bastady. Osy kezde esiktiń qońyraýy shyldyr ete túskeni edi, kelinshegi arshyp jatqan kartobyn tastaı salyp tura júgirdi:

— Ózim asham... Júregi sý ete tústi. Sezgendeı-aq aq halatty júndi qol jendetter saýsyldap kirip kele jatqan...

Al bul ýaqytta feısbýk turǵyndary qısyq bet, murtty, júdeý óńdi, biraq jóndem kıingen er azamattyń jaǵdaıyn qyzý talqylap jatqan edi. «Kórgen bireý-mireý bolsa habaryn berseńizder eken», — dep telefon nómirin jazyp, sýretin qosa jarıalaǵan kelinsheginiń aıtýynsha psıhıatrıalyq ortalyqta tirkeýde turǵan kórinedi. Túste úıden shyǵyp ketken.

---