InfoHub Logo

— O-O-O!.. — dep shý ete qalysty bári. Sóıtetinderin ózim de bilip kele jatqanmyn.

— Ózi saǵan qalampyrdan basqa eshteńe syılamaıdy eken. Talǵamyńdy bilmeıdi-aý shamasy, — dedi Laýra kózderin qolymdaǵy gúl shoǵynan aıyra almaı. — Biraq bul joly qyzylyn tańdaǵan eken.

Sóıtip aıtatynyn bilgenmin. Ózimniń óńim de sol sátte osy qyzyl qalampyrǵa jedeǵabyl bolyp tutanyp ketse kerek. Aınaǵa qaramaı-aq bilip turmyn.

— Qyzdar, qarańdarshy endi! Bizdiń Baqytkúl búgin qandaı ádemi bolyp ketken. Baqytty bolǵany sondaı, eki beti tipti alaýlap janyp tur ǵoı...

Aýyzy jeńildeý Gúlmıranyń da osylaı dep bir lepirtip tastaıtynyn bilgenmin. Jańa keńsege kele jatqanymda, «Meniń osy qalpyma kim qalaı qarar eken? Bireýlerden uıat bolyp júrmeı me?» degen oı eriksiz kes-kestep turyp aldy emes pe? Sonda árqaısysynyń aıtar sózin, kórseter qylyǵyn ózimshe nobaılap qoıǵanmyn. Meniń sol dolbarym boıynsha, qyzmettes qyzdardyń arasynan lám-mım dep tis jarmaı qalatyny bireý-aq bolýǵa tıisti. Sol oıym keldi de qoıdy, tór jaqty toltyryp otyratyn túksıgendeý qara tory, etjeńdi qyz Nurgúl men jaqqa qaraı moınyn erine burdy da, tyrs etip, ún shyǵarýǵa jaramady. Jobam dál keldi, osy baıǵus meniń baqytyma azdap ishtarlyq jasaıtyn sıaqty.

— Sen endi osylaı bárimizdiń ishegimizdi sozyp, sharshata berme. Jetedi endi, onymen bizdi tanystyrýyń kerek, — dedi Ásel nyqtaı sóılep. — Solaı emes pe, qyzdar? Mysaly, men ózimniń jaqyn podrýjkamnyń qandaı jigitpen júrip júrgenin bilgim keledi.

Bul men úshin tosyn áńgime edi. Bárin kútken kezde osyndaı áńgime shyǵady dep oılaı almaı qalǵanym qalaı? Onsyz da alaýlap turǵan betim taǵy da shym ete túskendeı boldy. Meni selt etkizgeni — eki másele. Birinshiden, jigitti tanystyrý kerek ekendigi. Buryn da shet jaǵalap oıymda júrgen nárse edi. Ekinshi meni tań qaldyrǵany — Áseldiń meni «eń jaqyn podrýjkam» degeni. Kez-kelgendi boıyna jýytyp, shenine ala bermeıdi, áıtpese osy otyrǵan qyzdardyń qaı-qaısysy da onyń dostyq kóńiline ket ári bola qoımaıtyny anyq. Ol sıaqty Ózi kórikti, ózi aqyldy, ózi sartyldatyp bárin bilip turǵan mundaı boıjetkenmen kimniń dos bolǵysy kelmeıdi deısiń. Qaı máseleni surasań da, taqyldap turǵan jaýaby qashanda qaltasynda, oıyńdy mazalaǵan kez-kelgen suraqqa jaýaby daıar. Sondyqtan bolar, árkimniń qoly jete bermeıtin bedel degen jaryqtyq basqamyzdan buryn eń aldymen osy Áseldi adaspaı-aq tez taýyp ala qoıady. Ásirese osy ujymnyń ishinde.

Óıtkeni Ásel kez kelgen tyǵyryqtan shapshań jol taýyp ala qoıatyn erekshe jaratylǵan jan. Qulaq túrip otyrsań, aıtqan sózderi kóńilińniń túpkirindegi oılardy tap basyp jatady. Meniń óz basymnyń «Ras-aý onysy» dep únsiz moıyndaıtyn kezderim az emes. Osy otyrǵan qyzdardyń qaı-qaısysy da, tipti ana meniń jigitim jaıly áńgime bola qalsa, qaradaı túksıip, aıdynyn syrtqa sala qoıatyn etjeńdi Nurgúl de onymen sanaspaı tura almaıdy. Osy beseýimizdiń zańdy bastyǵymyz Nurgúl emes, keıde osy Ásel sıaqty kórinip ketetinin qaıtersiń.

Meniń baǵamdaýymsha, Ásel — bul ómirden neni qajet etetinin jańylmaı, tap basa qoıatyn adam. Óz basym osy birge isteıtin bir jarym jyl ishinde bir jańsaq basqanyn, jaǵynyń jańylǵanyn kórmeppin. Men onyń qasynda otyryp, tipti jip ese alamyn ba deseńshi. Shynyn aıtý kerek, jigitim bar dep ishteı marqaıǵanymmen, kórkim de onsha emes qoı.

— Shynynda da, — dep qaldy jeńil aýyz Gúlmıra da qarap turmaı, — aldaǵy senbide vecher jasaımyz ǵoı. Davaı, sen jigitińdi soǵan alyp kel. Bárimiz kóreıik, tanysaıyq.

— Bilmeımin, — dedim mińgirleı sóılep. — Qalaı bolar eken?..

— Dál oıymnan shyqtyń, Gýlá, — dedi Ásel aı-shaıǵa qaratpastan, bastyrmalatyp sóıleı jóneldi: — Qalaı bolar eken degendi qoı. Bitti, alyp kelesiń. Vse..

Sheginerge jol qalmaǵany anyq.. Qyzdardyń usynysyna bórkin aspanǵa atyp, attandamaǵanymen, Omarbaı qýana-qýana kelisti. Jolaı qalaı tanystyrsam eken dep qıpaqtaýmen boldym. Biz kelgende, kesh endi bastalaıyn dep jatyr eken. Bizdiń kelgenimiz qulaqtaryna tıisimen, qyzdardyń bári esikke qaraı shýyldasyp lap qoıdy. Men tanystyraıyn dep aýzymdy asha bergenim sol edi:

— Omarbaı, — dedi jigitim saltanatty túrde.

— Bilemiz. Báse, osal jigitpen júrmese kerek-ti bizdiń Baqytkúl, — degen lebizdi aıtyp úlgirgen, árıne, aýzy shapshań Gúlmıra.

— Táp-táýir jigit eken, — dedi bir qaǵaberiste Laýra.

— Iá, jaman bala emes... Ózi tipti súıkimdi de sıaqty. Keshtiń aıaǵyna deıin jaqyn tanysa túsermiz áli.

Qonaqtardyń qatary jańa jigittermen tolyǵatústi. Olardyń keıbireýi maǵan burynnan tanys ta. Jastar bas qosqan kesh qashan kóńilsiz bolýshy edi, Abaı atamyz aıtqandaı, «asaý toı, tentek jıyn opyr-topyr» barǵan saıyn kúsheıip, qarqyn alyp bara jatty.

As úıde qyzdarmen áńgimelesip tur edim, tabaq kóterip Laýra kirdi:

— Omarbaıyńdy tezirek qutqarmasań, bolatyn emes. Ana Ásel mıyn jep qoıatyn túri bar.

Zaldyń bir jaq buryshynda turǵandaryn baıqadym. Keshtiń kóńildi yrdý-dyrdýy olarǵa áser etpegen syńaıly. Ezýlerinen kúlki, qabaqtarynan jarqyl baıqalmaıdy. Ekeýara áńgimeleri áldeqandaı solǵyndaý bolyp kórindi.

— Jaǵdaılaryń qalaı? — dedim qastaryna sál-pál jasqana basyp kelip.

— Tamasha, — dedi Ásel sol baısaldy óńin onsha jibite qoımaı. — Sen qyzǵanyp qalyp júrme. Jaı sóılesip otyrmyz. Bir sát saǵan da kezek bereıin endi...

Sóıtti de, sozalańdaı kóterilip, gújildesip turǵan qalyń topqa qaraı qadam basty.

— Iá, qalaı eken meniń podrýgam? — dedim ekeýimiz ońasha qalasymen, basqa sóz aýzyma túspeı.

— Sońǵy ret mektepte oqyp júrgenimde tergedi-aý deımin meni. Seniń bul podrýjkań ózi qaýipsizdik komıtetinde istemeı me?

Jastardyń saýyq keshi qashan erte taraýshy edi. Omarbaı ekeýimiz sonda da sharshaǵanymyz joq, sergek qaıttyq.

Dúısenbi kúni keńsege kirgenim sol edi, Ásel kompúterden basyn kóterip aldy da, maǵan ıek qaqty. «Aıtatyn áńgime bar» dedi sosyn. Ekeýimiz ekinshi qabattaǵy shaǵyn kafege tústik.

— Iá, meniń ne aıtqaly otyrǵanymdy óziń de túsinip turǵan shyǵarsyń, — dedi aıbyndy qurbym shyryn taıaqshasyna endi erin tıgize bergen kezde. Men qur kózimdi jypylyqtattym. — Endeshe bylaı. Seniń ana áldeqandaı qylyp júrgen Omarbaıyń...

— Iá, — degen kezde júregim sýsyldap tómen túsip bara jatqandaı boldy.

— Omarbaıyń saǵan laıyq emes.

Bul men múlde kútpegen áńgime edi. Óksheme qaraı quldılap kep bergen júregim orta jolda bir jerde solq etip, toqtaı qalǵandaı boldy. Eptep esimdi jıyp alǵannan keıin qaıta-qaıta ústemeleı bergenim:

— Nege? — degen jalǵyz suraq. — Ol ózi men týraly saǵan birdeme aıtty ma? Álde...

— Joq, ol sen jaıly bir jaman nárse aıtyp kórsin. Tanaýyn bet qylaıyn. Áńgime onda emes.

— Endi nede?

— Meniń kóńilime qonbaı turǵany — sol Omarbaıdyń aınalysatyn tirshiligi, isteıtin isi.

— Ol kanalızasıalardy jóndeıdi.

— Mine, másele osynda ǵoı. Óziń de aıtyp tursyń.

— Onda turǵan ne bar? Jaman jumys emes. Aılyǵyn da ýaqytynda alyp turatyn kórinedi.

— Beri qarashy, Baqytkúl. Ol ǵoı, kanalızasıalardy jóndeıdi eken. Bylaısha aıtqanda kádimgi santehnık. Al sen já degen ekonomıssiń. Marketıńti bilimińdi taǵy jetildirip júrsiń. Sonda ǵoı ekeýińniń aralaryń jer men kókteı. Solaı emes pe? Sony baıqaýyńa bolady ǵoı basqasyn bylaı qoıǵanda.

— E, onda turǵan ne bar? Eń bastysy qatar júrgende ekeýimizge de jaqsy bolsa boldy emes pe?

— Baqytkúl, jaraıdy seniń aýyldyń qyzy ekenińdi túsinem. Qalanyń jaǵdaıyna áli úıren beı kele jatqan shyǵarsyń. Biraq endi sonshalyqty ańqaý bolý kerek pe? Sen udaıy ósip kele jatqan búgingi zamannyń adamy emessiń be? Joǵary bilimdi mamansyń. Onymen shektelip qalmaı, taǵy bilimińdi jetildirgiń kelip júr. Kóziń ashyq. Internet arqyly jer dúnıeni sharlaısyń. Al ol...

— Nemene ol? — degen kezde daýysym da qattyraq shyǵyp ketti-aý deımin. Biraq jópshóńkige sasyp, júıkesine ıe bola almaı qalatyn Ásel me, ózine senimdi nyq únmen sózin ári qaraı sabaqtaı t ústi:

— Ol sol búgingi deńgeıinen shyǵa almaı, qalyp qoıatyn adam. Ýaqyt ótken saıyn ekeýińniń aralaryń alshaqtaı beredi. Qashan aıttyń deme. Sonan aqyr sońynda osyndaı jigitpen júrgenińe óziń uıalatyn bolasyń. Tipti ókinýiń de múmkin.

Bul men múlde kútpegen áńgime edi. Basym salbyrap, janarym jasqa tolyp ketti ǵoı deımin. Óıtkeni kóz aldym jaýyndy kúngi terezedeı bolyp buldyrap bara jatty. Tyǵylyp jylap jibermesem neǵylsyn. Men osy kúızelisimdi Ásel, árıne, baıqady. Onyń meni dereý sabyrǵa shaqyrýy beker deımisiń:

— Beri qara, Baqytkúl. Dos jylatyp aıtady, dushpan kúldirip aıtady degen. Baıqaımyn, sen oǵan áli basyńdy beretindeı bolyp ǵashyq bola qoımaǵan sıaqtysyń. Ásheıin dejýrnyı jigit retinde ǵana júrip júrgen sıaqtysyń. Saǵan ońaı bolmaıtynyn da sezemin. Biraq budan ári tereńdemeı turǵanda, basyńdy ajyratyp al. Óıtkeni ekeýiń búıtip júre berseńder... mundaı júristiń bolashaǵy bar dep aıta almaımyn-aý.

Osydan keıin Áselge qarsy lám-mım dep jaq asha almaı qaldym. Kúni boıy oılaǵanym tek osy áńgime. İshteı Áselmen talasyp qalamyn da, onyń sol bir aıtqan sózderin qaıtadan sarapqa salamyn. Aıtyp otyrǵany shyndyq sıaqty bylaı qarap tursań. Shyn-aý... Men úshin óte aýyr nárse, biraq shyndyq. Qalaı aqtasam da, Omarbaı ekeýimizdiń aramyzda ózderimiz ashyp aıtpaǵan, talqyǵa salmaǵan, tipti solaı bolady-aý dep te oılamaǵan bir bógesin jatqandaı kórinýshi edi. Sóıtsem, ol osy eken-aý.

Kúni boıy oıladym deımin-aý, ol oılaǵanym jaı ǵana eken, eńsemdi basqan aýyr sezimniń bas kótertpesten, tynys aldyrmastan, ıektep alǵany túnge qaraı. Ras aıtyp otyrǵany. Basqa bireý bolsa, bálkim, pysqyrmas ta edim. Al Ásel... Áseldiń qatelesýi múmkin emes.. Bárimiz onyń pikirimen sanasýǵa, aıtqanyn oryndaýǵa daǵdylanyp ketkenbiz. Bólimniń bastyǵy Nurgúl bolǵanymen, Ásel bárimizdiń beıresmı jetekshimiz tárizdi emes pe. Onyń keıbir sózderin ózinshe synap-minep júrgenimen, ujymdaǵy negizgi baqtalasy Nurgúldiń ózi de ishteı moıyndaıdy. Al ótken joly ol meni óziniń eń jaqyn dosym dep aıtty ǵoı. Ol bulaısha ashyp tastamas da, osynaý aqyldy da ásem qyzdy yrqymnan tys moıyndap kelgenim qaıda. Endeshe onyń qatelesýi... múmkin emes.

Men osylaı dep uıǵardym. Omarbaımen qarym-qatynasymdy kúrt tyıǵanym sol áńgimeden bylaı qaraı. Onyń men úshin tańdap satyp alǵan gúlderi tıisti jerine jetpeı, kókteı solyp jatty. Telefonmen durys sóılespeımin, SMS-pen uzaq jazǵan netúrli hattaryna jaýap bermeımin. Keńseniń esik aldynda sarylyp, uzaq tosyp turǵanyn kórsem de, ǵımarattyń artyndaǵy qosaly esikten shyǵyp ketýge boı úırete bastadym.

— Ne boldy saǵan? — dedi bir kúni Laýra maǵan úki kózderin jypylyqtata, tańdana qarap. Sezikti sekirer degen ǵoı:

— Ne bolǵany qalaı? — deppin julyp alǵandaı.

— Gúliń qaıda? Omarbaı endi sarańdana bastaǵan ba, nemene? Mine, neshe kún boldy jumysqa qurqol kele bastaǵanyńa. Ne boldy?...

— Omarbaı... — deı berdim de, tilimdi jutyp qoıǵandaı múdirip qaldym.

— Sen ne, Omarbaımen jolyǵýdy qoıǵansyń ba? — dedi mundaıda kóldeneń sózdi qalt jibere qoımaıtyn Ásel kompúterden basyn julyp alyp.

— Iá... ne joq.... qazir kezdespeıtin boldym.

— Oı, jaraısyń! — Osylaı dedi de, Ásel ushyp turyp, meniń qasyma keldi. — Meniń aqylymdy tyńdaǵanyń jón bolǵan. Árıne, bastapqyda saǵan ájeptáýir qıyn bolady. Bir túrli qımaıtyndaı kórinesiń. Biraq ýaqyt emshi deıdi ǵoı, kele-kele, ony umytasyń. Tek endi ózińe laıyqty jigitti qarastyra júrý kerek.

«Umytasyń» deý aıtqanǵa ońaı-aq, al meniń osy kúnderdiń ishinde qandaı halde júrgenimdi bul Ásel bilse ǵoı. Uıqynyń bylaı qoıǵanda, tamaqqa degen tábetimniń ushty-kúıli qaıda kete qalǵanyn da bilmeımin. Ótkende mamam berip jibergen qazyny bir kertip kessem de, aýzyma sala almadym desem, bul aqyldy qyz sener me eken? Ras, men Omarbaıǵa óle ǵashyq emespin, kúıip-janyp áketip bara jatqan eshteńem de joq. Sonda odan sanaly túrde bas tartqannan keıin meniń aıaq astynan mynandaı kepke ushyraǵanymdyi qaı qısynǵa jorýǵa bolady? Túsine almaımyn. Ony ishteı izdeıtinimdi aıtsam ǵoı, qyzdardyń áńgimesine taptyrmaıtyn azyq taýyp berer edim.

Al Áselge op-ońaı-aý.

— Sen mudaıyńdy qoı, — dedi Laýra kelesi kúni. — Ne mynaýyń — el aman, jurt tynyshta kún jaýmaı sý bolyp júrgeniń. Ábden júnjip ketipsiń. Qoı mundaıdy...

Ózimdi ózim qaırap, meniń de shıraǵym keledi, biraq yrqyma baǵyna alar emespin. Men endi Baqytkúldiń ózi emes, basqa bir túri bolyp bara jatqan sıaqtymyn. Jumystan eldiń eń sońyn ala bir-aq qaıtýǵa tyrysamyn.

Bir kúni kompúterlerdi tekserip, jaryqtardy sóndirip, jańa daǵdym boıynsha ofısten jurttyń eń sońyn ala shyqqanmyn. Art jaqtaǵy qosalqy esik túbinde áldekimdermen soqtyǵysyp qala jazdaǵanym. Tas qylyp qushaqtasyp alyp, aımalasyp turǵan qyz ben jigit eken. Qarańǵylyqqa áli úırene qoımaǵan kózderim jypylyqtap ketti. Bilegimmen súrtip jiberip, qaıta qaradym. Sol... Sonyń ózi. Sál ótińkirep baryp, oraǵyta burylyp, jańaǵy ekeýden kóz ala alsamshy. Abyroı bolǵanda, shabyttana shópildesip turyp, ábden ısinip turǵan olardyń meni baıqaıtyn jaǵdaılary joq sıaqty. Jańylysyp qalmaıyn dep, tym taqap kelip, qaıtadan qadala qaraǵanym da sodan.

Joq, qatelespeppin, anyq ózi. Al onyń tas kenedeı jabysyp turǵany... taǵy da óz kózime ózim senbeı, úńile tústim. Qoımada avtokar júrgizetin ana bir júndesteý kelgen ala kóz jigit. Kórshi respýblıkalardyń birinen kelip, ýaqytsha jumysqa áreń iligip júrgen gastrabaıter. Joǵary bilimdi bylaı qoıǵanda, osynyń bul qalada tirkeýi de, aıaǵyn kósilip jatatyn baspanasy da joq. Jaıshylyqta qyz ben jigittiń úılesimdiligi jóninde taqyldap teorıa soǵatyn bilimpaz qurbymnyń bul qylyǵyn túsinip kór endi osydan keıin.

Shynyn aıtqanda, men ony túsingim de kelmedi. Biraq arqamnan áldeqandaı aýyr júk sypyrylyp túskendeı bolyp, júregim atqalaqtaı soǵyp ketti.

Jarty saǵat óter-ótpeste Omarbaıǵa telefon soqtym. Asyp-sasyp sál-pál bydyqtana sóılegen jigitimniń qarlyǵyńqy úni. Neshe kúnnen beri estı almaı, zar bolyp júrgenim osy emes pe edi. Endi sál bolǵanda, myna qalpymen jylap jiberýden taıynatyn túri joq...

Endi bizdiń aramyzǵa Áseldiń aralasa almaıtynyna anyq kózim jetken edi.

---