Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 kún buryn)
Jol tártibin jadyńda usta
Qurmetti de, qadirli qonaqtar! 2 «b» synybynyń «Jol tártibin jadyńda usta!» atty erteńgiligine qosh keldińizder!

Búgingi erteńgiligimizdiń maqsaty: oqýshylarǵa jol júrý erejesin,tártibin saqtaı bilýdi úıretý. Oıyndy tárbıe quraly retinde paıdalanyp, bala sezimin keńeıtip,tilin ushtastyryp, jol erejesin jasyna saı meńgertý. Jaıaý men kóliktiń baılanys qatynasyn bildirý. Olaı bolsa, erteńgiligimizdi bastaýǵa ruqsat etińizder!

Júrgizýshi:
Armanǵa alda kútken asyǵarmyz,
Biz qalaı tolqyn atpaı basylarmyz.
Jol júrý erejesin jaqsy bilip,
Saqtyqqa tura alatyn jas ulanbyz.

Jalǵaıtyn dostary bar el menen,
Joldardan turady ǵoı álem degen
Búgingi bizge kelgen qonaqtarǵa
Bastalsyn jolda júrý erteńgimen.

Qurmetti qonaqtar búgingi jolda júrý erejesine arnalǵan erteńgiligimizge sizdermen birge shıpager apaı da qatysyp otyr.

Kishige, úlkenge, jasyńa, kárińe,
Jansaıa qınalǵan jandardyń bárine.
Shıpager apany biz jaqsy kóremiz.
Óıtkeni ol úlken dáriger.

(balalar qol soǵady. Osy kezde aıý kiredi.)
Júrgizýshi: Apaı, qarańyz myna bir sumdyqty,
Maımaqqa ne bolǵan kim ony jaralaǵan?

Shıpager: Maımaǵym, ne boldy jasyrmaı aıtshy óziń.
Nelikten kókpeńbek isingen bas kóziń?

Aıý: Aıtaıyn jasyrmaı shynymdy.
Saqtańyz shybyndaı janymdy.
Jarmasyp bal tasyp mashına qadaqqa,
Domalap tústim kep tap boldym azapqa.

Shıpager: Bir sátke qarnyńyz toıatyn kún úshin
Jol júrý erejesin de buzypsyń.

(Sahnaǵa qoıan, túlki shyǵady)

Túlki: Júgirip ekeýmiz oınadyq qýyspaq
Qoıan: Aýladan shap berip, almaqshy qý ustap
Túlki: Al qoıan kóshege zyp berip jóneldi.
Qoıan: Aýla tar bolǵan soń qaıteıin men endi.
Túlki: Qoıandy qýamyn dep tapqanym,
Quıryqty áreń dep saqtadym.
Qoıan: Mashına astynan júgirip ótkende,
Qulaqty bir temir zaqymdap ketkeni.

Shıpager: Qulaqpen quıryqqa jaǵatyn dári bar,
Ereje buzǵanǵa qoıatyn ekilik taǵy bar.
Mynalardy tez aýrýhanaǵa jetkizeıik. Kórdińder me jolda oınaǵannyń kesirin. á.

Júrgizýshi: Balalar, kóshede júrý erejesi bizge ne úshin kerek?
1 - oqýshy: Ár oqýshy kóshede júrý tártibin óte jaqsy bilýi kerek. Kóshede júre bilý mashına astyna túsýden, apattan saqtaıdy.
Júrgizýshi: Durys aıtasyń. Al barlyǵymyz jol tártibin bilemiz be?
Birge: bilemiz.
Júrgizýshi: Al, ony qazir qalaǵa saıahat jasaǵanda tekserip bilemiz.
2 - oqýshy. Apaı qashan baramyz?
3 - oqýshy: Sátbaev qalasyna baramyz ba?
Júrgizýshi: Baramyz balalar! Biz búgin tek elestetý arqyly baramyz. Qazir men senderge jumbaq jasyramyn, jumbaqty sheshken oqýshy Sátbaev qalasyna júrgizýshi bolyp aparady.
Jumbaq:
Bir kózim «kidir» deıdi,
Bir kózim «júr» deıdi,
Bir kózim «abaıla» deıdi. (baǵdarsham)
Júrgizýshi: al Asylhan qandaı kólik júrgizesiń?
Júrgizýshi: nege?
Oqýshy: Biz bárimiz birge barýymyz kerek.
Júrgizýshi: Bárimiz kólikke otyryp, jolǵa daıarlanaıyq. Al balalar kórdińder me,---kópshil bala eken. Eshqaısymyzdy da tastamaı aparmaqshy. Bul jaqsy qasıet. Kólikke otyrdyq. Endi joldy qysqartý úshin bárimiz án aıtaıyq.
Án: «Jas jolaýshylar jyry»
- Aı jaraısyńdar, balalar!
Júrgizýshi: Qala úlken, adamdar da, kólik te kóp. Júristi rettep turatyn ne?
- Baǵdarsham.
- Durys.
- Kóshe tártibin retteýshi kim?
- Saqshy (jaraısyńdar)
Júrgizýshi: áne joldyń arǵy shetinde saqshy tur. Jan-jaǵyna qarap, joldan asyǵys ótpekshi bolyp turǵan jolaýshyny saqshy toqtatyp tur. Júrińder saqshynyń qasyna toqtaıyq.
Saqshy: Gúlnar jeńgeı, aman ba?
Asyqpańyz ámánda.
Kóshe syryn bilińiz,
Tártibimen júrińiz.

Anasy: Qyzym keldi aýyldan,
Oınap qaıtpaq qalada.
Júrgen joqpyz jónsizge,
Balamyn ba men sizge?
Kes-kestemeı turyńyz.

Saqshy: Oý jeńeshe, baıqańyz,
Ańǵarar dep aıtamyz.
Qyzyl sáýle janyp tur,
Jolda kútip halyqtur.

Anasy: Aıtaryń sol ma?!
Meniń de kózim bar,
Mende de sezim bar.
Jiber qaınym tezirek,
Qyzyma alar syıym bar.

Saqshy: Aldymen ońǵa,
Sodan soń solǵa
Qarańyz jolǵa,
Kenetten kólik,
Kelmesin tónip
Ótińiz sonda. (qyzdyń anasy syılyq alýǵa ketedi)

Júrgizýshi: (jol jıeginde turǵan saqshy aǵaıǵa amandasady) Balalar, saqshy aǵaılarynyń bizge tanys emes sózderge túsinik berińizshi?
Oqýshylar:- Sálemetsiz be, aǵaı! Endi maǵan qarańdar.
Jol degenimiz - kólik túrleri men júrginshiler qozǵalatyn aýmaq. Oǵan kósheler, eldi mekender, qala, aýyl, burylystar, jáne de tys jerler. Kólikke jáne jaıaý júrginshilerge arnalǵan joldar bar. Jol tártibin bilesińder me?
1 - oqýshy: Joldan tek jaıaý adamdarǵa arnalǵan «aq jolaq» arqyly ótý qajet.
2 - oqýshy: Mashınalardyń artyna jabysý óte qaýipti.
3 - oqýshy: Baǵdarshamnyń jasyl kózi janǵanda ǵan ótý qajet.
4 - oqýshy: Mashına jolynda oınaýǵa bolmaıdy.
Saqshy: Jaqsy, ózderiń bárin biledi ekensińder ǵoı.
5 - oqýshy: Saqshy aǵaı, myna joldyń shetin nege bıiktep qoıǵan?
Saqshy: Bul jol jıegi. Jol jıegi trotýar aralyǵyn bólip turý úshin qalanǵan arnaıy tas qaptal. Ony «bordúr»dep ataıdy. Jol jıeginiń ústimen oınaýǵa bolmaıdy.
6 - oqýshy: Aǵaı jańa trotýar dedińiz ǵoı. «Trotýar» sózi fransýz tilinen aýdarǵanda «jaıaý júrginshige arnalǵan jol» degen maǵynany bildiredi.
7 - oqýshy. Túsindik aǵaı.
Saqshy: Jolda oınaýǵa, júgirýge bolmaıdy ony ózderiń de bilesińder!
8 - oqýshy: Joldan ótý kezinde aldymen sol jaqqa qarap, jol ortasyna barǵan soń oń jaqqa qarap ótemiz.
Qyz: Apaı, meniń anam qalaǵa kelip edi. Meni jiberińizshi. Joldyń arǵy shetindegi saıabaqtyń qasynda týysymyzdyń úıi bar. Baryp keleıin. Joldan óte alamyn ǵoı.
Júrgizýshi: Asyqpa bárimiz ótemiz.(qyz asyǵys júgirip ópekshi bolyp kele jatqan avtobýýsqa soǵylyp qulap qalady. Bári shýyldap, saqshy ysqyryp, avtobýstar toqtaıdy)
Saqshy: Áı, Araılym toqta,
Kóziń joq pa?
Áı, keri ótpe,
Ómir saǵan kerek joq pa?
(qyzdyń qasyna muǵalim, oqýshylar, saqshy keledi)
Qyz: Oı, aıaǵym,
Aǵataı aqyryn.(saqshy qyzdyń aıaǵyn ustap, qımyldatyp kóredi)
Saqshy: Áı, qalqam - aı,
Asyǵýdan bar ma paıda?
Tártip qaıda?
Qyz: Qap, aıaǵymdy ustamańyz,
Meni tur dep qystamańyz.

Saqshy: Synbapty. Bul sumdyq, qymbattym.
Jol oınaıtyn jer emes,
Aqsańdap qaldyń qulap,
Qulaq aspaı sózime.
Óz obalyń ózińe.

Qyz: Jaqsy. Aıtqanyńyz aqyl - aq,
Bolmaspyz endi aqymaq.
Saqshy: Bir abaısyz júristen
Búkil ǵumyr qıyrlar.
Tálim alsa bul isten,
Tártipsizdik joıylar.
Baǵdarsham úsh kózdi,
Úsh kózden uq úsh sózdi: Toqta! Saqtan! Jol ashyq! Qyzdy jol shetine shyǵaryp, oryndyqqa otyrǵyzady, oqýshylar aqyl aıtady)
9 - oqýshy: Obal boldy, dosym - aı!
10 - oqýshy: Áýeli solǵa, sodan ońǵa
Qaramaısyń ba jolǵa!
11 - oqýshy: Baǵdarsham ámánda,
Berip tur ǵoı komanda.(ortaǵa 3 qyz shyǵady)
Qyzyl: Qyzyl kózi janǵanda
Qalt toqtaı qalǵyn tabanda
Sary: Sary kózi janǵanda
Saq abaı bol barynda
Jasyl: Jasyl jaryq jol ashyq,
Júre ber bel asyp.

Úsheýi birge: Bas aıaqty oılap,
Bol uqypty jolda
Janatyn baǵdarsham.

Qyz: Oı, aıaǵym.(jylamsyrap) qyzdyń anasy keledi
Anasy: Áı, qyzym - aı,
Ne boldy? Quladyń sen nege?
Jyladyń nege urynyp?
Qyz: Kósheniń tártibin saqtamaı,
Saqshynyń aıtqanyn aqtamaı.
Avtobýstyń aldynan óttim,
Abaısyzda qaǵyp ketti.
Oı, aıaǵym, aıaǵym!
Oqýshylar: Araılym syrqat, shıpager apaıǵa jetkizeıik.
12 - oqýshy: Áı, Araılym, Araılym,
Ábigersiń áýresiń.
Jol tártibin bilmeseń,
Opyq jersiń kúnde sen.
13 - oqýshy: Mashına qaqqan adam
Ne múldem ketedi,
Ne múgedek bop ótedi.
Júrgizýshi: Al, balalar, ańǵaldyqty kórdińder ǵoı! Endi ne isteımiz? Qalaı bolamyz?
Hormen: Sózińizdi aqtaımyz,
Jol tártibin jadymyzda saqtaımyz!

Júrgizýshi: Balalar, endi mektepke jetkenshe jol uzaq, jol qysqarsyn desek ózimiz úırengen jol tártibine baılanysty «Toqta, joldas»óleńinen úzindiler aıtaıyq...
14 - oqýshy: Óz - ózińe oılaıtynyń qastyq pa,
Nege sonsha, enteleısiń elirip?
15 - oqýshy: Kóshe túzý,
Sen de túzý júrseńshi,
Avtobýsqa janjalsyz - aq minseńshi.
16 - oqýshy: Toqta, joldas!
Buzba kóshe tártibin!
Ótkize almaı ómirińniń artyǵyn
Júresiń be sen?
Qalaı - qalaı basasyń?
Oıla, bolsa aqylyń!
Saqtasańshy ómirińdi, jarqynym.
Júrgizýshi: Qane, balalar jol qysqarsyn án aıtaıyq.
Árqashan kún sónbesin,
Aspannan bult tónbesin.
Qasymda bolsyn anam,
Bolaıyn men de aman -
Júrgizýshi: Mine, biz mektebimizge keldik. Ne bildik, balalar?
Oqýshylar: Jol júrý erejesin, kóshe tártibin úırendik.
Júrgizýshi: Al, balalar búgin bizge kelgen qonaqtarmen da osy baǵdarshamnyń úsh kózin únemi esimde saqtap júrsin, bir serigip qalsyn degen nıetpen «Baǵdarsham» oıynyn oınap jibereıik. Aldymen oıyn shartyn túsindirý.
Qyzyl janady: qozǵalmaı turady.
Sary janady: qol shapalaqtaıdy.
Jasyl janady: ornynda turyp júredi.( oqýshylarmen birge oryndaý )
- Rahmet sizderge!

Júrgizýshi: Jaqsy balalar, sender búgingi «Jol tártibin jadyńda usta!» erteńgiliginen kóp maǵlumat aldyńdar dep oılaımyn! endi osy bilgenimizdi ómirde paıdalanyp, árqashan esimizden shyǵarmaıyq. Jolda júrý erejesin jaqsy bilip, baǵdarshamǵa baǵynyp, joldan ótkende arnaıy «aq jolaqpen» ótip, tártip saqtaýymyz qajet. Sonda ǵana oqýshy degen atqa laıyq bolasyńdar. Sózimniń sońyn
Jylamasyn analar!
Jas ulandar óse ber.
Saq bolyńdar, balalar.
Saq júrińder, kóshede! dep qurmetti oqýshylar, qonaqtar! Osymen jolda júrý erejesine arnalǵan erteńgiligimiz aıaqtaldy. Kórip tamashalap, ýaqyt bólgenderińizge kóp rahmet! Saý bolyńyzdar!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama