InfoHub Logo

Jalǵyz balasy Joshy bala kúninde ańǵa shyǵyp, aty qulanmen eligip, jeligip, bala atyna ıe bola almaı, attyń basyn toqtata almaı jyǵylyp, at súıretip óltirgen. Qasynda birge shyqqan jigit-jeleńi el betin kóre almaı qashyp, zym-zıa joǵalyp ketken. Ańǵa ketken bala kelmegen soń han da, jurt ta túısingen. «Bul bala endi joq boldy. Kimde-kim balamnyń ólimin estirtse, basyn alamyn!» — degen. Sonda bir Ketbuǵa degen dombyrashy bar eken. Kúı tartady eken. Bir kúni dombyra tartqan, dombyranyń kúıimen balanyń ólgendigin sezdiredi. Sondaǵy dombyraǵa tartqan kúıi «Alasha han, Joshy han, aqsaq qulan josyǵan, qulan teýip óltirdi-aý, buıryǵyn aqtan keltirdi-aý!» dep tartqan eken. Sonda han aıtqan eken: «Ketbuǵam, seniń dombyrańnyń daýsy buzyldy-aý! Bilip otyrmyn, sen dombyramen aıtyp otyrsyń. «Alashahan, Joshyhan, Aqsaq qulan josyǵan» dep men kesshe kisi bolmasam, hannyń jalǵyzynyń jaırap qalǵandyǵy dál keledi-aý osyǵan», — degen eken. Bul sóz hannyń aýzynan shyqqanda jurt shýlap qoıa bergen. «Aldı- ıar, taqsyr, óz aýzyńyzdan estidik», — dep.

Sol ýaqyt qulan shýy delingen ýaqyt eken. Maldyń balalap, ań da, mal da tólin tógip jatqan kezi eken. Han jarlyq qyldy: «Tórt túlik maldy tólinen aıyrsyn, jańa týyp jatqan jas tól enesine jamyramasyn, haıýan da mendeı aza tutsyn, zarlasyn», — dedi de ózi as-sýyn ishpeı, tósekten basyn kótermeı, teris qarap jatyp qalypty.

Alasha han ózi qara qyldy qaq jarǵan ádil kisi eken. Eki daýger kelse, uıqyda jatsa da shoshyp oıanady eken. As iship otyrsa, aıaǵyn jerge qoıa salady eken. Sol eki daýgerdiń kóńilin daýalatpaı ishkeni as bolmaıdy eken. Qatyny kelip:

— Taqsyr, esik aldynda eki daýger kelip tur, — depti. Han julyp alǵandaı:

— Daýy ne eken, suradyń ba? — depti.

— Suradym, bireýi bóten jurttyń jolaýshysy eken, bireýi ózimizdiń kúnde kórip júrgen Jonbas eken. Jolaýshy uzyn jolǵa ketip bara jatqanda «qaıtarymda alarmyn» dep Jonbasqa at basyndaı altyn qaldyryp ketken eken. Sol jolaýshy barǵan saparynan qaıtyp kelip, endi altynymdy alyp keteıin dese, Jonbas altyndy bermepti. «Baıaǵyda seniki bolǵany ne kerek, meniń kózim, qolym úırenip baýyr basyp qalyppyn, bermeımin» deıtin kórinedi. Alasha han:

— Amanatty saqtaý bolar, ıesi suraı kelse, ózine qaıyrar bolar, ózine bersin, — degende hanym:

— Tóreńizge quldyq, taqsyr! «Han eki sóılese, qara bolady, qara eki sóılese, qatyn bolady» degen. Bul bala Jasaǵan ıemniń siz ben bizge saqtatqan amanaty emes pe? Amanatyn ıesi ózi aldy, ózinikin ózi aldy dep ókpelegenmen, ókpe júre me, — degende, han basyn kóterip alypty:

— Seniki durys eken de, meniki burys eken, — dep aqyly sabasyna túsip, otyn ottap, sýyn iship, mal balasyn jamyratypty.

Sonda bozingen jerip botasyn almapty. Han:
— Osy bota ashtan ólse, obaly maǵan, obaly moınymda qalady-aý! — dep kúıinedi de, «osynyń botasyn alǵyzǵan adamǵa qalyńsyz qyz berem» degen soń, baıaǵy Ketbuǵa bes saýsaǵyn sirimen qaptap alyp kúı tartyp, han balasynyń mán-jaıyn dombyranyń kúıimen sóılepti. Estigen jurt ta ezilip sý bolyp aǵypty. İngen de esinen tanyp, balqyp ketip, emirenip botasyn emizipti.

Han endi munyń óshin qulannan alamyn dep jurtqa saýyn aıttyryp, at jarattyrdy. Qyz, bozbalaǵa or qazdyrtty. Bozbala ketpen alyp, jer shabady. Olardyń tamaǵyn, sýsyndaryn qyzdar daıarlap berip turady. «Qulan ótpes» degen sý qulan úshin qazdyrǵan or eken. Sonda qulan qýǵanda jurt kózine túsken qulannan bes-aq qulan qutylypty. Shý boıynda sol qulannyń qutylǵan jeri «Bes qulan» atanypty.

Balasy ólgende kelini oń jaqta otyryp qalǵan eken, «balamdy joqtatamyn» dep kelinin oń jaǵyna túsirtipti. Balasynyń bir sanyn taýyp alyp, soǵan tam saldyrtypty, «Joshy hannyń tamy» deıdi. Onan soń Alasha hannyń tamyn kelini saldyrtypty. Ózenniń jel jaǵynda bir muraltaıdyń ústinde. Kelini óz tamyn ózenniń yǵynan oıpań jerge saldyrtypty, «atamnyń tamyna kórinip turmaıtyn jerde bolsyn» dep. Jetiqońyrdy jaılap, qystap júretin bir naıman aıtty: «Alasha hannyń tamynyń joǵarǵy jaǵynan bir kirpish túsip edi, jazýy bar eken. Qysyraýyn hannyń hanymy «Han Bıbi» dep jazylǵan eken» dep.

---