InfoHub Logo

Móńkeniń bala jigit kezinde ákesi Bekarys Jıdeli-baısyn jerindegi Aıaz atty dana qarttan bata alyp kelýge jumsaıdy. Móńke qasyna alty-jeti jolserik ertip, kóp kún júrip, surastyra-surastyra Aıaz qarttyń aýlyna kelip, shettegi jupynylaý qarasha úıden shyǵyp turǵan aqsaqalǵa sálem berip, izdegen úıin suraıdy.

— Aıazdy qaıtesiń? — deıdi aqsaqal.

— Sálem bereıin dep edim, — deıdi Móńke.

— Aıazǵa sálem berem dep keletindeı sen kimniń balasy ediń? — deıdi ol taǵy da. Móńke aty-jónin aıtady. Sonda qart balany synamaq bolyp:

— Sen Bekarystyń balasy bolsań, «bir bala bar ákege jete týady, bir bala bar keri kete týady» degen bar edi. Sen sonyń qaısysy bolasyń? — depti.

Móńke kidirmesten:

— Ataǵa jete týsam dep júrmin, ata jolyn qýsam dep júrmin, — depti.

Jas jigittiń jaýabyna rıza bolǵan Aıaz qart Móńkeni qurmet tutyp, joldastarymen úıge túsiripti. Bar aqýalynsha syılapty. Ár alýan aqyl-keńes alyp otyryp, sóz arasynda Móńke Aıazǵa:

— Alystaǵy arýyńyzben qandaısyz? Janyńa jaqyn qarýyńyzben qandaısyz? Alyp kelip bergendi alýmen qandaısyz? — depti. Buǵan Aıaz:

— Alystaǵy arýymmen arazdastym. Jaqyndaǵy qarýymmen qastastym. Alyp kelip bergendi almaı, kerek emesine jarmastym, — dep jaýap beripti.

— Eki eskegińizdiń ekpini qandaı?

— Jasyńyzda bergen nesıeńizdiń qolǵa tıýi qandaı? — degen Móńkeniń suraǵyna:

— Eki eskegime bir kespek qostym. Jasymda bergen nesıem búgingi nesibeme aınaldy, — dep jaýap beripti.

«Aqyl jastan, asyl tastan, aýrý astan, daý qaryndastan shyǵady. Júırik topqa túsken attan, ósıet ónege kópti kórgen qarttan shyǵady» degen danalyq oı túıinderi de osynda aıtylǵan eken.

Aıaz qart Móńkege batasyn berip, keterinde:

— Balam, ákeńe degen amanatym bar edi, aparyp tapsyra alasyń ba? — depti.

— Amanatyńyz aýyr bolmasa, ala keteıin, — deıdi Móńke.

— Bilgen kisige jeńil de emes, bilmegenge eshteńege turmaıdy, — deıdi qart.

— Aıtyńyz, ala keteıin, — degen Móńkege Aıaz dana:

— Qarataýdyń basynan qar jaýdy. Qara bulaqtan sý aqty. Kóringenmen kerisetin boldym. Kerme ıyqpen tebisetin boldym. Osyny ákeńe jetkiz, — dep qoshtasyp qala bergen eken.

Bylaı shyqqan soń Móńkeniń joldastary onymen Aıaz qarttyń arasyndaǵy jumbaq aıtystaryna túsinbegendikterin aıtyp, mánin suraıdy. Sonda Móńke bylaı degen eken:

— Men sóz arasynda óziniń qal-jaǵdaıyn suradym. Ol «alystaǵy arýmen arazbyn» dep kózin kireýke shalǵandyǵyn, «janyma jaqyn qarýymmen qastastym» dep tisten qalǵandyǵyn, «alyp kelgendi almaı, kerek emesine jarmastym» dep kúshti tamaqtan qalyp, atalany as etkendigin aıtyp shaǵyndy. «Eki eskegine bir kespek qostym» dep júrýden qalyp, qolyna taıaq almasa bolmaıtyndyǵyn, al «jasymdaǵy nesıem búgingi nesibeme aınaldy» dep, aıalap baǵyp kútip otyrǵan balalaryna dán rıza ekendigin bildirdi.

«Bilgen kisige jeńil de emes, bilmegenge eshteńege turmaıdy» dep senderdiń sóz mánisine túsinbegenderińdi, álde de túsinýlerińniń qıyn ekendikterin shenep ótti. «Qarataýdyń basyna qar jaýdy» dep ábden qartaıyp, shashy aǵarǵandyǵyn, «qara bulaqtan sý aǵatyn boldy» dep eki kózinen sý aǵatyn bolǵandyǵyn, «kóringenmen kerisetin boldym» dep uıqydan qalǵandyǵyn ákeme aıtyp shaǵynyp, «men kelgen jasqa sen de kel, sol jasty amanat qylyp jiberdim» degen sózi edi, — depti.

---