Júsipbek Aımaýytov
Taqyryby: Júsipbek Aımaýytov – qazaqtyń kórnekti jazýshysy
Maqsaty:
1. Bilimdilik - Jazýshy Júsipbek Aımaýytovtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly tereń túsinik berý. Jazýshynyń ádebı murasyn negizgi erekshelikterin uǵyndyrý.
2. Damytýshylyq - Oqýshylardyń qazaq zıalylarynyń ómiri men shyǵarmalarymen jete tanysyp, izdenimpaz, shyǵarmashyl bolýǵa, sóz ónerin qadir - qasıetimen tanysýǵa bilimderin jetildirý.
3. Tárbıelik - Oqýshylardy kórkem ádebıetti oqýǵa, adamgershilik - rýhanı dúnıe tanymyn baıyta bilýge baýlý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq, ádebı tanymdyq.
Qural - jabdyqtar, kórnekti quraldar: Jazýshy ómiri jaıly slaıd, syzba - keste,
Sabaqtyń ádisteri: Oqý, áńgimeleý, suraq - jaýap, taldaý, salystyrý.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Bilimdi jan - jaqty tekserý.
- Qazaq ádebıetindegi ózindik orny bar jazýshylar kimder?
- M. Dýlatovtyń qandaı tanymal shyǵarmasy bar?
-«Kókshetaý» poemasynyń avtory kim?
- Kókshetaý poemasyndaǵy halyq ańyzdardy ata?
- M. Jumabaevtyń poemalaryn ata?
-«Qoılybaıdyń qobyzy»poemasynyń taqyryby ne?
- S. Toraıǵyrovtyń «Qamar sulý»romanynyń taqyryby men ıdeıasy.
- 1916j Ult - azattyq kóterilis jyrlaryn ata?
XX ǵasyrdyń basynda almasqan qoǵamdyq qurylystar jiktelgen eki dáýirdiń shekarasynda ómir súrip, sol qoǵamnyń alasapyran shyndyǵyn ádebıet áleminde úlken sýretkerlikpen beınelegen qalamgerdiń biri – Júsipbek Aımaýytov edi. Búgingi sabaǵymyz qalamgerdiń shyǵarmashylyǵy jaıly bolmaq. (oqýshylarǵa úı tapsyrmasy retinde ómir jolyn oqyp kelý tapsyrylǵan)
1. Oı shaqyrý. Júsipbek – jazýshy, aqyn, synshy, dramatýrg, aýdarmashy, pýblısıs.
1. Júsipbektiń týyp - ósken jeri? (Pavlodar oblysynyń, Baıanaýyl aýdany)
2. Júsipbektiń ata - tegi kimder?
3. Júsipbektiń aýyl moldasynan eskishe oqydy?
(Júnis qoja, Sháımerden qoja, Qojahmet molda, Qapar qajy, Muhamedjan degen kisiden sabaq alady.)
4. Baıanaýylda oqyǵan jyldary?(1907j)
5. Eki klassty orys - qazaq mektebinde qaı qalada, qaı jyly oqıdy?(Kereký, 1911j.)
6. Semeıdegi muǵalimder semınarıasynda oqyǵan jyldary?(1914 - 1919j) Q. Satbaev - pen, M. Áýezovpen tanysyp birge oqıdy.
Semınarıada oqyǵan jyldary «Abaı»atty jýrnal shyǵaryp, «Saryarqa» gazetimen qyzmettes boldy.
Semınarıany bitirgen soń (1919 - 1920j) Semeı gýbernıalyq Atqarý komıtetiniń bólim meńgerýshisi, «Kedeı tańy»atty gazetiniń redaktory bolyp jumys isteıdi. 1921j. «Qazaq tili»gazetiniń redaktory, 1922j. Muǵalimdik qyzmetke aýysqan.
Pesalary týraly túsinik
Júsipbektiń san sanaly shyǵarmashylyq murasynyń salmaqty jaǵynyń biri - onyń dramatýrgıasy. Ol qazaq ádebıetinde tóńkeris qarsańynda ǵana týa bastaǵan osy janrdyń da negizin salýshylardyń qatarynda atalady. Sonymen qatar Júsipbek - qazaqtyń ulttyq teatr óneriniń de bastaýynda turǵan adam.
1916j. Alǵash 5perdeli pesam (Nurǵalı Quljanov unatpaǵan soń) jaryqqa shyqpady, oǵan 1916 - 1917j. Týǵan pesalary.
«Qanapıa - Shárbaný»1916 - 1917j. Pesalar.
«Qanapıa - Shárbaný»pesalary 1926. Kitap bolyp basylyp shyqqan.
«Salıqa qyz»(1922),»El qorǵany»(1926j), «Shernıaz»(1926j), «Mansapqorlar»(1922j), «Rábıǵa»(1926j), «Qanapıa - Shárbaný»(1925j)
J. Aımaýytov pesalary ıdeıalyq baǵyt - baǵdary jaǵynan da, kórkemdik izdenisteri turǵysynda jıyrmasynshy jyldar ádebıetindegi jańa qubylys bolyp tabylady. Ol jańanyń jeńisin, eskiniń kúıreýin sýretteı otyryp, óz dáýiriniń jańa adamdaryn ashty, qazaq aýylyndaǵy áleýmettik tartystyń syryn shynaıy beıneleıdi.
1top. Júsipbek – aqyn
2 top. Júsipbek – prozashy
3top. Júsipbek - dramatýrg taqyrybynda slaıd joba qorǵaıdy (3 - 5mın)
Oı tolǵaý «Júsipbektiń ádebı muralary – ulttyq qundylyǵymyz»
Sabaqty qorytyndylaý: Jazýshy Júsipbek óz eline kóp eńbek sińirgen. Aýdarmashy esebinde Júsipbek orystyń jáne dúnıe júzilik klasıkalyq ádebıettiń týyndylaryn qazaq tilinde sóıletken. N. V. Gogoldiń «Revızoryn», A. S. Pýshkınniń «Tas meıman», «Sarań serisin», F. Dúshenniń «Dámeli», S. Chýıkovtyń «Taý elindegi oqıǵa»sıaqty týyndylardy aýdarǵan.
Jas urpaqty jańa rýhta, adamgershilikke, jaqsy minez – qulyqqa tárbıeleýde «Tárbıeshige kómek», «Psıhologıa», «Jan júıesi jáne óner tańdaý» atty pedagogıkalyq eńbekterin men ǵylymı zertteýleri máni zor bolǵan. Júsipbektiń ádebı murasy qazaq ádebıetiniń tarıhı qorynan erekshe oryn alatyny sózsiz
Úıge tapsyrma: «Aqbilek romany - realısik roman» oqyp, taldap kelý
Maqsaty:
1. Bilimdilik - Jazýshy Júsipbek Aımaýytovtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly tereń túsinik berý. Jazýshynyń ádebı murasyn negizgi erekshelikterin uǵyndyrý.
2. Damytýshylyq - Oqýshylardyń qazaq zıalylarynyń ómiri men shyǵarmalarymen jete tanysyp, izdenimpaz, shyǵarmashyl bolýǵa, sóz ónerin qadir - qasıetimen tanysýǵa bilimderin jetildirý.
3. Tárbıelik - Oqýshylardy kórkem ádebıetti oqýǵa, adamgershilik - rýhanı dúnıe tanymyn baıyta bilýge baýlý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq, ádebı tanymdyq.
Qural - jabdyqtar, kórnekti quraldar: Jazýshy ómiri jaıly slaıd, syzba - keste,
Sabaqtyń ádisteri: Oqý, áńgimeleý, suraq - jaýap, taldaý, salystyrý.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Bilimdi jan - jaqty tekserý.
- Qazaq ádebıetindegi ózindik orny bar jazýshylar kimder?
- M. Dýlatovtyń qandaı tanymal shyǵarmasy bar?
-«Kókshetaý» poemasynyń avtory kim?
- Kókshetaý poemasyndaǵy halyq ańyzdardy ata?
- M. Jumabaevtyń poemalaryn ata?
-«Qoılybaıdyń qobyzy»poemasynyń taqyryby ne?
- S. Toraıǵyrovtyń «Qamar sulý»romanynyń taqyryby men ıdeıasy.
- 1916j Ult - azattyq kóterilis jyrlaryn ata?
XX ǵasyrdyń basynda almasqan qoǵamdyq qurylystar jiktelgen eki dáýirdiń shekarasynda ómir súrip, sol qoǵamnyń alasapyran shyndyǵyn ádebıet áleminde úlken sýretkerlikpen beınelegen qalamgerdiń biri – Júsipbek Aımaýytov edi. Búgingi sabaǵymyz qalamgerdiń shyǵarmashylyǵy jaıly bolmaq. (oqýshylarǵa úı tapsyrmasy retinde ómir jolyn oqyp kelý tapsyrylǵan)
1. Oı shaqyrý. Júsipbek – jazýshy, aqyn, synshy, dramatýrg, aýdarmashy, pýblısıs.
1. Júsipbektiń týyp - ósken jeri? (Pavlodar oblysynyń, Baıanaýyl aýdany)
2. Júsipbektiń ata - tegi kimder?
3. Júsipbektiń aýyl moldasynan eskishe oqydy?
(Júnis qoja, Sháımerden qoja, Qojahmet molda, Qapar qajy, Muhamedjan degen kisiden sabaq alady.)
4. Baıanaýylda oqyǵan jyldary?(1907j)
5. Eki klassty orys - qazaq mektebinde qaı qalada, qaı jyly oqıdy?(Kereký, 1911j.)
6. Semeıdegi muǵalimder semınarıasynda oqyǵan jyldary?(1914 - 1919j) Q. Satbaev - pen, M. Áýezovpen tanysyp birge oqıdy.
Semınarıada oqyǵan jyldary «Abaı»atty jýrnal shyǵaryp, «Saryarqa» gazetimen qyzmettes boldy.
Semınarıany bitirgen soń (1919 - 1920j) Semeı gýbernıalyq Atqarý komıtetiniń bólim meńgerýshisi, «Kedeı tańy»atty gazetiniń redaktory bolyp jumys isteıdi. 1921j. «Qazaq tili»gazetiniń redaktory, 1922j. Muǵalimdik qyzmetke aýysqan.
Pesalary týraly túsinik
Júsipbektiń san sanaly shyǵarmashylyq murasynyń salmaqty jaǵynyń biri - onyń dramatýrgıasy. Ol qazaq ádebıetinde tóńkeris qarsańynda ǵana týa bastaǵan osy janrdyń da negizin salýshylardyń qatarynda atalady. Sonymen qatar Júsipbek - qazaqtyń ulttyq teatr óneriniń de bastaýynda turǵan adam.
1916j. Alǵash 5perdeli pesam (Nurǵalı Quljanov unatpaǵan soń) jaryqqa shyqpady, oǵan 1916 - 1917j. Týǵan pesalary.
«Qanapıa - Shárbaný»1916 - 1917j. Pesalar.
«Qanapıa - Shárbaný»pesalary 1926. Kitap bolyp basylyp shyqqan.
«Salıqa qyz»(1922),»El qorǵany»(1926j), «Shernıaz»(1926j), «Mansapqorlar»(1922j), «Rábıǵa»(1926j), «Qanapıa - Shárbaný»(1925j)
J. Aımaýytov pesalary ıdeıalyq baǵyt - baǵdary jaǵynan da, kórkemdik izdenisteri turǵysynda jıyrmasynshy jyldar ádebıetindegi jańa qubylys bolyp tabylady. Ol jańanyń jeńisin, eskiniń kúıreýin sýretteı otyryp, óz dáýiriniń jańa adamdaryn ashty, qazaq aýylyndaǵy áleýmettik tartystyń syryn shynaıy beıneleıdi.
1top. Júsipbek – aqyn
2 top. Júsipbek – prozashy
3top. Júsipbek - dramatýrg taqyrybynda slaıd joba qorǵaıdy (3 - 5mın)
Oı tolǵaý «Júsipbektiń ádebı muralary – ulttyq qundylyǵymyz»
Sabaqty qorytyndylaý: Jazýshy Júsipbek óz eline kóp eńbek sińirgen. Aýdarmashy esebinde Júsipbek orystyń jáne dúnıe júzilik klasıkalyq ádebıettiń týyndylaryn qazaq tilinde sóıletken. N. V. Gogoldiń «Revızoryn», A. S. Pýshkınniń «Tas meıman», «Sarań serisin», F. Dúshenniń «Dámeli», S. Chýıkovtyń «Taý elindegi oqıǵa»sıaqty týyndylardy aýdarǵan.
Jas urpaqty jańa rýhta, adamgershilikke, jaqsy minez – qulyqqa tárbıeleýde «Tárbıeshige kómek», «Psıhologıa», «Jan júıesi jáne óner tańdaý» atty pedagogıkalyq eńbekterin men ǵylymı zertteýleri máni zor bolǵan. Júsipbektiń ádebı murasy qazaq ádebıetiniń tarıhı qorynan erekshe oryn alatyny sózsiz
Úıge tapsyrma: «Aqbilek romany - realısik roman» oqyp, taldap kelý
You Might Also Like
