InfoHub Logo

Júıeli vaskýlıtter (JV) — tamyrlardyń jalpylama qabynýy men nekrozdalýyna jáne sol sebepten túrli aǵzalarda ıshemıalyq buzylystarǵa alyp keletin aýrýlar toby. Júıeli vaskýlıtte qabyný prosesi kóbine nekrozdaýshy prosespen qabattasady jáne bul prosester tamyrlar qabyrǵasynyń barlyq qabattaryn qamtıdy. Atalǵan buzylystardan tamyrlardyń qabyrǵasy tesilýi múmkin jáne tamyrlardyń boıynda trombtar men anevrızmalar túziledi. Tamyrlardyń osylaısha zaqymdanýynan aǵzalardyń jáne tinderdiń kanaınalymy buzylady, ıshemıalyq, nekrozdyk prosester týyndaıdy.

Júıeli vaskýlıtte kalıbri ártúrli venalar men arterıalar zaqymdanady. Júıeli vaskýlıtterdiń birinshilik (jeke nozologıalyq birlik bolyp tabylatyn) jáne ekinshilik (ózge aýrýlar kórinisteriniń biri bolatyn) túrlerin aıyrady. Vaskýlıtterdiń klınıkalyq kórinisi kóbine zaqymdanǵan tamyrlardyń kalıbrine týýeldi. Vaskýlıtterdin klınıkalyq kórinisteri ártúrli bolǵanymen, olardyń barlyǵyna kelesi sıpattamalar ortaq:

1. etıologıasynyń belgisizdigi;

2. patogeneziniń uqsastyǵy — aýtoantıdenelerdiń sheksiz mólsherde túzilýine jáne ımýndyq kompleksterdiń tamyrlar kabyrǵasyna shógýine ákeletin ımýndyq júıeniń búzylystary;

3. tamyrlar qabyrǵasyndaǵy qabyný prosesi fıbrınoıdtyq ne-kroz jáne plazmalyq, lımfoıdtyq nemese alyp jasýshalyq ınfıl-trasıa túrinde damýy;

4. aýrýdyń órshýi men remısıalary kezektesetin sozylmaly ba-rysy;

5. aýrýdyń órshýine ne damýyna beıspesıfıkalyq faktorlardyń túrtki bolýy (sýyqtaý, ınsolásıa, vaksınasıa, beıspesıfıkalyk ınfeksıa);

6. zaqymdaný prosesiniń júıeli damýy (terini, býyndardy, ishki aǵzalardy qamtýymen);

7. ımmýndysýpressıalyq dármekterdiń (kortıkosteroıdtardyń, sıtostatıkterdiń) aıqyn emdik áser etýi.

Jiktemesi

I. Birinshilik vaskýlıtter
A. İri tamyrlardy zakymdaıtyn

1. Alyp jasýshalyq arterııt (Horton aýrýy jáne revmatızmdik polımıalgıa).

2. Beıspesıfıkalyq aortoarterııt (Takaıasý aýrýy).

3. Ortalyq nerv júıesiniń jeke angııti.

B. Orta kalıbrli tamyrlardy zaqymdaıtyn

1. Klasıkalyq túıindi perıarterııt.

2. Kavasakı aýrýy (kilegeı, teri jamylǵylarynyń, bezderdin zaqymdaný sındromy).

V. Usak jáne orta kalıbrli tamyrlardy zaqymdaıtyn

1. Vegener granýlematozy.

2. Alergıalyq (eozınofıldik) granýlematozdyq angııt (Charg-Stross sındrOmy).

3. Mıkroskopıalyq polıarterııt.

G. Usak tamyrlardy zaqymdaıtyn

1. Gemorragıalyq vaskýlıt (Shenleın-Genoh pýrpýrasy).

2. Essensıaldik krıoglobýlınemıalyq vaskýlıt.

3. Leıkosıtoplastıkalyq teri vaskýlıti.

II. Ekinshilik vaskýlıtter

A. Infeksıalyk aýrýlardaǵy

1. Bakterıalyk (ınfeksıalyq endokardıt, sepsıs).

2. Vırýstyq (sozylmaly gepatıt).

3. Rıkketsıalyk aýrýlardaǵy.

B. Parazıttik aýrýlardaǵy.
V. Dármektik (sarysý) aýrýlardan.
G. Qaterli isikterdegi (túkti jasýshalyq leıkozda, lımfomada ,t.b.).
D. Kollagenozdardaǵy, revmatoıdtyk artrıttegi.
E. Kásiptik aýrýlardaǵy (berılıoz, sılıkoz, Myshákpen ýlanýda).

---