Júzden júırik, myńnan tulpar tanymdyq saıys
«Júzden júırik, myńnan tulpar» tanymdyq saıys
Júrgizýshi: Qurmetti ustazdar men oqýshylar!
Saıys dese belsene aralasatyn kórermen qaýym! «Júzden júırik, myńnan tulpar» atty 10 - synyptar arasynda hımıa páninen ótkiziletin tanymdyq saıysymyzǵa qosh kelipsizder!
Aqyl – ton, ańdyǵanǵa tozbaıtuǵyn,
Bilim – ken, qansha bolsa azbaıtuǵyn.
Qataryń oza shaýyp bara jatsa,
Arqańnyń aýrýy ne qozbaıtuǵyn, -
dep Turmaǵambet İztileýov aıtqandaı, bilimdik saıysqa belsene, qulshyna aralasatyn saıysker toptarymyzdy tanystyryp óteıin:
10 a synyby – «Proton» toby
10 á synyby – «Neıtron» toby
10 b synyby - «Elektron» toby
Saıyskerlerimizdiń bilimine, sheberligine ádil baǵasyn beretin ádil - qazylar alqasymen tanystyryp ótetin bolsam:
1.______
2._____
3.____
Endi saıysymyzdyń negizgi bólimderimen tanystyrar bolsam:
Júrgizýshi:
Saıysymyz 5 kezeńnen turady:
1 kezeń «Oıly bolsań, ozyp kór»
2 kezeń «Myqty bolsań, taýyp kór»
3 kezeń «Júırik bolsań, shaýyp kór»
4 kezeń «Zerek bolsań, sheship kór»
5 kezeń «Hımık - saraman»
Tapqyr, bilgir, daryndy
Jarys bar búgin aryndy
Hımıa pánin súıseń sen
Ortaǵa sal baryńdy -
dep, saıysqa qatysýshy toptarǵa sáttilik tileı otyryp, saıysymyzdyń alǵashqy týryn bastasaq.
1-kezeń «Oıly bolsań, ozyp kór» kezeńinde árbir topqa 5 mátin oqylady. Saıyskerler oqylǵan mátinge «ıá» nemese «joq» dep jaýap beredi. Durys jaýap úshin 10 upaı beriledi. Endeshe iske sát.
«Proton» toby
1. Beıorganıkalyq qosylystar 4 klastan turady. (Iá)
2. Organıkalyq zattar kómirtek elementiniń týyndylarynan turady. (Iá)
3. Perıodtyq kestede 8 perıod bar (Joq)
4. Hımıalyq tepe - teńdiktiń yǵysýy Le - Shatele prınsıpine súıenedi. (Iá)
5. Ortaq elektron juby arqyly túziletin baılanys ıondyq baılanys dep atalady. (Joq)
«Neıtron» toby
1. Elementtiń rettik nómiri onyń neıtron sanyna teń (Joq)
2. Metaldar men quımalarda ıondyq baılanys bolady. (Joq)
3. Reaksıanyń jyldamdyǵyna temperatýranyń áserin Vant – Goff erejesimen anyqtaýǵa bolady. (Iá)
4. Perıodtyq kestede 10 qatar bar. (Iá)
«Elektron» toby
1. Perıodtyq kestedegi árbir top úlken jáne kishi topshadan turady. (Joq)
2. Natrıı jáne kalıı gıdroksıdteri sýda erıtin negiz (Iá)
3. Elementter syrtqy belgilerine qasıetterine qarap metaldar men beımetaldar bolyp bólinedi. (Iá)
4. Reaksıa jyldamdyǵyn tezdetetin zattardy ıngıbıtorlar dep ataıdy. (Joq)
5. Elektrteristiginde úlken aıyrmashylyq bar elementterdiń atomdary arasynda túziletin baılanys kovalentti baılanys dep atalady. (Joq)
Júrgizýshi:
1 - shi kezeńniń qorytyndysymen bilý úshin sóz kezegin ádil - qazylar alqasyna beremiz.
Júrgizýshi:
«Myqty bolsań, taýyp kór» kezeńinde 3 taqyryp jáne upaı sandary beriledi. Árbir top taqyryp tańdap, ózderine upaı qoıady. Berilgen suraqqa durys jaýap berse, qoıylǵan upaıdy alady, al durys jaýap berilmese sol upaı jınaǵan upaıynan shegeriledi. Sonymen qatar toptar jaýap bermese de bolady, onda tolyǵymen saqtalady. Alǵashqy bolyp ____________________ top tańdaıdy.
Júrgizýshi:
Hımıalyq element – atomdarynyń belgili bir túri. Onyń negizgi sıpattamalary – ıadro zarády. Iadro zarády rettik nómirine teń.
Suraq: Perıodtyq júıede qansha metal, qansha beımetall bar?
(22beı metal, 87 metal)
Júrgizýshi: Hımıalyq teńdeý – hımıalyq reaksıany hımıalyq tańbalar jáne formýlalar arqyly shartty túrde jazý. Júrgizilgen hımıalyq tájirıbeni hımıalyq teńdeý arqyly kórsetýge bolady.
Suraq: Almasý jáne orynbasý raeksıasyna anyqtama ber. (2 kúrdeli zat árekettesip, jańa 2 kúrdeli zat túzilse almasý, 1 kúrdeli zat 1 jaı zat árekettesip, jańa jaı, jańa kúrdeli zat túzilse orynbasý dep atalady)
Júrgizýshi: Steheometrıa ólsheımin degen maǵyna beredi. Steheometrıalyq zańdarǵa zat massasynyń saqtalý zańy, quramynda turaqtylyq zańy, eselik qatynas zańy, Avogadro zańy, ekvıvalentter, kólemdik qatynas zańy jatady.
Suraq: Zat massasynyń saqtalý zańyn kim ashty jáne maǵynasy qandaı?
Jaýaby: (M. V. Lomonosov, hımıalyq árekettesýge túsken zattar men reaksıadan keıingi zattardyń massasy teń bolady).
Júzden júırik, myńnan tulpar tanymdyq saıys. júkteý
Júrgizýshi: Qurmetti ustazdar men oqýshylar!
Saıys dese belsene aralasatyn kórermen qaýym! «Júzden júırik, myńnan tulpar» atty 10 - synyptar arasynda hımıa páninen ótkiziletin tanymdyq saıysymyzǵa qosh kelipsizder!
Aqyl – ton, ańdyǵanǵa tozbaıtuǵyn,
Bilim – ken, qansha bolsa azbaıtuǵyn.
Qataryń oza shaýyp bara jatsa,
Arqańnyń aýrýy ne qozbaıtuǵyn, -
dep Turmaǵambet İztileýov aıtqandaı, bilimdik saıysqa belsene, qulshyna aralasatyn saıysker toptarymyzdy tanystyryp óteıin:
10 a synyby – «Proton» toby
10 á synyby – «Neıtron» toby
10 b synyby - «Elektron» toby
Saıyskerlerimizdiń bilimine, sheberligine ádil baǵasyn beretin ádil - qazylar alqasymen tanystyryp ótetin bolsam:
1.______
2._____
3.____
Endi saıysymyzdyń negizgi bólimderimen tanystyrar bolsam:
Júrgizýshi:
Saıysymyz 5 kezeńnen turady:
1 kezeń «Oıly bolsań, ozyp kór»
2 kezeń «Myqty bolsań, taýyp kór»
3 kezeń «Júırik bolsań, shaýyp kór»
4 kezeń «Zerek bolsań, sheship kór»
5 kezeń «Hımık - saraman»
Tapqyr, bilgir, daryndy
Jarys bar búgin aryndy
Hımıa pánin súıseń sen
Ortaǵa sal baryńdy -
dep, saıysqa qatysýshy toptarǵa sáttilik tileı otyryp, saıysymyzdyń alǵashqy týryn bastasaq.
1-kezeń «Oıly bolsań, ozyp kór» kezeńinde árbir topqa 5 mátin oqylady. Saıyskerler oqylǵan mátinge «ıá» nemese «joq» dep jaýap beredi. Durys jaýap úshin 10 upaı beriledi. Endeshe iske sát.
«Proton» toby
1. Beıorganıkalyq qosylystar 4 klastan turady. (Iá)
2. Organıkalyq zattar kómirtek elementiniń týyndylarynan turady. (Iá)
3. Perıodtyq kestede 8 perıod bar (Joq)
4. Hımıalyq tepe - teńdiktiń yǵysýy Le - Shatele prınsıpine súıenedi. (Iá)
5. Ortaq elektron juby arqyly túziletin baılanys ıondyq baılanys dep atalady. (Joq)
«Neıtron» toby
1. Elementtiń rettik nómiri onyń neıtron sanyna teń (Joq)
2. Metaldar men quımalarda ıondyq baılanys bolady. (Joq)
3. Reaksıanyń jyldamdyǵyna temperatýranyń áserin Vant – Goff erejesimen anyqtaýǵa bolady. (Iá)
4. Perıodtyq kestede 10 qatar bar. (Iá)
«Elektron» toby
1. Perıodtyq kestedegi árbir top úlken jáne kishi topshadan turady. (Joq)
2. Natrıı jáne kalıı gıdroksıdteri sýda erıtin negiz (Iá)
3. Elementter syrtqy belgilerine qasıetterine qarap metaldar men beımetaldar bolyp bólinedi. (Iá)
4. Reaksıa jyldamdyǵyn tezdetetin zattardy ıngıbıtorlar dep ataıdy. (Joq)
5. Elektrteristiginde úlken aıyrmashylyq bar elementterdiń atomdary arasynda túziletin baılanys kovalentti baılanys dep atalady. (Joq)
Júrgizýshi:
1 - shi kezeńniń qorytyndysymen bilý úshin sóz kezegin ádil - qazylar alqasyna beremiz.
Júrgizýshi:
«Myqty bolsań, taýyp kór» kezeńinde 3 taqyryp jáne upaı sandary beriledi. Árbir top taqyryp tańdap, ózderine upaı qoıady. Berilgen suraqqa durys jaýap berse, qoıylǵan upaıdy alady, al durys jaýap berilmese sol upaı jınaǵan upaıynan shegeriledi. Sonymen qatar toptar jaýap bermese de bolady, onda tolyǵymen saqtalady. Alǵashqy bolyp ____________________ top tańdaıdy.
Júrgizýshi:
Hımıalyq element – atomdarynyń belgili bir túri. Onyń negizgi sıpattamalary – ıadro zarády. Iadro zarády rettik nómirine teń.
Suraq: Perıodtyq júıede qansha metal, qansha beımetall bar?
(22beı metal, 87 metal)
Júrgizýshi: Hımıalyq teńdeý – hımıalyq reaksıany hımıalyq tańbalar jáne formýlalar arqyly shartty túrde jazý. Júrgizilgen hımıalyq tájirıbeni hımıalyq teńdeý arqyly kórsetýge bolady.
Suraq: Almasý jáne orynbasý raeksıasyna anyqtama ber. (2 kúrdeli zat árekettesip, jańa 2 kúrdeli zat túzilse almasý, 1 kúrdeli zat 1 jaı zat árekettesip, jańa jaı, jańa kúrdeli zat túzilse orynbasý dep atalady)
Júrgizýshi: Steheometrıa ólsheımin degen maǵyna beredi. Steheometrıalyq zańdarǵa zat massasynyń saqtalý zańy, quramynda turaqtylyq zańy, eselik qatynas zańy, Avogadro zańy, ekvıvalentter, kólemdik qatynas zańy jatady.
Suraq: Zat massasynyń saqtalý zańyn kim ashty jáne maǵynasy qandaı?
Jaýaby: (M. V. Lomonosov, hımıalyq árekettesýge túsken zattar men reaksıadan keıingi zattardyń massasy teń bolady).
Júzden júırik, myńnan tulpar tanymdyq saıys. júkteý
You Might Also Like
