Júzden júırik, myńnan tulpar
JALPY BİLİM BERÝSHİ PÁNDER BOIYNSHA SYNYPTAN TYS SAIYS-SABAQ
Taqyryby:
«Júzden júırik, myńnan tulpar»
Túri: Synyptan tys saıys – sabaq.
Tıpi: Oqýshylardyń bilimder, biliktilikteri men daǵdylaryn tekserý, jınaqtaý sabaǵy
Maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń jalpy bilim berýshi Algebra, Geometrıa, Fızıka, Hımıa, Bıologıa, Ekologıa, Elektrotehnıka, Informatıka, Astronomıa pánderi boıynsha 3 jyldyq bilim deńgeılerin tekserý arqyly, osy pánderge qyzyǵýshylyqtary men yntasyn arttyrý, óz betterinshe bilim deńgeılerin kóterýge jaǵdaı jasaý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń İİİ kýrs boıynsha alǵan bilimderin qoldana otyryp, tájirıbe júzinde jumys jasaı bilý daǵdylaryn, praktıkalyq sheberlikterin damytý;
Tárbıelik: Oqýshylardy shapshańdyqqa, izdenimpazdyqqa, logıkalyq oılaý qabiletterin damytýǵa, óz oılaryn jetkizý bilýge úıretý.
Pán aralyq baılanys: Syzý, Algebra, Geometrıa, Fızıka, Hımıa, Bıologıa, Ekologıa, Elektrotehnıka, Informatıka, Astronomıa, Tarıh, Qazaq ádebıeti.
Kórnekiligi: saıys – sabaqtyń taqyryby jazylǵan plakat, bezendirilgen zal, 3 derbes kompúter, maýs, pernetaqta, saǵat, upaı sandary jazylǵan baǵalaýshy kartochkalar, upaı berýshi juldyzshalar, oqýshylarǵa beriletin toptyq tapsyrmalar, basqatyrǵy sýreti, oqýshylarǵa beriletin mozaıka qıyndylary, kompúter, taqta, mýltımedıa apparaty, býkletter.
Saıysqa qatysýshylar: «Kásiptik lıseı» bólimi İİİ – kýrs toptary
S – 31 – oqýshylary (6 oqýshy)
S – 32– oqýshylary (6 oqýshy)
M – 31 – oqýshylary (6 oqýshy)
Saıysty júrgizýshi: Serikova N.R. kómekshi – Baımoldaeva A.B.
Ádilqazy músheleri: Jaqsybaeva Q.D – múdirdiń OTİ jónindegi orynbasary, Okasov N.S. – «Kásiptik lıseı» bólimi meńgerýshisi, Kalıeva N.D – kolejdiń ádiskeri, Aljanova Q.A – birlestik jetekshisi,
Saıysty tamashalaýshylar: S – 31, S – 32, M – 31 – oqýshylary, top jetekshileri men top sheberleri.
Jospary:
1. 1 – saıys. Tanystyrý.
2. 2 – saıys. Algebra páni boıynsha saıys
3. 3 – saıys. Fızıka páni boıynsha saıys.
4. 4 – saıys. Ekologıa páni boıynsha saıys.
5. 5 – saıys. Informatıka páni boıynsha saıys.
6. 6 – saıys. Geometrıa páni boıynsha saıys
7. 7 – saıys. Hımıa páni boıynsha saıys.
8. 8 – saıys. Astronomıa páni boıynsha saıys.
9. 9 – saıys. Elektrotehnıka páni boıynsha saıys.
10. 10 – saıys. Bıologıa páni boıynsha saıys.
11. 11 – saıys. Sheshýshi saıys.
12. Saıysty qorytyndylaý.
Synyptan tys saıystyń sharttary:
1. Saıysqa úsh toptan saıys ótýshi 9 – pán boıynsha 6 oqýshy qatystyrylady, ıaǵnı top músheleriniń barlyǵy derlik saıysqa qatysýy kerek.
2. Saıysqa qatysýshy ár toptyń ózdik emblemasy, lozýngy bolýy kerek.
3. Jınaqtalǵan upaı sany – ár saıys úshin beriletin juldyzshalar sanymen anyqtalady.
Synyptan tys saıystyń barysy:
Saıys akt zalynda ótkiziledi. Akt zalynyń tórinde saıysqa qatysýshy top oqýshylary ornalasady. Qurama komandalar men tenıs zaly tóri arasynda eki taqta qoıylady. Zaldyń orta tusynda kompúter, mýltımedıa apparaty ornalastyrylady. Kórermender zalynyń 1-qatarynda ádilqazy músheleri jaıǵassa, zaldyń oń jáne sol jaq qanattaryna saıysqa qatysýshy toptardyń jankúıerleri men kórermender ornalasady.
Júrgizýshi: Qurmetti kórermen qaýym! Ustazdar, oqýshylar! Búgingi Jalpy bilim berýshi birlestiktiń aptalyǵynda ótkizilip otyrǵan «Júzden júırik, myńnan tulpar» atty saıysymyzǵa qosh kelipsizder! Búgingi saıysymyzǵa qatysý úshin óz ónerlerin, bilimderin synasqaly kelgen oqýshylardy ortaǵa shyqyryp, oıynshylarymyzdy saıystyń sharttarymen tanystyramyn. Saıys 11-kezeńnen turady, al búgingi saıysymyzdy bizdiń búgingi qurmetti ádilqazy músheleri baǵalaıtyn bolady. Ádilqazy músheleri ár saıys qorytyndylaryn áıgilep, upaı sandaryn arnaıy baǵalaý paraǵyna toltyryp otyrýy kerek. Ár saıys qorytyndysy boıynsha jeńiske jetken topqa juldyzshadan taratylyp otyratyn bolady.
Osydan soń júrgizýshi barlyq ádilqazy múshelerin tanystyryp shyǵady.
Ádilqazy músheleri:
Jaqsybaeva Q.D – múdirdiń OTİ jónindegi orynbasary,
Okasov N.S. – «Kásiptik lıseı» bólimi meńgerýshisi,
Kalıeva N.D – kolejdiń ádiskeri,
Aljanova Q.A – birlestik jetekshisi,
Esepshi: Idrısova A.K – matematıka, ınformatıka páni oqytýshysy.
Endigi saıysymyzdy bastalyq.
1 – saıys - «Tanystyrý».
Tanystyrý retinde ár top ózderiniń top attaryn, emblema, lozýng jáne ár top múshesin tanystyrýy qajet.
2 – saıys - «Algebra páni boıynsha saıys».
Oqýshylarǵa logıkalyq esepter beriledi. Ol esepterdi sheshý arqyly tablodaǵy siltemeden qajetti áripterdi anyqtap, olardy óz retinde qoldana otyryp, jasyrylǵan sózdi ashýy kerek. Tapsyrma topqa beriledi. Tapsyrmany oryndaý jyldamdyǵyna qaraı, ár top óziniń saıystaǵy rettik kezegin alady.
Jasyrylǵan sóz: «Integral» - «h1 h2 h3 h4 h5 h6 h7 h8»
Kilti:
3 – saıys - «Fızıka páni boıynsha saıys».
Tabloda teris aýdarylǵan kartochkalardy tóńkerip, onda kórsetilgen formýlanyń ataýyn, qandaı taraýǵa jatatyndyǵyn ataýy kerek. Mundaǵy ár jasyrylǵan kartochkaǵa aýyrlyq deńgeıine qaraı upaı sany beriledi. Saıysqa ár toptan bir oqýshy qatysady.
10 20 30
20 30 40
30 40 50
- Nútonnyń İİ – zańy
- Mendeleev – Klapeıron zańy
- Djoýl – Lens zańy
- Lorens zańy
- Amper zańy
- Tolyq tizbek úshin Om zańy
- Kýlon zańy
- Geometrıalyq optıka, syný zańy
-Fotoeffekt úshin Eınshteın teńdeýi
4 – saıys - «Ekologıa páni boıynsha saıys».
Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, tabıǵat, qorshaǵan orta, Jer, Sý, Aýa týraly 4-ten kem emes maqal – mátelder aıtýy kerek.
Mysaly: «Jeri baıdyń – eli baı»
«Taý men tasty sý buzar,
Adamzatty sóz buzar»
«Taý kezeńsiz bolmas,
Ólke ózensiz bolmas»
«Batar kúnniń atar tańy bar»
5 – saıys - «Informatıka páni boıynsha saıys».
Ár topqa jekeleme 1 júıelik qorap, birneshe maýs, pernetaqta, qosqyshtar shnýrlar, jalǵastyrýshylar qoıylady. Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, qajetti razemge tıisti quraldy jalǵap, sońynda kompúterdi iske qosýy kerek.
6 – saıys - «Geometrıa páni boıynsha saıys».
Tabloda mozaıka elementteri shashylyp, kórsetiledi. Oqýshylarǵa mozaıka elementteri bólshek túrinde beriledi, olardy qurastyrý arqyly, qandaı da bir geometrıalyq fıgýralar tizbesin alýlary kerek. Sońynda mozaıkadaǵy jasyrylǵan geometrıalyq fıgýralar toptamasyn atap, ol fıgýralardy sıpattap, qoldanylatyn teorema, anyqtamalardy aıtyp berýi kerek. Tapsyrma topqa beriledi.
7 – saıys – «Hımıa páni boıynsha saıys».
Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, hımıalyq elementterge baılanysty suraqtarǵa jaýap beredi.
1. Jartylaı ótkizgishterge mysal keltir – Germanıı, Kremnıı, Indıı.
2. H2O degen ne? – sý
3. «Jumsaq altyn» ne? «Qara altyn» ne? «Aq altyn» ne? – maqta, munaı, kúrish
4. NaCl – degen ne? – as tuzy
5. Magnıttik áseri kúshti zattar – Temir, Marganes, Sobalt, Tıtan, Hrom
6. Mendeleev kestesindegi birinshi element - Sýtegi
8 – saıys – «Astronomıa páni boıynsha saıys».
Oqýshylarǵa slaıd arqyly barlyq ǵalamsharlardyń sýretteri kórsetedi. Oqýshylar ony esterine saqtap otyrýy kerek. Sodan soń, qandaı da bir aspan denesi jaıly sıpattama berý arqyly suraq qoıylady. Suraq oqylǵannan keıin, óte jyldam suraqta aıtylǵan ǵalamshardyń sýreti kórsetiledi. Oqýshy suraqqa qoıylǵan qandaı aspan denesi ekenin tabýy kerek. Saıysqa ár toptan bir oqýshy qatysady.
Merkýrıı
Sholpan
Jer
Mars
Iýpıter
Satýrn
Ýran
Neptýn
Plýton
Suraq: Kún júıesindegi eń úlken jáne aýyr planeta. Qazaqsha ataýy – Esekqyrǵan. Kólemi Jerden 1320 ese, al salmaǵy 318 ese artyq. Óz ósinen aınalý perıody 9 saǵat 55 mınýt bolsa, Kúndi aınalý perıody 12 jylǵa jýyq. Onda eshqandaı jyl mezgilderiniń aýysýy bolmaıdy. Onyń ekvatorynyń árbir núktesi saǵatyna 45 myń km jyldamdyqpen qozǵalady. Dıametri 25000 km bolatyn bul ǵalamshardyń ıadrosy temir men tastan turady jáne sentrindegi temperatýra 23000K-di quraıdy. Atmosferasynyń 89%-yn sýtegi, 11%-yn gelıı quraıdy. 1979 jyly – syrtynda saqınasy bar ekendigi ashylǵan. Qazirgi ýaqytta onyń 16 serigi bar, eń iri serigi – Ganımed, sodan keıin – Io, Eýropa, Kallısto. Serikteri bar ekendigin alǵash ret Galıleo Galıleı anyqtap, alǵashqy osy tórt serigin ashqan.
Jaýaby: Iýpıter.
9 – saıys – «Elektrotehnıka páni boıynsha saıys».
Saıysqa ár toptan bir oqýshydan qatysady. Oqýshylarǵa elektr togy, tok sıpaty, elektrlik quraldar jaıly suraqtar beriledi. Oqýshylar suraqtarǵa jaýap berýi kerek. Munda qoıylatyn suraqtar túrli tústi konvertterge salynǵan.
«Qyzyl konvert».
1. Óndiristik jıiliktiń shamasy qansha? Óndiristik kerneý shamasy qansha?
2. Memlekettik standart boıynsha elektr ólsheýish quraldarǵa qandaı talaptar qoıylady?
«Aq konvert».
1. Turmystaǵy kerneý shamasy qansha? Jertóledegi kerneý shamasy qansha bolýy kerek? Nelikten?
2. Transformatordyń qurylysy, qyzmeti, túrleri.
«Kók konvert».
1. Tómendegi sıpattamadan qandaı ólsheý quraly jaıly sóz bolyp turǵanyn túsindir: 1,2I 175U 0,5%
2. Elektr energıasyn óndirýshi mashınalardyń túrleri, qurylysy
10 – saıys – «Bıologıa páni boıynsha saıys».
Oqýshylarǵa sýret túrindegi basqatyrǵy beriledi. Sýrette kórsetilgen ne ekenin anyqtaý kerek. Tapsyrma topqa beriledi.
«Baıaǵy zamanda Gresıanyń Rodos túbeginde ýly jylandar qaptap ketipti. Sol kezde bireýler bul jerge tuıaqty janýarlardy ósirý kerek shyǵar dep aıtypty. Kóp ýaqyt ótpeı osy jerge jiberilgen sútqorektiler ózderiniń ótkir tuıaqtarymen ýly jylandardy taptap, joıyp jiberipti. Meıirimdi halyq olarǵa eskertkish qoıypty. Ol qaı janýar? Ony tabý úshin sýrette kórsetilgen núktelerdi bir-birimen qossa, osy janýardyń sýreti shyǵady».
11 – saıys – «Sheshýshi saıys».
Ár topqa jekeleme joǵaryda saıys ótken 9 – pán boıynsha 10 – 12 suraqtan qoıylady.
«1 – top» múshelerine arnalǵan júrgizýshi suraqtary.
1. Kompúterdiń qandaı qurylǵysy adam densaýlyǵyna zıandy? (Monıtor)
2. Fızıkanyń atasy kim? (Arıstotel).
3. Qandaı fızıkalyq shama vattpen ólshenedi? (Qýat).
4. Sýdyń bir molekýlasynda sýteginiń qansha atomy bar? (2).
5. Atmosferalyq qysymdy alǵash ashqan ǵalym kim? (Torrıchellı).
6. Bir tonnada qansha gram bar? (Mıllıon).
7. Jumys qandaı árippen belgilenedi? (A).
8. Grek alfavıtiniń sońǵy áripi (Omega).
9. Jer óz ósinen qansha ýaqyt ishinde bir aınalys jasaıdy? (24 saǵat ishinde).
10. Zattyń suıyq kúıden qatty kúıge aýysý prosesi qalaı atalady? (Krıstaldaný).
11. Durys tórtburysh qalaı atalady? (Kvadrat)
12. Tok kúshi qandaı ólsheý birligimen ólshenedi? (Amper)
«2 – top» múshelerine arnalǵan júrgizýshi suraqtary.
1. Durys altyburysh qalaı atalady? (Kýb).
2. Elektr kedergisiniń ólshem birligi ne? (Om).
3. Atom ıadrosynyń quramyna kiretin oń zarádtalǵan bólshek qalaı atalady? (Proton).
4. Bir kılometrde qansha desımetr bar? (on myń).
5. Jyldamdyqtyń ólshem birligi. (m/s2).
6. Ozon molekýlasynda qansha atom bar? (Úsh)
7. Astronomdardyń optıkalyq quraly (Teleskop)
8. Grek alfavıtiniń birinshi áripi (Álfa)
9. Jer qansha ýaqytta Kúndi aınala bir aınalys jasaıdy (1 jylda)
10. Qatty denelerdiń óz pishinin ózgertý prosesi qalaı atalady? (Deformasıa)
11. Búkilálemdik tartylys zańyn kim ashty? (Núton)
12. Bir saǵatta qansha sekýnd bar? (3600)
«3 – top» múshelerine arnalǵan júrgizýshi suraqtary.
1. Deneler ınerttiliginiń ólshem shamasy ne? (massa)
2. Jerge erkin túsý údeýiniń turaqty máni qansha? (g=9,8 m/s2)
3. Jer ǵalamsharynyń táýlik uzaqtyǵy (24 saǵat)
4. Zarádtardyń ózara áser zańyn ashqan fransýz ǵalymy (Kýlon).
5. Álemniń jeti keremetiniń ishindegi bizdiń zamanymyzǵa deıin jetkeni qaısy? (Pıramıdalar).
6. Dene massasynyń onyń jyldamdyǵynyń kóbeıtindisine teń fızıkalyq shama. (Impúls).
7. 5 mınýtta qansha sekýnd bar? (300).
8. Denelerdiń ózara áseriniń shamasy ne? (Kúsh).
9. Jumsalǵan energıanyń ólshem birligi (Djoýl)
10. Absolút temperatýra qandaı shkala boıynsha anyqtalady? (Kelvın shkalasy)
11. Atom quramyna enetin teris zarádtalǵan bólshek qalaı atalady? (Elektron)
12. Gelııdiń Mendeleev kestesindegi rettik sany qansha? (2)
Saıysty qorytyndylaý.
Júrgizýshi: Endigi sóz kezegi baqylaýshylarǵa beriledi. Saıystyń ótý reti, ár komandanyń saıysqa qatysýy jáne saıysta ár toptyń jınaǵan upaı sandary boıynsha alǵan oryndary jaıly aıtyp ótseńizder.
Sóz ádilqazylar múshelerine beriledi.
Saıys sońynda ár top jınaǵan upaı sandary boıynsha alǵan oryndaryn kórsetýshi tós alqalar jáne maqtaý qaǵazdarymen marapattalady.
Júrgizýshi: Osymen búgingi «Júzden júırik, myńnan tulpar» atty saıysymyz aıaqtaldy. Barlyqtaryńyzǵa tamashalaǵandaryńyz úshin rahmet aıtamyn.
Taqyryby:
«Júzden júırik, myńnan tulpar»
Túri: Synyptan tys saıys – sabaq.
Tıpi: Oqýshylardyń bilimder, biliktilikteri men daǵdylaryn tekserý, jınaqtaý sabaǵy
Maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń jalpy bilim berýshi Algebra, Geometrıa, Fızıka, Hımıa, Bıologıa, Ekologıa, Elektrotehnıka, Informatıka, Astronomıa pánderi boıynsha 3 jyldyq bilim deńgeılerin tekserý arqyly, osy pánderge qyzyǵýshylyqtary men yntasyn arttyrý, óz betterinshe bilim deńgeılerin kóterýge jaǵdaı jasaý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń İİİ kýrs boıynsha alǵan bilimderin qoldana otyryp, tájirıbe júzinde jumys jasaı bilý daǵdylaryn, praktıkalyq sheberlikterin damytý;
Tárbıelik: Oqýshylardy shapshańdyqqa, izdenimpazdyqqa, logıkalyq oılaý qabiletterin damytýǵa, óz oılaryn jetkizý bilýge úıretý.
Pán aralyq baılanys: Syzý, Algebra, Geometrıa, Fızıka, Hımıa, Bıologıa, Ekologıa, Elektrotehnıka, Informatıka, Astronomıa, Tarıh, Qazaq ádebıeti.
Kórnekiligi: saıys – sabaqtyń taqyryby jazylǵan plakat, bezendirilgen zal, 3 derbes kompúter, maýs, pernetaqta, saǵat, upaı sandary jazylǵan baǵalaýshy kartochkalar, upaı berýshi juldyzshalar, oqýshylarǵa beriletin toptyq tapsyrmalar, basqatyrǵy sýreti, oqýshylarǵa beriletin mozaıka qıyndylary, kompúter, taqta, mýltımedıa apparaty, býkletter.
Saıysqa qatysýshylar: «Kásiptik lıseı» bólimi İİİ – kýrs toptary
S – 31 – oqýshylary (6 oqýshy)
S – 32– oqýshylary (6 oqýshy)
M – 31 – oqýshylary (6 oqýshy)
Saıysty júrgizýshi: Serikova N.R. kómekshi – Baımoldaeva A.B.
Ádilqazy músheleri: Jaqsybaeva Q.D – múdirdiń OTİ jónindegi orynbasary, Okasov N.S. – «Kásiptik lıseı» bólimi meńgerýshisi, Kalıeva N.D – kolejdiń ádiskeri, Aljanova Q.A – birlestik jetekshisi,
Saıysty tamashalaýshylar: S – 31, S – 32, M – 31 – oqýshylary, top jetekshileri men top sheberleri.
Jospary:
1. 1 – saıys. Tanystyrý.
2. 2 – saıys. Algebra páni boıynsha saıys
3. 3 – saıys. Fızıka páni boıynsha saıys.
4. 4 – saıys. Ekologıa páni boıynsha saıys.
5. 5 – saıys. Informatıka páni boıynsha saıys.
6. 6 – saıys. Geometrıa páni boıynsha saıys
7. 7 – saıys. Hımıa páni boıynsha saıys.
8. 8 – saıys. Astronomıa páni boıynsha saıys.
9. 9 – saıys. Elektrotehnıka páni boıynsha saıys.
10. 10 – saıys. Bıologıa páni boıynsha saıys.
11. 11 – saıys. Sheshýshi saıys.
12. Saıysty qorytyndylaý.
Synyptan tys saıystyń sharttary:
1. Saıysqa úsh toptan saıys ótýshi 9 – pán boıynsha 6 oqýshy qatystyrylady, ıaǵnı top músheleriniń barlyǵy derlik saıysqa qatysýy kerek.
2. Saıysqa qatysýshy ár toptyń ózdik emblemasy, lozýngy bolýy kerek.
3. Jınaqtalǵan upaı sany – ár saıys úshin beriletin juldyzshalar sanymen anyqtalady.
Synyptan tys saıystyń barysy:
Saıys akt zalynda ótkiziledi. Akt zalynyń tórinde saıysqa qatysýshy top oqýshylary ornalasady. Qurama komandalar men tenıs zaly tóri arasynda eki taqta qoıylady. Zaldyń orta tusynda kompúter, mýltımedıa apparaty ornalastyrylady. Kórermender zalynyń 1-qatarynda ádilqazy músheleri jaıǵassa, zaldyń oń jáne sol jaq qanattaryna saıysqa qatysýshy toptardyń jankúıerleri men kórermender ornalasady.
Júrgizýshi: Qurmetti kórermen qaýym! Ustazdar, oqýshylar! Búgingi Jalpy bilim berýshi birlestiktiń aptalyǵynda ótkizilip otyrǵan «Júzden júırik, myńnan tulpar» atty saıysymyzǵa qosh kelipsizder! Búgingi saıysymyzǵa qatysý úshin óz ónerlerin, bilimderin synasqaly kelgen oqýshylardy ortaǵa shyqyryp, oıynshylarymyzdy saıystyń sharttarymen tanystyramyn. Saıys 11-kezeńnen turady, al búgingi saıysymyzdy bizdiń búgingi qurmetti ádilqazy músheleri baǵalaıtyn bolady. Ádilqazy músheleri ár saıys qorytyndylaryn áıgilep, upaı sandaryn arnaıy baǵalaý paraǵyna toltyryp otyrýy kerek. Ár saıys qorytyndysy boıynsha jeńiske jetken topqa juldyzshadan taratylyp otyratyn bolady.
Osydan soń júrgizýshi barlyq ádilqazy múshelerin tanystyryp shyǵady.
Ádilqazy músheleri:
Jaqsybaeva Q.D – múdirdiń OTİ jónindegi orynbasary,
Okasov N.S. – «Kásiptik lıseı» bólimi meńgerýshisi,
Kalıeva N.D – kolejdiń ádiskeri,
Aljanova Q.A – birlestik jetekshisi,
Esepshi: Idrısova A.K – matematıka, ınformatıka páni oqytýshysy.
Endigi saıysymyzdy bastalyq.
1 – saıys - «Tanystyrý».
Tanystyrý retinde ár top ózderiniń top attaryn, emblema, lozýng jáne ár top múshesin tanystyrýy qajet.
2 – saıys - «Algebra páni boıynsha saıys».
Oqýshylarǵa logıkalyq esepter beriledi. Ol esepterdi sheshý arqyly tablodaǵy siltemeden qajetti áripterdi anyqtap, olardy óz retinde qoldana otyryp, jasyrylǵan sózdi ashýy kerek. Tapsyrma topqa beriledi. Tapsyrmany oryndaý jyldamdyǵyna qaraı, ár top óziniń saıystaǵy rettik kezegin alady.
Jasyrylǵan sóz: «Integral» - «h1 h2 h3 h4 h5 h6 h7 h8»
Kilti:
3 – saıys - «Fızıka páni boıynsha saıys».
Tabloda teris aýdarylǵan kartochkalardy tóńkerip, onda kórsetilgen formýlanyń ataýyn, qandaı taraýǵa jatatyndyǵyn ataýy kerek. Mundaǵy ár jasyrylǵan kartochkaǵa aýyrlyq deńgeıine qaraı upaı sany beriledi. Saıysqa ár toptan bir oqýshy qatysady.
10 20 30
20 30 40
30 40 50
- Nútonnyń İİ – zańy
- Mendeleev – Klapeıron zańy
- Djoýl – Lens zańy
- Lorens zańy
- Amper zańy
- Tolyq tizbek úshin Om zańy
- Kýlon zańy
- Geometrıalyq optıka, syný zańy
-Fotoeffekt úshin Eınshteın teńdeýi
4 – saıys - «Ekologıa páni boıynsha saıys».
Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, tabıǵat, qorshaǵan orta, Jer, Sý, Aýa týraly 4-ten kem emes maqal – mátelder aıtýy kerek.
Mysaly: «Jeri baıdyń – eli baı»
«Taý men tasty sý buzar,
Adamzatty sóz buzar»
«Taý kezeńsiz bolmas,
Ólke ózensiz bolmas»
«Batar kúnniń atar tańy bar»
5 – saıys - «Informatıka páni boıynsha saıys».
Ár topqa jekeleme 1 júıelik qorap, birneshe maýs, pernetaqta, qosqyshtar shnýrlar, jalǵastyrýshylar qoıylady. Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, qajetti razemge tıisti quraldy jalǵap, sońynda kompúterdi iske qosýy kerek.
6 – saıys - «Geometrıa páni boıynsha saıys».
Tabloda mozaıka elementteri shashylyp, kórsetiledi. Oqýshylarǵa mozaıka elementteri bólshek túrinde beriledi, olardy qurastyrý arqyly, qandaı da bir geometrıalyq fıgýralar tizbesin alýlary kerek. Sońynda mozaıkadaǵy jasyrylǵan geometrıalyq fıgýralar toptamasyn atap, ol fıgýralardy sıpattap, qoldanylatyn teorema, anyqtamalardy aıtyp berýi kerek. Tapsyrma topqa beriledi.
7 – saıys – «Hımıa páni boıynsha saıys».
Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, hımıalyq elementterge baılanysty suraqtarǵa jaýap beredi.
1. Jartylaı ótkizgishterge mysal keltir – Germanıı, Kremnıı, Indıı.
2. H2O degen ne? – sý
3. «Jumsaq altyn» ne? «Qara altyn» ne? «Aq altyn» ne? – maqta, munaı, kúrish
4. NaCl – degen ne? – as tuzy
5. Magnıttik áseri kúshti zattar – Temir, Marganes, Sobalt, Tıtan, Hrom
6. Mendeleev kestesindegi birinshi element - Sýtegi
8 – saıys – «Astronomıa páni boıynsha saıys».
Oqýshylarǵa slaıd arqyly barlyq ǵalamsharlardyń sýretteri kórsetedi. Oqýshylar ony esterine saqtap otyrýy kerek. Sodan soń, qandaı da bir aspan denesi jaıly sıpattama berý arqyly suraq qoıylady. Suraq oqylǵannan keıin, óte jyldam suraqta aıtylǵan ǵalamshardyń sýreti kórsetiledi. Oqýshy suraqqa qoıylǵan qandaı aspan denesi ekenin tabýy kerek. Saıysqa ár toptan bir oqýshy qatysady.
Merkýrıı
Sholpan
Jer
Mars
Iýpıter
Satýrn
Ýran
Neptýn
Plýton
Suraq: Kún júıesindegi eń úlken jáne aýyr planeta. Qazaqsha ataýy – Esekqyrǵan. Kólemi Jerden 1320 ese, al salmaǵy 318 ese artyq. Óz ósinen aınalý perıody 9 saǵat 55 mınýt bolsa, Kúndi aınalý perıody 12 jylǵa jýyq. Onda eshqandaı jyl mezgilderiniń aýysýy bolmaıdy. Onyń ekvatorynyń árbir núktesi saǵatyna 45 myń km jyldamdyqpen qozǵalady. Dıametri 25000 km bolatyn bul ǵalamshardyń ıadrosy temir men tastan turady jáne sentrindegi temperatýra 23000K-di quraıdy. Atmosferasynyń 89%-yn sýtegi, 11%-yn gelıı quraıdy. 1979 jyly – syrtynda saqınasy bar ekendigi ashylǵan. Qazirgi ýaqytta onyń 16 serigi bar, eń iri serigi – Ganımed, sodan keıin – Io, Eýropa, Kallısto. Serikteri bar ekendigin alǵash ret Galıleo Galıleı anyqtap, alǵashqy osy tórt serigin ashqan.
Jaýaby: Iýpıter.
9 – saıys – «Elektrotehnıka páni boıynsha saıys».
Saıysqa ár toptan bir oqýshydan qatysady. Oqýshylarǵa elektr togy, tok sıpaty, elektrlik quraldar jaıly suraqtar beriledi. Oqýshylar suraqtarǵa jaýap berýi kerek. Munda qoıylatyn suraqtar túrli tústi konvertterge salynǵan.
«Qyzyl konvert».
1. Óndiristik jıiliktiń shamasy qansha? Óndiristik kerneý shamasy qansha?
2. Memlekettik standart boıynsha elektr ólsheýish quraldarǵa qandaı talaptar qoıylady?
«Aq konvert».
1. Turmystaǵy kerneý shamasy qansha? Jertóledegi kerneý shamasy qansha bolýy kerek? Nelikten?
2. Transformatordyń qurylysy, qyzmeti, túrleri.
«Kók konvert».
1. Tómendegi sıpattamadan qandaı ólsheý quraly jaıly sóz bolyp turǵanyn túsindir: 1,2I 175U 0,5%
2. Elektr energıasyn óndirýshi mashınalardyń túrleri, qurylysy
10 – saıys – «Bıologıa páni boıynsha saıys».
Oqýshylarǵa sýret túrindegi basqatyrǵy beriledi. Sýrette kórsetilgen ne ekenin anyqtaý kerek. Tapsyrma topqa beriledi.
«Baıaǵy zamanda Gresıanyń Rodos túbeginde ýly jylandar qaptap ketipti. Sol kezde bireýler bul jerge tuıaqty janýarlardy ósirý kerek shyǵar dep aıtypty. Kóp ýaqyt ótpeı osy jerge jiberilgen sútqorektiler ózderiniń ótkir tuıaqtarymen ýly jylandardy taptap, joıyp jiberipti. Meıirimdi halyq olarǵa eskertkish qoıypty. Ol qaı janýar? Ony tabý úshin sýrette kórsetilgen núktelerdi bir-birimen qossa, osy janýardyń sýreti shyǵady».
11 – saıys – «Sheshýshi saıys».
Ár topqa jekeleme joǵaryda saıys ótken 9 – pán boıynsha 10 – 12 suraqtan qoıylady.
«1 – top» múshelerine arnalǵan júrgizýshi suraqtary.
1. Kompúterdiń qandaı qurylǵysy adam densaýlyǵyna zıandy? (Monıtor)
2. Fızıkanyń atasy kim? (Arıstotel).
3. Qandaı fızıkalyq shama vattpen ólshenedi? (Qýat).
4. Sýdyń bir molekýlasynda sýteginiń qansha atomy bar? (2).
5. Atmosferalyq qysymdy alǵash ashqan ǵalym kim? (Torrıchellı).
6. Bir tonnada qansha gram bar? (Mıllıon).
7. Jumys qandaı árippen belgilenedi? (A).
8. Grek alfavıtiniń sońǵy áripi (Omega).
9. Jer óz ósinen qansha ýaqyt ishinde bir aınalys jasaıdy? (24 saǵat ishinde).
10. Zattyń suıyq kúıden qatty kúıge aýysý prosesi qalaı atalady? (Krıstaldaný).
11. Durys tórtburysh qalaı atalady? (Kvadrat)
12. Tok kúshi qandaı ólsheý birligimen ólshenedi? (Amper)
«2 – top» múshelerine arnalǵan júrgizýshi suraqtary.
1. Durys altyburysh qalaı atalady? (Kýb).
2. Elektr kedergisiniń ólshem birligi ne? (Om).
3. Atom ıadrosynyń quramyna kiretin oń zarádtalǵan bólshek qalaı atalady? (Proton).
4. Bir kılometrde qansha desımetr bar? (on myń).
5. Jyldamdyqtyń ólshem birligi. (m/s2).
6. Ozon molekýlasynda qansha atom bar? (Úsh)
7. Astronomdardyń optıkalyq quraly (Teleskop)
8. Grek alfavıtiniń birinshi áripi (Álfa)
9. Jer qansha ýaqytta Kúndi aınala bir aınalys jasaıdy (1 jylda)
10. Qatty denelerdiń óz pishinin ózgertý prosesi qalaı atalady? (Deformasıa)
11. Búkilálemdik tartylys zańyn kim ashty? (Núton)
12. Bir saǵatta qansha sekýnd bar? (3600)
«3 – top» múshelerine arnalǵan júrgizýshi suraqtary.
1. Deneler ınerttiliginiń ólshem shamasy ne? (massa)
2. Jerge erkin túsý údeýiniń turaqty máni qansha? (g=9,8 m/s2)
3. Jer ǵalamsharynyń táýlik uzaqtyǵy (24 saǵat)
4. Zarádtardyń ózara áser zańyn ashqan fransýz ǵalymy (Kýlon).
5. Álemniń jeti keremetiniń ishindegi bizdiń zamanymyzǵa deıin jetkeni qaısy? (Pıramıdalar).
6. Dene massasynyń onyń jyldamdyǵynyń kóbeıtindisine teń fızıkalyq shama. (Impúls).
7. 5 mınýtta qansha sekýnd bar? (300).
8. Denelerdiń ózara áseriniń shamasy ne? (Kúsh).
9. Jumsalǵan energıanyń ólshem birligi (Djoýl)
10. Absolút temperatýra qandaı shkala boıynsha anyqtalady? (Kelvın shkalasy)
11. Atom quramyna enetin teris zarádtalǵan bólshek qalaı atalady? (Elektron)
12. Gelııdiń Mendeleev kestesindegi rettik sany qansha? (2)
Saıysty qorytyndylaý.
Júrgizýshi: Endigi sóz kezegi baqylaýshylarǵa beriledi. Saıystyń ótý reti, ár komandanyń saıysqa qatysýy jáne saıysta ár toptyń jınaǵan upaı sandary boıynsha alǵan oryndary jaıly aıtyp ótseńizder.
Sóz ádilqazylar múshelerine beriledi.
Saıys sońynda ár top jınaǵan upaı sandary boıynsha alǵan oryndaryn kórsetýshi tós alqalar jáne maqtaý qaǵazdarymen marapattalady.
Júrgizýshi: Osymen búgingi «Júzden júırik, myńnan tulpar» atty saıysymyz aıaqtaldy. Barlyqtaryńyzǵa tamashalaǵandaryńyz úshin rahmet aıtamyn.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
INFORMATIKA PÁNİNEN ASHYQ SABAQ
