InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Jıdek daqyldary. (6 - synyp)
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa jıdek daqyldary týraly túsinik berý;
Damytýshylyq: jumys barysynda oqýshynyń sheberligin, este saqtaý baıqaǵyshtyq qabiletterin arttyrý.
Tárbıelik: jaýapkershilikke, óz betinshe jumys jasaýǵa tárbıeleý.

Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli, suraq - jaýap
Sabaqtyń kórnekiligi: býklet, 6 – synyp tehnologıa oqýlyq, slaıd
Pánaralyq baılanys: bıologıa

Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Sálemetsizder me, qyzdar! Otyryńyzdar. Oqýshylardy túgendep, sabaqqa qajetti materıaldardy tekserý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
1. Kókónis sharýashylyǵynda kúzgi jumystar týraly aıt.
2. Topyraqtyń negizgi óńdelýi degenimiz ne?
3. Kókónistik tuqym sharýashylyǵy degenimiz ne?

İİİ. Jańa sabaq.
Jemis sharýashylyǵy – halyqty jemis - jıdektermen qamtamasyz etetin ósimdik sharýashylyǵynyń eń ejelgi salalarynyń biri. Jemister joǵary dámdik qasıetterge ıe, adamnyń tamaǵy úshin qajetti kómirtekterge, aqýyzdarǵa, maılarǵa, dárýmenderge, mıneraldyq zattarǵa baı.
Jemis sharýashylyǵynda jemis ósirýshi - sheberler jumys isteıdi. Olar jemis - jıdek ósimdikteriniń kóshetterin ósiredi, baq otyrǵyzyp, ósimdikterdi baptaıdy, jemis jınaıdy.
Jemis ósirýshi - sheberdiń jumysy jemis - jıdek daqyldarynyń bıologıalyq erekshelikterin, olardyń ósý, damý jáne jemis berý zańdylyqtaryn bilýdi talap etedi.
Ol jemis - jıdek ósimdikterin ósirýdiń agrotehnıkalyq ádis - tásilderin, olardy zıankesterden jáne aýrýlardan qorǵaýdyń tásilderin ıgergen bolýy, jemis jınap jáne saqtaı alýy tıis.
Bıologıalyq erekshelikteri, sharýashylyqta qoldanylýy jáne jemisteriniń túri boıynsha jemis - jıdek ósimdikteri toptarǵa bólinedi (3 - keste).

Jemis - jıdek ósimdikteri
Top Jemis - jıdek ósimdikteri
Dánekti: Alma, almurt, aıva, ırga, mýshmýla, sheten jáne t. b.
Súıekti: Shıe, qara órik, qyzyl shıe, alsha, órik, shabdaly, qyzyltal jáne t. b.
Jıdekti: Qoıbúldirgen, tańqýraı, qaraqat, qarlyǵan jáne t. b.
Jańǵaq jemisti: Fýndýk, grek jańǵaǵy, piste jáne t. b.
Sýbtropıkalyq: Záıtún, qurma, feıhoa, injir, anar, sıtrýstar (mandarın, lımon, apelsın)
Tropıkalyq: Banan, nan aǵashy jáne basqalar
Alma aǵashy – jemis aǵash. Jemis daqyldary ishinde ol óte keń taraǵan. Surybyna jáne túrine oraı alma aǵashy 20 - 100 jyl ómir súre alady, al, otyrǵyzǵannan keıin 3 - 6 jyldan keıin jemisin bere bastaıdy. Ádette, 1 baq alańynan 15 - 20 t jemis beredi, tipti, 100 tonnaǵa deıin jetedi.
Aǵashtyń jer betindegi bóligi dińgekten jáne butaqtardan turady.
Alma jınaý
Ónimderdi myjymaı, soqpaı, tyrnamaı, shanshymaı, aqyryn ǵana úzip alý kerek; jemisti alaqandy toltyra ýystap joǵary kóterip, saýsaqtarymen jemis sabaqshasyn ilip alyp, butaqtan bólip alý kerek.
Jemisti kúshtep tartýǵa nemese buraýǵa bolmaıdy, bul jemis butaqshasyn zaqymdaýy jáne kelesi ónim berýge zıanyn tıgizýi múmkin.
Jemisterdi sebetke nemese basqa ydysqa aqyryndap salý kerek.

İÚ. Jańa sabaqty bekitý.
1. Jemis sharýashylyǵy degenimiz ne?
2. Jemis - jıdek ósimdikterin ata.
3. Jemis - jıdek qansha topqa bólinedi?
4. Súıekti jıdekterge ne jatady?
5. Tropıkalyq jemisterge ne jatady?
Ú. Sabaqty qorytý. Búgingi sabaqta, jemis - jıdek daqyldar túrlerin, qansha topqa bólinetinin bildińizder.
Úİ. Úıge tapsyrma.
Úİİ. Jumys ornyn retke keltirý.