Kálkýlátor baǵdarlamasy
Taqyryby: Kálkýlátor baǵdarlamasy.
Injenerlik kálkýlátormen jumys isteý.
Oryndaǵan: Alımanov Ádil
Synyby: 7
Sabaqtyń taqyryby: «Kálkýlátor baǵdarlamasy. Kálkýlátormen jumys isteý»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: Kálkýlátor baǵdarlamasynyń kómegimen qarapaıym jáne kúrdeli esepteýlerdi sheshýge, kálkýlátor baǵdarlamasynyń negizgi múmkindikteri týraly aıtý jáne qosymsha aqparatpen bilimderin tolyqtyrý
2. Damytýshylyq: Kompúterdiń basqa programmalaryn meńgerte otyryp, logıkalyq oılaý qabiletin damytý, óz oıyn júıeleı jetkize alýǵa daǵdysyn qalyptastyrý, oqýshylardyń sheberlikterin, tapqyrlyqtaryn baqylaý.
3. Tárbıelik: Kompútermen jumys isteý barysynda uqyptylyqqa baýlý, qaýipsizdik erejesine baılanysty balalardy saqtyqqa úıretý, ınformatıka pánine degen oń kózqaras pen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaqtyń túri: Aqparattyq sabaq.
Sabaqtyń ádisi: Algorıtmdik ádis.
Kórnekilikter: Derbes kompúter, elektrondyq oqýlyq, Interaktıvti taqta, test tapsyrmalary.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1.1. Oqýshylarmen amandasý.
1.2. Sabaqta bolmaǵan oqýshylardy túgendeý.
1.3. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
İİ. Jańa sabaqty túsindirý
III. Qorytyndy: Esepter shyǵarý
IV. Baǵalaý
V. Úı tapsyrmasy.
Jańa sabaqty túsindirý
Esepteýdiń, oǵan paıdalanatyn aspaptar men qurylǵylardyń tarıhy óte kóne zamanda jatyr. Esepteý qurylǵylary paıda bolmaı turyp, adamdar ár túrli esepteý jumystaryn júrgizý múmkindikterin izdedi.
Bul úshin olar qol saýsaqtaryn, tastardy, aǵash taıaqshalardy paıdalandy. Sondaı-aq olar esepteý úshin úıilgen, qatarlap tizilgen tastardy da qoldanǵan. Zattardyń sanyn jerge syzǵan syzyqshalarmen, aǵash taıaqshalarda jasalǵan kertiktermen nemese jipterge túıilgen túıindermen esepteldi.
Sóıtip, esepteý
kóleminiń kún sanap
artýy esepteýlerdiń
qalaıda bir quraldyń kómegimen júrgizýdi talap etti.
Eń erte zamanǵy jáne bárimizge belgili esepteý quraly esepshot bolyp tabylady.
Qalta kálkýlátory
Kálkýlátordy iske qosý:
Bastaý—Baǵdarlamalar—Standartty--Kalkýlátor
Kálkýlátor baǵdarlamasynyń kómegimen kúrdeli esepterdi sheshý úshin, kálkýlátordyń ınjenerlik tıpin iske qosý joldaryn kórsetý.
Injenerlik kálkýlátordyń túrin kóreıik:
Bastaý - Baǵdarlamalar Standartty Kálkýlátor
Túr Injenerlik
Injenerlik kálkýlátor kádimgi qarapaıym kálkýlátorǵa uqsas, biraq onyń batyrmalary kóbirek, olardyń keıbireýleri 2-3 mindet atqarady.
Bul kálkýlátordyń kómegimen statısıkalyq esepteýler júrgizýge orta mánderdi tabýǵa, trıgonometrıalyq fýnksıalardy, logarıfmdi, dáreje tabýdy qoldanýǵa bolady.
Injenerlik kálkýlátordyń statısıkalyq esepteýler júrgizýge arnalǵan fýnksıonaldyq batyrmalarymen senderdi tanystyraıyn jáne ár batyrmasyna túsinikteme bereıik. (slaıd 11)
Statısıkalyq esepteýlerge arnalǵan dıalog terezesi
Osy batyrmalardyń kómegimen qarapaıym statısıkalyq esepteýler júrgizýge bolady. Mysaly, berilgen sandardyń qosyndysyn, sandardyń kvadrattarynyń qosyndysyn, arıfmetıkalyq orta mándi t.s.s. esepteýge bolady.
Mysal 1.
5 adamnan turatyn shaǵyn bólimniń qyzmetkerleriniń orta jalaqysyn esepteıik:
1-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 7500;
2-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 6500;
3-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 6000;
4-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 4000;
5-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 3500;
orta jalaqyny esepteý úshin myna áreketterdi oryndaý kerek.
Ol úshin myna áreketterdi oryndaımyz:
1. Injenerlik kálkýlátordy ashyńdar.
2. Sta batyrmasyn basý kerek.
3. Statısıka terezesi ashylady, ony kálkýlátordyń terezesin jappaıtyndaı etip tasymaldap, shetke shyǵaryp qoı.
4. Kálkýlátorǵa birinshi sandy engizip, Dat batyrmasyn shertip, berilgen san Statısıka terezesinde paıda bolady.
5. Dat batyrmasyn shertip otyryp, qalǵan tórt sandy kezekpen kálkýlátorǵa engiz.
6. Barlyq sandar Statısıka terezesine engizilip bolǵannan keıin Ave batyrmasyn shertý kerek.
Kálkýlátordyń ındıkasıa órisinde jalaqynyń orta máni 5500 teńge kórinedi.
Injenerlik kálkýlátordyń fýnksıonaldyq batyrmalarymen tanystyrý.
Injenerlik kálkýlátor tórt sanaý júıesinde jumys isteıdi: ondyq, segizdik, ekilik, on altylyq.
Hex (Hexadecimal) – on altylyq;
Dec (Decimal) – ondyq;
Oct (Octal) – segizdik;
Bin (Binary) – ekilik.
Bul sanaý júıelerin biz 8-synypta qarastyratyn bolamyz.
Injenerlik kálkýlátordyń qarapaıym kálkýlátorlardan aıyrmashylyǵy – aýystyrǵysh (dóńgelek) jáne jalaýsha (tórtburyshty) terezeleri bar.
Inv (ınversıa) terezesiniń kómegimen jalaýshalardy qoıyp, batyrmada kórsetilgen fýnksıanyń keri mánin esepteýge bolady.
Tapsyrma №1.
1) Nátıjesinde 99 sanyn alý úshin, 987654321 sanyndaǵy sıfrlardyń arasyna + belgisin qoıý kerek? (6)
9 8 7 6 5 4 3 2 1 = 99
2) Nátıjesinde 100 sanyn alý úshin, jeti sannyń arasyna + belgisin qoıyńdar.
1 2 3 4 5 6 7 = 100
Sandardyń qataryn ózgertýge bolmaıdy.
3) Kez kelgen arıfmetıkalyq amaldardyń kómegimen ne bes birlikten, bes bestikten 100 sanyn qurastyr. Bes bestikten 100 sanyn eki túrli tásilmen quraýǵa bolatynyn esker.
1 1 1 1 1 = 100
5 5 5 5 5 = 100
5 5 5 5 5 = 100
Tapsyrma №2
Kálkýlátordyń ishki jadyn paıdalana otyryp, kelesi amaldardy orynda (bir ǵana sıfrlarmen).
324 = 18
(2+7)*2*16=288
3*(2+4)=18
272+16=288
IV. Bekitý
V. Qorytyndylaý.
Qarapaıym jáne ınjenerlik kálkýlátordyń batyrmalaryn qaıtalap, olarǵa túsinik berý.
VI. Baǵalaý.
VII. Úıge tapsyrma: 6.2-taqyrypty oqý.
Tapsyrmalar:
Kálkýlátor kómegimen esepter shyǵaraıyq.
1-esep
28535,2+759,43+4029,07=
12345.67+987.54=
555.77+998.33=
2-ecep
1863-558=
5678,99-456,73=
267689.05-45678.98=
555.66-45.99=
3-esep
331*17=
57.35*14=
315*9=
4-esep
18358:2=
876:25=
1023*30=
156:12=
6072:6=
5-esep
Myna sandardyń kvadrat túbirin tap
49
144
529
Jadynyń kómegimen esep shyǵaryp kóreıik
(20*4)+(25*2) nátıje 130
♦ 20*4 amalyn terý
♦ MS shertý arqyly jadyǵa jazý
♦ Indıkasıa órisin “S” arqyly tazalaý
♦ 25*2 amalyn terý
♦ “+” batyrmasyn shertý
♦ MR batyrmasyn shertý.
Birdeı sandarmen tek qosý amaldaryn paıdalanyp:
bes ekiliktiń kómegimen 28 sanyn.
Jaýaby: 28= 22+2+2+2
segiz segizdiń kómegimen 1000 sanyn jazyńdar
Jaýaby: 1000=888+88+8+8+8
1) Nátıjesinde 99 sanyn alý úshin, 987654321 sanyndaǵy sıfrlardyń arasyna qansha + belgisin qoıý kerek?
Nátıjesinde 100 sanyn alý úshin, jeti sannyń arasyna + belgisin qoıyńdar.
Sandardyń qataryn ózgertýge bolmaıdy
Jaýaby: 9+8+7+65+4+3+2+1= 99 nemese 9+8+7+6+5+43+21=99
1+2+34+56+6+7=100 nemese 1+23+4+5+67=100
Qarapaıym jáne ınjenerlik kálkýlátordyń kómegimen jady batyrmalaryn qoldanbaı esepteý kerek:
1. 24+5*4+45/9+12=
2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05=
Sheshimi: 1. 24+5*4+45/9+12=61; 2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05=-2501,2086
Jady batyrmalaryn qoldanyp esepteý kerek:
1. 24+5*4+45/9+12=
2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05=
Sheshimi: 1. 24+5*4+45/9+12=61; 2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05= -2501,2086
Dárejeleý batyrmalaryn qoldanyp esepteý kerek:
1. 0,2*33-0,4*24
2. =
3. +
Sheshimi: 1. 0,2*33-0,4*24 = -1;
2. =80;
3. + =8
Qarjy shyǵynyn esepteý esebi
Jóndeý jumysyna jumsalǵan ár túrli jabdyqtar baǵasy belgili.
• Boıaý 15 987 teńge
• Ák 1 053 teńge
• Túsqaǵaz 25 413 teńge
• Qural-saımandar 32 489 teńge
• Jumys aqysy 54 235 teńge
Esepteý kerek:
1. Jóndeýge jumsalǵan barlyq qarjyny.
2. Eger ár jabdyqqa jumsalǵan qarjy mólsheri birdeı mólsherde bolsa, ár jabdyqqa qansha shyǵyn jumsalǵan bolar edi?
Sheshimi: 1. Jóndeýge jumsalǵan barlyq qarjy –129 177 teńge
2. Eger ár jabdyqqa jumsalǵan qarjy mólsheri birdeı mólsherde bolsa, ár jabdyqqa – 32 294,25 teńge jumsalar edi.
Esepteý kerek:
Dúkenge 300 dana kitap ákelindi.
1-kúni barlyq kitaptyń 30% satyldy, 2-kúni qalǵan kitaptyń 40% satyldy, 3-kúni qalǵan kitaptyń 50% satyldy. Úsh kúnde barlyǵy neshe kitap satyldy?
Sheshimi: Úsh kúnde barlyǵy 237 kitap satyldy.
Injenerlik kálkýlátormen jumys isteý.
Oryndaǵan: Alımanov Ádil
Synyby: 7
Sabaqtyń taqyryby: «Kálkýlátor baǵdarlamasy. Kálkýlátormen jumys isteý»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: Kálkýlátor baǵdarlamasynyń kómegimen qarapaıym jáne kúrdeli esepteýlerdi sheshýge, kálkýlátor baǵdarlamasynyń negizgi múmkindikteri týraly aıtý jáne qosymsha aqparatpen bilimderin tolyqtyrý
2. Damytýshylyq: Kompúterdiń basqa programmalaryn meńgerte otyryp, logıkalyq oılaý qabiletin damytý, óz oıyn júıeleı jetkize alýǵa daǵdysyn qalyptastyrý, oqýshylardyń sheberlikterin, tapqyrlyqtaryn baqylaý.
3. Tárbıelik: Kompútermen jumys isteý barysynda uqyptylyqqa baýlý, qaýipsizdik erejesine baılanysty balalardy saqtyqqa úıretý, ınformatıka pánine degen oń kózqaras pen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaqtyń túri: Aqparattyq sabaq.
Sabaqtyń ádisi: Algorıtmdik ádis.
Kórnekilikter: Derbes kompúter, elektrondyq oqýlyq, Interaktıvti taqta, test tapsyrmalary.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1.1. Oqýshylarmen amandasý.
1.2. Sabaqta bolmaǵan oqýshylardy túgendeý.
1.3. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
İİ. Jańa sabaqty túsindirý
III. Qorytyndy: Esepter shyǵarý
IV. Baǵalaý
V. Úı tapsyrmasy.
Jańa sabaqty túsindirý
Esepteýdiń, oǵan paıdalanatyn aspaptar men qurylǵylardyń tarıhy óte kóne zamanda jatyr. Esepteý qurylǵylary paıda bolmaı turyp, adamdar ár túrli esepteý jumystaryn júrgizý múmkindikterin izdedi.
Bul úshin olar qol saýsaqtaryn, tastardy, aǵash taıaqshalardy paıdalandy. Sondaı-aq olar esepteý úshin úıilgen, qatarlap tizilgen tastardy da qoldanǵan. Zattardyń sanyn jerge syzǵan syzyqshalarmen, aǵash taıaqshalarda jasalǵan kertiktermen nemese jipterge túıilgen túıindermen esepteldi.
Sóıtip, esepteý
kóleminiń kún sanap
artýy esepteýlerdiń
qalaıda bir quraldyń kómegimen júrgizýdi talap etti.
Eń erte zamanǵy jáne bárimizge belgili esepteý quraly esepshot bolyp tabylady.
Qalta kálkýlátory
Kálkýlátordy iske qosý:
Bastaý—Baǵdarlamalar—Standartty--Kalkýlátor
Kálkýlátor baǵdarlamasynyń kómegimen kúrdeli esepterdi sheshý úshin, kálkýlátordyń ınjenerlik tıpin iske qosý joldaryn kórsetý.
Injenerlik kálkýlátordyń túrin kóreıik:
Bastaý - Baǵdarlamalar Standartty Kálkýlátor
Túr Injenerlik
Injenerlik kálkýlátor kádimgi qarapaıym kálkýlátorǵa uqsas, biraq onyń batyrmalary kóbirek, olardyń keıbireýleri 2-3 mindet atqarady.
Bul kálkýlátordyń kómegimen statısıkalyq esepteýler júrgizýge orta mánderdi tabýǵa, trıgonometrıalyq fýnksıalardy, logarıfmdi, dáreje tabýdy qoldanýǵa bolady.
Injenerlik kálkýlátordyń statısıkalyq esepteýler júrgizýge arnalǵan fýnksıonaldyq batyrmalarymen senderdi tanystyraıyn jáne ár batyrmasyna túsinikteme bereıik. (slaıd 11)
Statısıkalyq esepteýlerge arnalǵan dıalog terezesi
Osy batyrmalardyń kómegimen qarapaıym statısıkalyq esepteýler júrgizýge bolady. Mysaly, berilgen sandardyń qosyndysyn, sandardyń kvadrattarynyń qosyndysyn, arıfmetıkalyq orta mándi t.s.s. esepteýge bolady.
Mysal 1.
5 adamnan turatyn shaǵyn bólimniń qyzmetkerleriniń orta jalaqysyn esepteıik:
1-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 7500;
2-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 6500;
3-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 6000;
4-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 4000;
5-shi qyzmetkerdiń jalaqysy – 3500;
orta jalaqyny esepteý úshin myna áreketterdi oryndaý kerek.
Ol úshin myna áreketterdi oryndaımyz:
1. Injenerlik kálkýlátordy ashyńdar.
2. Sta batyrmasyn basý kerek.
3. Statısıka terezesi ashylady, ony kálkýlátordyń terezesin jappaıtyndaı etip tasymaldap, shetke shyǵaryp qoı.
4. Kálkýlátorǵa birinshi sandy engizip, Dat batyrmasyn shertip, berilgen san Statısıka terezesinde paıda bolady.
5. Dat batyrmasyn shertip otyryp, qalǵan tórt sandy kezekpen kálkýlátorǵa engiz.
6. Barlyq sandar Statısıka terezesine engizilip bolǵannan keıin Ave batyrmasyn shertý kerek.
Kálkýlátordyń ındıkasıa órisinde jalaqynyń orta máni 5500 teńge kórinedi.
Injenerlik kálkýlátordyń fýnksıonaldyq batyrmalarymen tanystyrý.
Injenerlik kálkýlátor tórt sanaý júıesinde jumys isteıdi: ondyq, segizdik, ekilik, on altylyq.
Hex (Hexadecimal) – on altylyq;
Dec (Decimal) – ondyq;
Oct (Octal) – segizdik;
Bin (Binary) – ekilik.
Bul sanaý júıelerin biz 8-synypta qarastyratyn bolamyz.
Injenerlik kálkýlátordyń qarapaıym kálkýlátorlardan aıyrmashylyǵy – aýystyrǵysh (dóńgelek) jáne jalaýsha (tórtburyshty) terezeleri bar.
Inv (ınversıa) terezesiniń kómegimen jalaýshalardy qoıyp, batyrmada kórsetilgen fýnksıanyń keri mánin esepteýge bolady.
Tapsyrma №1.
1) Nátıjesinde 99 sanyn alý úshin, 987654321 sanyndaǵy sıfrlardyń arasyna + belgisin qoıý kerek? (6)
9 8 7 6 5 4 3 2 1 = 99
2) Nátıjesinde 100 sanyn alý úshin, jeti sannyń arasyna + belgisin qoıyńdar.
1 2 3 4 5 6 7 = 100
Sandardyń qataryn ózgertýge bolmaıdy.
3) Kez kelgen arıfmetıkalyq amaldardyń kómegimen ne bes birlikten, bes bestikten 100 sanyn qurastyr. Bes bestikten 100 sanyn eki túrli tásilmen quraýǵa bolatynyn esker.
1 1 1 1 1 = 100
5 5 5 5 5 = 100
5 5 5 5 5 = 100
Tapsyrma №2
Kálkýlátordyń ishki jadyn paıdalana otyryp, kelesi amaldardy orynda (bir ǵana sıfrlarmen).
324 = 18
(2+7)*2*16=288
3*(2+4)=18
272+16=288
IV. Bekitý
V. Qorytyndylaý.
Qarapaıym jáne ınjenerlik kálkýlátordyń batyrmalaryn qaıtalap, olarǵa túsinik berý.
VI. Baǵalaý.
VII. Úıge tapsyrma: 6.2-taqyrypty oqý.
Tapsyrmalar:
Kálkýlátor kómegimen esepter shyǵaraıyq.
1-esep
28535,2+759,43+4029,07=
12345.67+987.54=
555.77+998.33=
2-ecep
1863-558=
5678,99-456,73=
267689.05-45678.98=
555.66-45.99=
3-esep
331*17=
57.35*14=
315*9=
4-esep
18358:2=
876:25=
1023*30=
156:12=
6072:6=
5-esep
Myna sandardyń kvadrat túbirin tap
49
144
529
Jadynyń kómegimen esep shyǵaryp kóreıik
(20*4)+(25*2) nátıje 130
♦ 20*4 amalyn terý
♦ MS shertý arqyly jadyǵa jazý
♦ Indıkasıa órisin “S” arqyly tazalaý
♦ 25*2 amalyn terý
♦ “+” batyrmasyn shertý
♦ MR batyrmasyn shertý.
Birdeı sandarmen tek qosý amaldaryn paıdalanyp:
bes ekiliktiń kómegimen 28 sanyn.
Jaýaby: 28= 22+2+2+2
segiz segizdiń kómegimen 1000 sanyn jazyńdar
Jaýaby: 1000=888+88+8+8+8
1) Nátıjesinde 99 sanyn alý úshin, 987654321 sanyndaǵy sıfrlardyń arasyna qansha + belgisin qoıý kerek?
Nátıjesinde 100 sanyn alý úshin, jeti sannyń arasyna + belgisin qoıyńdar.
Sandardyń qataryn ózgertýge bolmaıdy
Jaýaby: 9+8+7+65+4+3+2+1= 99 nemese 9+8+7+6+5+43+21=99
1+2+34+56+6+7=100 nemese 1+23+4+5+67=100
Qarapaıym jáne ınjenerlik kálkýlátordyń kómegimen jady batyrmalaryn qoldanbaı esepteý kerek:
1. 24+5*4+45/9+12=
2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05=
Sheshimi: 1. 24+5*4+45/9+12=61; 2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05=-2501,2086
Jady batyrmalaryn qoldanyp esepteý kerek:
1. 24+5*4+45/9+12=
2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05=
Sheshimi: 1. 24+5*4+45/9+12=61; 2. 3,5+4,56*7,56/(12+365)-125,24/0,05= -2501,2086
Dárejeleý batyrmalaryn qoldanyp esepteý kerek:
1. 0,2*33-0,4*24
2. =
3. +
Sheshimi: 1. 0,2*33-0,4*24 = -1;
2. =80;
3. + =8
Qarjy shyǵynyn esepteý esebi
Jóndeý jumysyna jumsalǵan ár túrli jabdyqtar baǵasy belgili.
• Boıaý 15 987 teńge
• Ák 1 053 teńge
• Túsqaǵaz 25 413 teńge
• Qural-saımandar 32 489 teńge
• Jumys aqysy 54 235 teńge
Esepteý kerek:
1. Jóndeýge jumsalǵan barlyq qarjyny.
2. Eger ár jabdyqqa jumsalǵan qarjy mólsheri birdeı mólsherde bolsa, ár jabdyqqa qansha shyǵyn jumsalǵan bolar edi?
Sheshimi: 1. Jóndeýge jumsalǵan barlyq qarjy –129 177 teńge
2. Eger ár jabdyqqa jumsalǵan qarjy mólsheri birdeı mólsherde bolsa, ár jabdyqqa – 32 294,25 teńge jumsalar edi.
Esepteý kerek:
Dúkenge 300 dana kitap ákelindi.
1-kúni barlyq kitaptyń 30% satyldy, 2-kúni qalǵan kitaptyń 40% satyldy, 3-kúni qalǵan kitaptyń 50% satyldy. Úsh kúnde barlyǵy neshe kitap satyldy?
Sheshimi: Úsh kúnde barlyǵy 237 kitap satyldy.
You Might Also Like
