Keıbir basty mindetterimiz týraly
Jańa taqyryp — bizdiń sovettik ómirimizdiń shyndyqtary, ádebıetimizdiń negizgi ózegi bolýǵa tıis. Mine, osy bir eń mańyzdy, eń ardaqty mindetimizdi oryndaý jolynda biz, jazýshylar qalyń jurtshylyq aldynda, partıamyz aldynda asa boryshtymyz. Eńbek, ǵylym maıdanyndaǵy tabystar sonsha kóp, sonsha bıik, onyń ústine júrisi najaǵaıdaı tez, búgin bir jańalyqty kórip bolǵansha tus-tustan basqa bir ǵylym, eńbek jańalyqtary qabyndap shyǵa keledi, somdyqtan ádebıetimiz alda bolý úshin, ómir shyndyǵyn buryp qamtyp, buryn jazý úshin jyldamdyq kerek, atqan oqtaı tezdik, shapshańdyq kerek.
Jazýshynyń, sovet jazýshylarynyń aldynda turǵan mindetter orasan kóp, úıtkeni olar partıanyń ıdeologıa maıdanyndaǵy jaýyngeri, sondyqtan búgingi kúnniń, búgingi saǵattyń tilek, múddesi jazýshy shyǵarmasynyń tetigine, taqyrybyna aınalmasqa múmkin emes. Búgingi kún tileginen aýlaq turǵan jazýshy, búgingi ómir shyndyǵynan aýlaq turǵan adammen teń.
Kúp men saǵattar ákelgen ómir jańalyqtaryn, ári qyzý, ári qyzyqty eńbek maıdanynyń syr-sıpatyn dál kezinde beıneleı qoıýǵa roman, povester men poemalardan góri qysqa óleń, ocherk, áńgimeler ári yńǵaıly, ári óte qolaıly. Onyń ústine jaqsy áńgime, jaqsy óleń, jaqsy ocherkter oqýshylar úshin de qymbat. Osy kúngi gazet, jýrnal degenderimiz az emes, solardyń betinde qyzyqty, mazmuny baı, maǵynasy tereń qysqa janr shyǵarmalary álsin áli basylyp tursa kim qyzyǵyp oqymas!
Endeshe Jazýshylar odaǵy qysqa janrǵa nege kóńil bólmeıdi, onyń taǵdyry basshylyqty nege selt etkizbeıdi? Álde, qazaq jazýshylaryna bul, «usaq-túıeksiz-aq» zymyraı berý kerek pe?
Tipti, kúndelikti ómir tilegin bylaı qoıǵanda, ádebıetimizdiń jan-jaqty ósý mindeti, bizdiń qysqa janrlarǵa asa jaýapty qaraýǵa, olardyń hal-jaıyn dúrkin-dúrkin sóz etip otyrýǵa shaqyrady. Poves, roman degender kórkem ádebıettiń joǵarǵy bıigi ekeni ras, biraq butaqsyz báıterektiń óte kóriksiz bolatyny tárizdi, qysqa janrlary birge óspegen ádebıet jan-jaqty bar gúlimen jaıqala terbelgen ormannan góri japyraqsyz, butaqsyz báıterekke uqsastaý.
Sońǵy jyldary ádebıette qysqa janrmen aralasyp júrgen aqyn jazýshylar barshylyq. Áıtse de júrek sezimine tıer, oıyńa bir qozǵaý salar qysqa áńgime, novela degen joqtyń qasy.
Birden roman, povester jazǵan Ábdijámil, Tahaýı, Safýan, taǵy solar sıaqty biraz jastar bolmasa, prozada qysqa áńgime, ádemi ocherktermen kózge túsken jastar joqtyń qasy. Al, qysqa óleńder men lırıka mashyǵymen kóringen jas aqyndar Tumanbaı, Ǵafý, İztaı, Saǵı keıingi kózderde aýyzǵa alarlyqtaı eshteńe jazǵan joq.
Qysqasy soǵystan keıingi ótken jyldarymyz ishinde ádebıettiń áńgime, novela, ocherk óleń túrlerine kóńil bólinbeı ketti. Osy salada úzbeı jumys istep kele jatqan keıbir aqyn, jazýshylardyń eńbegi Jazýshylar odaǵynyń pleným, sıezerinde sóz bolmaıdy degendi kópshilikke eskertkimiz keledi, iske bulaı qaraý qate, ádebıetimizdiń minsiz jappaı ósýine zıandy demekpiz.
Endi bir aıtaıynshy degenim aýdarma máselesi men Jazýshylar odaǵy jumysy týraly edi.
Orys ádebıetiniń, sol sıaqty otanymyzdaǵy basqa ulttar ádebıetiniń jaqsy úlgilerin jyl sanap josparly túrde qazaq tiline aýdaryp otyrý bizdiń, qazaq jazýshylarynyń ınternasıonaldyq boryshy. Aýdarma tek qana «biz aýdardyq», bolmasa «biz aýdarǵanbyz» degen sózderdi ,aıtý úshin ǵana jasalmasqa kerek, aýdarylyp otyrǵan shyǵarmanyń geroıy osy aýdarma arqyly ózine taǵy bir jańa dostar taýyp, jańa eldiń, jańa halyqtyń mahabbatyna bólenýge tıis, óz taǵdyryna tolǵandyra bilip, júrek sezimin terbeýge, tebirendirýge tıis, bir sózben aıtqanda shyǵarma óziniń ana tilindegi qýatyn, kórkemdik sapasyn, sıpatyn, oı tolyqtyrar sezim kúılerin joǵaltpasqa kerek.
Bizdegi aýdarmalardyń basym kópshiligi bul maqsatty oryndaı almaıtyn nashar aýdarmalar. Sondyqtan mundaı aýdarmalar ázirge alǵan nysanaǵa jetkizbegen, onyń ornyna uıatqa qaldyrarlyqtaı óte olaq oryndalǵan. Aýdarma tóńiregine kim kóringenniń uıa salyp, kún kóriske, kóldeneń tabysqa aınaldyryp jibergenderiniń saldary osylaı bolmaq.
Menimshe, aýdarma máselesi eń jaýapty, eń ardaqty mindetterimizdiń biri. Bul partıalyq, úkimettik mańyzy bar máseleniń biri, bul isti Jazýshylar odaǵy tikeleı óz qolyna alýy kerek, sóıtip aýdarma jumysyndaǵy iri kemshilikterdi tez joıý qajet.
Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń jumysy týraly ne aıtsa da syıǵandaı. Eger mekemede isteletin kúndelikti isterge qarasaq Almatydaǵy tolyp jatqan mınıstrlikterden eshbir aıyrmasyn kóre almaısyz. Jazylyp jatqan protokoldar, berilip jatqan málimetter, bireýdiń ústinen qaraıtyn taǵy bireýler — bári de kádimgi ózimiz kórip júretin mekemelerdi kóz aldyńa ákeledi. Tek bul mekemede egin sebý, mal basyn kóbeıtý sıaqty kúrdeli isterimiz jaıly jospar da, aqpar da joq. Sóıte tura jas jazýshynyń on shaqty qysqa óleńin, birer áńgimesin taban aýzynda oqı qoıýyna múmkindik te joq. Bes qysqa óleńge de, birer áńgimege de kún taǵaıyndap, jınalys shaqyrylady, hatshy men tóraǵa belgilenip, protokol jazylady. Onyń ústine «pálen kúni kel, túgen kúni kel!» deıtin júrdim-bardym jaýaptar da kezdesip jatady.
Meniń oıymsha, Jazýshylar odaǵynyń birinshi sekretarynan bastap, barlyq tvorchestvolyq qyzmetkerleri shyǵarma oqýy kerek, jınalyssyz, protokolsyz-aq shyǵarmany baǵalaýǵa bolady ǵoı, saıası jumystarynyń ózi jazýshynyń shyǵarmalyq isterimen tyǵyz baılanysty turǵanda bizdiń uıymnyń isi aıta qalarlyqtaı alǵa basa qoıar ma eken! Osy jaǵyn bir oılasqanymyz jón emes pe!
You Might Also Like
