InfoHub Logo

Ernar tórt jastaǵy inisi Sanjar ekeýi bıyl da kanıkýl kezinde  jaılaýdaǵy naǵashy atasynyń úıine bardy. Jasyl jaılaý. Taýly óńirdiń taza aýasy qandaı jaqsy! Kúnde kóretinderi: jelidegi qulyndar, kógendegi qozy-laq. İnisimen birge kókoraı shalǵynda kúni boıy jalańaıaq kóbelek qýalap, asyr salyp oınaıdy.

Túnge qaraı túńdigi túrýli kıiz úıdiń shańyraǵynan jarqyraǵan  juldyzdar kórinip turady.  Batys tusta qaraǵaı-shyrsha ósken bıik betkeı bar. Onyń ber jaǵyndaǵy tar shatqalda taý ózeni kúni-túni sarqyrap-kúrkirep  aǵyp jatady.

Bir kúni tańerteń Sársen ata tory atyn erttep, Sanjardy aldyna, Ernardy artyna mingizip, Aıýlysaıdyń etegine alyp bardy. Bıikteý bir jotanyń ústine shyqqanda, tizgin tartyp, ekeýin attan túsirip, jazyq jerdegi kók shóp ústine kórpeshe tósep, jantaıa ketti. Ernar men Sanjar atalarynyń qasynda shoqaıyp otyr. Sársen ata sálden soń jıen nemerelerine qarap asyqpaı áńgimesin bastady.

— Myna ózderiń kórip otyrǵan ústirttiń bergi betiniń ortańǵy tusynda jabaıy órik aǵashy bar, — dep sózin jalǵastyra berdi. — Dál osy jerden at ústinde dúrbi salyp, mańaıdy sholyp tur edim… Egiz qonjyǵyn ertken kirekeı kózime shalyna ketti. Ol úsheýi jaıymen ústirttiń tóbesine kóterilip bara jatty. Endi bul qaıter eken deımin ishimnen. Alǵa túsken  kirekeı jabaıy óriktiń janyna taıady. Sary óriktiń ýyljyp pisip turǵan kezi bolatyn. Ol órik aǵashynyń astynda turyp, tumsyǵyn joǵary kóterip aýa ıiskedi. Sóıtti de, aǵash dińine tyrnaǵyn batyryp, aldyńǵy aıaqtaryn alǵa sozyp, joǵary órmeleı bastady. Sońynan qalmaıtyn qamytaıaq qonjyqtary da jabaıy órikke jaqyndady. Bireýi aǵashqa órmelep bara jatqan kirekeıdiń artqy aıaǵyna jarmasyp jiberer emes. Taǵy bireýi jotasyna minip, tipti moınynan qapsyra qushaqtap alypty…

Kirekeı órikti silkýge murshasyn keltirmeı, mazasyn alǵan qonjyqtaryna qatty ashýlandy… Basyn tómen tuqyrtyp, bos aıaǵymen astyndaǵy qonjyqty tóbesinen aqyryn teýip qulatty! Moınyna «asylǵany» da, basyn sál shulǵyp qalǵany sol edi, ol da aǵash túbine top ete qaldy! Al tóbesinen soqqy alǵan qonjyq sol ekpinimen eńiske qaraı domalap bara jatty…

Kirekeı munym jaramas degendeı aǵashtan jaılap tústi. Jańa ǵana domalap bara jatyp, butaǵa tirelip, tyrbańdap jatqan qonjyǵynyń qasyna keldi. Ony jelkesinen búre tistep, oıpańdaý jerge shalqasynan jatqyzdy. Bir aıaǵymen keýdesin jaılap basyp turyp, janynda shashylyp jatqan  jeńildeý jaıpaq tastyń birin oń aıaǵymen demep qonjyqtyń qarnyn bastyryptastady. Jazasyn alǵan tasqa bastyrylǵan qonjyq biraz ýaqyt baqyryp-shaqyryp jatty…

— Ata, ekinshi qonjyq qaıtti? — dep surady shydamsyz Sanjar Sársen atasynyń sózin bólip.

— Onyń aqyly bar eken, balam. Jabaıy óriktiń túbinde ár nárseni bir tumsyǵymen túrtkilep «jaıylyp» júrdi de qoıdy…

— Sodan keıin ne boldy, ata? — dedi áńgimeni qyzyǵa tyńdap otyrǵan Ernar atasyna oılana qarap.

— Kirekeı qaıtadan aǵashqa órmelep shyǵyp, pisken órikti butaqtaryn ıip ákep aýyz toltyra asaýmen boldy. Al órik súıegin aýzynan ytqytyp jiberedi. Sóıtip ol ýyljyp pisken baldaı tátti órikti toıa jegen soń, jemisti butaqtardy aldyńǵy aıaqtarymen silkip-silkip jiberdi! Sary altyndaı órikter jerge jańbyrdaı jaýdy! Kirekeı jaıymen jerge tústi. Órik aǵashy astyndaǵy qonjyqtyń ústine de sary órikter saýlap túsip jatty. Ol da órikke qaryq boldy.

— Al anaý enesi tasqa bastyryp qoıǵan qonjyq tátti órikten qur qaldy ma? — dep surady taǵy da sabyrsyz Sanjar.

— Ol da eshteńeden qur qalǵan joq, — dedi Sársen ata kúlimsirep. — Enesi bardy da, tasty aıaǵymen aýdaryp tastady. Ol ornynan tura salysymen manadan beri ózi bıik aǵashtan kórip jatqan sary órikterdiń jerde shashylyp jatqanyna tańdanyp, órge qaraı borsańdaı júgirdi. Bara sala tátti órikterge asyǵys aýyz saldy. Qýanǵanynan qunjyń-qunjyń etedi…

Kóp uzamaı kirekeı egiz qonjyǵyn sońyna ertip etekke qaraı bet alyp, qalyń qýraıdyń arasynan kórinbeı ketti…

Meniń kórgenim osy, qaraqtarym. Haıýanattyń da aqyl-esi bar. Ol da óz tuqymyna ónege-úlgi kórsetip, tentegin tyıyp ustaıdy. Tirshilik etýdiń tásil-amalyn úıretedi, — dedi qyzyqty áńgimesimen balalardy baýrap alǵan Sársen ata.

---