InfoHub Logo

Qazirgi ómir halyqtyń barlyq toptaryna keń aýqymdy jáne belsendi psıhologıalyq kómek uıymdastyrý qajettiligin kúsheıtti. Qazirgi adam stresstik faktorlardyń únemi áser etý jaǵdaıynda ómir súredi - murattar men ómirlik baǵdarlardyń joǵalýy; jeke qundylyqtar júıesiniń ózgerýi (sonyń ishinde ujymdastyrýdy - ındıvıdýalızmmen almastyrý); buqaralyq aqparat quraldary sanamyzǵa bekitken eńbek róli men eńbek adamynyń bedelin aqsha, baılyq, olardy alý tásilderine qaramastan aýystyrýy; áleýmettik jáne jeke damý perspektıvalarynyń belgisizdigi.

Munyń bári ártúrli psıhıkalyq, nevrotıkalyq, psıhosomatıkalyq aýrýlardan zardap shegetin adamdar jáne áleýmettik, kásibı, kúndelikti turaqsyzdyq pen úmitsizdikke baılanysty psıhologıalyq kómekke muqtaj adamdardyń sanynyń kúrt ósýine ákeledi.

Qoǵamnyń psıholog-mamandarmen qamtamasyz etilmegen birqatar salalary bar, olar, eń aldymen, densaýlyq saqtaý, halyqqa bilim berý (klınıkalyq jáne medısınalyq psıhologıa boıynsha daıyndyqty talap etetin) jáne halyqqa áleýmettik kómek kórsetý salalaryn qamtıdy. Qoǵamdyq praktıkanyń bul salalary salaaralyq sıpattaǵy keshendi mindetterdi sheshe alatyn keń beıindi maman retinde klınıkalyq psıhologtardy qajet etedi. Klınıkalyq psıhologıanyń basty nazarynda - fızıkalyq, áleýmettik jáne rýhanı jaǵdaıyna baılanysty beıimdelý jáne ózin-ózi taný qıyndyqtary bar adamdar.

Klınıkalyq psıhologıa salasyndaǵy mamannyń praktıkalyq jáne ǵylymı-zertteý qyzmeti adamnyń psıhıkalyq resýrstary men beıimdelý múmkindikterin arttyrýǵa, psıhıkalyq damýdy úılestirýge, densaýlyqty qorǵaýǵa, aýrýlar men túrli aýrýlardyń aldyn alýǵa jáne jeńýge baǵyttalǵan. Klınıkalyq psıhologtyń kásibı qyzmetiniń máni psıhıkalyq prosester men kúıler, jeke jáne tulǵaaralyq erekshelikter, adam qyzmetiniń ártúrli salalarynda, sonyń ishinde klınıkalyq psıhologtardyń qyzmetin qoldaný salalary bolmaǵan áleýmettik-psıhologıalyq qubylystar bolyp tabylady. Klınıkalyq psıhologtar halyqty áleýmettik qorǵaý qyzmetterinde jumys isteýge belsendi túrde tartylýda. Búgingi tańda olardy jumyspen qamtý ortalyqtarynda, kadrlardy irikteý qyzmetterinde, halyqqa áleýmettik kómek kórsetý mekemelerinde, otbasyn josparlaý jáne genetıkalyq keńes berý qyzmetterinde, zorlyq-zombylyq, áleýmettik, tabıǵı jáne stıhıalyq apattar qurbandaryna psıhologıalyq kómek kórsetý ortalyqtarynda, daǵdarys qyzmetterinde jáne basqalarynda tabýǵa bolady.

Klınıkalyq psıhologıa-bul salaaralyq sıpatqa ıe jáne densaýlyq saqtaý, halyqqa bilim berý jáne áleýmettik kómek júıesindegi kúrdeli máselelerdi sheshýge qatysatyn, ıaǵnı joǵaryda talqylanǵan adamdarǵa psıhologıalyq kómek kórsetýge baǵyttalǵan óte jas psıhologıalyq mamandyq. Klınıkalyq psıhologtar álemniń damyǵan elderindegi psıhologtardyń negizgi tobyn qurýy kezdeısoq emes. Mysaly, AQSH - ta ulttyq psıhologtar qaýymdastyǵy músheleriniń 60% - y klınıkalyq psıhologtar, bul shamamen 100 000 maman.

2019 jyldan bastap Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıtetiniń fılosofıa jáne saıasattaný fakúlteti, jalpy jáne qoldanbaly psıhologıa kafedrasynda magıstranttardy «Klınıkalyq psıhologıa» mamandaǵy boıynsha daıyndaýdyń bilim berý baǵdarlamasy ashyldy. Bolashaqta QazUÝ-dyń «Klınıkalyq psıhologıa» mamandyǵyn bitirgen túlek medısınalyq mekemelerdiń pasıentterimen jáne qyzmetkerlerimen jumysta zamanaýı teorıalyq-ádisnamalyq, qoldanbaly tásilderdi tereń bilimin kórsetý, ár túrli aýrýlardyń qurylymyndaǵy psıhologıalyq faktorlardyń rólin jan-jaqty baǵalaý, bastapqy medısınalyq-sanıtarıalyq kómek uıymdarynda, ártúrli beıindegi mamandandyrylǵan medısınalyq mekemelerde (onkologıalyq, kardıologıalyq, týberkýlezge qarsy, psıhıatrıalyq jáne narkologıalyq beıindegi jáne t. b.), sondaı-aq psıhologıalyq qyzmetter kórsetýmen aınalysatyn uıymdarda psıhologıalyq baǵalaýdy, saraptamany, psıhologıalyq ıntervensıany júzege asyrý múmkindikterine ıe bola alady.

Apsamet Aıdana Ádilbekqyzy, QazUÝ, klınıkalyq psıhologıa mamandyǵynyń 1-kýrs magıstranty

---