InfoHub Logo

Azat — Muhtardyń aǵasy, baqandaı úsh jas úlkendigi bar. Úlkeni momyn da, kishkentaıy tentek. Ekinshi klass degendi qomsynyp, «Ekinshi kýrsta oqımyn» deıdi Muhtar. Ondaǵysy ózimen birge oınap júrgen Azamattyń besinshi klasta oqıtynyn ózinshe kemsitkeni bolýy kerek. «Azamat senen úlken ǵoı, aǵa dep júr», — desek, Muhtar azamattyń betine qarap-qarap qoıyp kúledi, «Úlken kisi emes, balany bala aǵa deı me eken? Shań-shań bop júrgen jalań aıaq, jalań bas bala qalaı aǵa bolady?» dep oılaıtyn bolýy kerek, «aǵa» deıdi de jyrq-jyrq kúledi. İnisiniń qylyǵyna máz bolyp, Azamat ta jymıa salady.

Osy aǵaıyndy ekeýi oqý bitisimen Bulaq degen jerde turatyn Áýke degen atasynyń aýylyna ketken-di.

Áýke shaldyń Qıqalaq deıtin maýbas, jýas esegi bar. Jýastyǵy bolmasa, áńgúdik esek atsha shabady. Ekeýi de lagerge barmaı, aýylǵa qalamyz deýi sol Qıqalaqqa jetý edi. Onyń da jóni bar. Aýyl balalary bir-bir esekke minip alyp, keshki salqynda kókpar tartady. Bul kókpar tipti qyzyq. Esegi joqtar bireýge mingesip, ekinshisi pılot sekildi qamshylaýshy qyzmetin atqarady. Tas tuıaǵy tasqa tıip, aqyrǵan esek, qıqýlaǵan balalar dúrkiretip qyrdan asqanda, partyldap bir top motosıkl kele jatqańdaı elesteıdi kózińe. Osyndaı qaýyrt shaqta Azamattyń qolyna kókpar tıse, artynda otyrǵan «ekinshi pılot» Muhtar qamshynyń sabymen «Qıqalaqtyń» qabyrǵasyn súrgilep-súrgilep jibergende, «Qıqalaǵy» qyrǵıdaı ushady. Kókpar qoldan shyǵyp, uzap bara jatqan soń osy aýyldyń Saıytbek, Nartbek, Oralbaı sekildi «ıstrebıtel» kókparshylary esekteriniń qulaǵyna ot qoıady. Mundaı esekter dúldúldeı júıtkıdi.

Tasyr-túsyr, aıqaı-shý, qulaǵan, jylaǵan, ozǵan-qalǵan, qashqan-qýǵan, qym-qýyt, shym-shýyt. Tiri qyzyq. Tipti tisiń terlep turyp kúlesiń.

***

Jaz aıaqtalyp, altyn qońyraý syńǵyrlar shaq týady. Azamat ta joq, Muhtar da joq. Hat ta joq, habar da joq.

Úıinde bulardyń qalam-qaǵazyn, kıim-keshegin, kerek-jaraǵyn túgel jıyp kútip otyr. Erteń izdeýge shyǵamyz dep otyrǵanda dorba-domalaq, sálem-saýqat arqalap, kir-qojalaq, alba-julba, qap-qara, uzyndy-qysqaly eki bala kirip keldi. Adam tanyǵysyz. «Ákem-aý, balalarym ne bop ketken?» dep shyryldaýyq sheshesi ekeýiniń mańdaıynan ıiskep, betinen súıip edi, ashshy terdiń ıisi bet qaratpady. Shashalyp qala jazdaǵan sheshesi:

— Iisteriń qandaı ózi? — dedi.

— Kókpardyń ıisi, — dedi Azamat «esektiń ıisi» deýdi uıat kórip.

Bulardy jumasyna bir ret vanaǵa salyp, «qaınatyp» alatyn sheshesi ádeti boıynsha ekeýin dereý sýǵa toǵytpaqshy bolyp sheshindire bastady.

— Oıbaı, aıaǵym! — dep ókirip otyra ketti Muhtar.

Surastyrsaq, kókpardyń astynda qalyp, bas bashpaıyn esek basyp ketipti. Qaqpaqsyz ydystaı, tyrnaǵy túsip qalǵan, bashpaı qaspaq-qaspaq bolyp shulǵyndanyp ketken. Basqa jaraqat kózge shalynbady.

Al birinshi «pılottyń» ústinde saý-tamtyq joq.

Eki bilegi qaptaǵan qara qotyr, qyzyl syzyq. Bul jeıdesin sheshe almaı, «oıbaı, ıyǵym» dep shyryldaıdy. Aıtýynsha, kókpar alyp, qaptaǵan qalyń esekten esik pen tórdeı uzap shyqsa kerek. Artynda qamshylaýshy Muhtar delebesi qozyp, Qıqalaqtyń arqasyn egeı beredi.

Shybyn jany shyqshytyna kelgen Qıqalaq ekpinin toqtata almaı, ashyq turǵan qoraǵa qoıyp ketipti. Sonda Azamattyń ıyǵyn esiktiń jaqtaýyna soǵyp, ekeýi sypyrylyp túsipti. Sodan boldy deıdi.

— Oıbaı-aı, endi qaıttim? Kókpar senderdiń ne teńderiń edi? — dep sheshesi shyryldap bulqan-talqan boldy.

Qansha aıtqanymen, balasy emes pe, urysqan joq, qaıta moıyndaryn sıpap, arqasynan qaǵyp qoıdy... Mine ekeýi ózen boılap ushqan qus shaǵaladaı, sómkelerin «súıretip», mektebine qaraı júgirip barady.

---