Kúkirt qyshqyly jáne tuzdary
BQO, Terekti aýdany,
Chapaev JOBBM hımıa páni muǵalimi
Erzakova Quralaı Nýftollaqyzy
Taqyryby: Kúkirt qyshqyly jáne tuzdary
Maqsaty:
B: Oqýshylarǵa kúkirt qyshqylynyń molekýla qurylysy, fızıkalyq, hımıalyq qasıetteri men halyq sharýashylyǵynda qoldanylýy týraly bilim bere otyryp hımıalyq reaksıalar kómegimen qasıetterin jaza bilýge daǵdylandyrý;
D: Oqýshylardyń kúkirt qyshqyly týraly iskerligin, óz betimen izdenýin, oı - órisin, shyǵarmashylyq múmkindigin damytý, oqýlyqtan óz betinshe bilim alýǵa, hımıalyq formýla boıynsha reaksıa teńdeý jaza bilýge daǵdylandyrý;
T: Ekologıalyq tárbıe bere otyryp, oqýshynyń tulǵalyq qalyptasýyn daıyndaý arqyly kúkirt qyshqylynyń qosylystaryn ómirde, turmysta, qoldanylýyn jáne qorshaǵan ortaǵa, tabıǵatqa jaýapkershilikpen qaraýǵa baýlý.
Túri: Jańa bilimdi meńgertý sabaǵy
Ádisi: aqparatty - kompleksti, toptyq, suraq - jaýap, sóz - kórneki.
Kórnekilik: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, tireksyzba, tanymdyq tapsyrmalar, sýretter.
Sabaq barysy:
İ uıymdastyrý kezeńi. (amandasý, jumys ornyn ázirleý)
Trenıń aldaryńyzda jasyl, qyzyl, sary tústi dóńgelekter bar. Kimniń kóńil – kúıi óte jaqsy jasyl tústi kórsetemiz, kimniń kóńil - kúıi jaqsy sary tústi kórsetemiz, kimniń kóńil - kúıi ortasha qyzyl tústi kórsetemiz. Barlyǵymyzdyń kóńil - kúıimiz jaqsy eken, sabaqty sátti ótkizip, sabaq sońynda da osyndaı kóńil kúıde bolýlaryńa tilekshimin.
İİ úı tapsyrmasyn suraý.
a ) Grafıkalyq dıktant.
H2S (kúkirtsýtek) berilgen. Tómendegi suraqtarǵa ıa nemese joq dep jaýap berińiz.
1. Kúkirttiń totyǵý dárejesi – 2
2. Bul jaı zat
3. Óte ýly gaz
4. Bul negiz
5. Jaǵymsyz ıisi bar
6. Kúshti qyshqyldyq qasıet kórsetedi
7. Sýda nashar erıdi
8. Aýada kógildir jalynshyǵaryp janady
9. Zattyń quramyna sýteginiń tórt molekýlasy kiredi.
10. Álsiz qyshqyldyq qasıet kórsetedi.
İİİ jańa materıaldy túsindirý.
Jumbaq
Tússiz, aýyr, suıyqtyq
Sý quıylsa, qyzyp tur.
Ylǵal tartyp aýadan,
Kúshtiligi artyp tur,
Al, qanekeı aıtyńdar
Qaı qyshqyldy aıtyp tur?
Jaýaby: Kúkirt qyshqyly
Kúkirt qyshqyly - hımıalyq tehnologıanyń keń qoldanylatyn negizgi ónimderiniń biri nemese «óndiristiń nany» dep atalady. Kúkirt qyshqylyn keńinen qoldaný úshin onymen tolyq tanysýymyz kerek. Ol úshin aldaryńyzdaǵy sizge jol kórsetetin nusqaý – konspektilerińizge nazar aýdaryńdar. Osy nusqaý - konspektiniń kómegimen birge búgingi sabaqty talqylaımyz.
Kitaptan kúkirt qyshqylynyń fızıkalyq qasıetin oqyp asosıasıa qurady.
Fızıkalyq qasıeti
Sýǵa kúkirt qyshqylyn aralastyra otyryp eppen quıý kerek.
Bir oqýshy taqtaǵa hımıalyq formýlasyn, ekinshi oqýshy qurylys formýlasyn jazady.
Suraq: Kúkirt qyshqyly qandaı qyshqyl? (kúshti)
Hımıalyq qasıeti.
Dıssosıasıalanady.(taqtaǵa oqýshylar shaqyrylady. Bir oqýshy birden dıssosıasıasyn, ekinshi oqýshy satylap dıssosıasıalaıdy.)
Dıssosıasıa nátıjesinde sýtegi katıony túziledi, sondyqtanda ámbebap ındıkatorynyń túsin qyzylǵa ózgertedi)(tájirıbe)
Suraq: Kúkirt qyshqyly ertindisi qandaı zattarmen árekettesedi? (oqýshylar jaýaby.)
1. Kerneý qatarynda sýtekke deıin ornalasqan metalmen árekettesedi. Tájirıbe (Oqýshy taqtaǵa shyǵady.)(totyqtyrǵysh pen totyqsyzdandyrǵyshyn tabady).
Zn + N ₂ SO₄ = ZnSO₄ + N₂
2. Negizdik oksıdpen árekettesedi. Tájirıbe(oqýshy taqtaǵa shyǵady). (Tolyq ıondyq jáne qysqartylǵan ıondyq teńdeýin jazady).
SıO + N₂SO₄ = SıSO₄ + N₂O
3. Silti men negizben árekettesedi. Tájirıbe (oqýshy taqtaǵa shyǵady). (Tolyq ıondyq jáne qysqartylǵan ıondyq teńdeýin jazady).
2NaOH + N₂SO₄=Na₂SO₄ + N₂O
4. Tuzben árekettesedi, nátıjesinde tunba túziledi. Tájirıbe (oqýshy taqtaǵa shyǵady.)(Tolyq ıondyq jáne qysqartylǵan ıondyq teńdeýin jazady).
Sapalyq reaksıa.
VaSİ₂+ N₂SO₄=VaSO₄↓ + 2NSİ
Tolyq nusqasyn júkteý
Chapaev JOBBM hımıa páni muǵalimi
Erzakova Quralaı Nýftollaqyzy
Taqyryby: Kúkirt qyshqyly jáne tuzdary
Maqsaty:
B: Oqýshylarǵa kúkirt qyshqylynyń molekýla qurylysy, fızıkalyq, hımıalyq qasıetteri men halyq sharýashylyǵynda qoldanylýy týraly bilim bere otyryp hımıalyq reaksıalar kómegimen qasıetterin jaza bilýge daǵdylandyrý;
D: Oqýshylardyń kúkirt qyshqyly týraly iskerligin, óz betimen izdenýin, oı - órisin, shyǵarmashylyq múmkindigin damytý, oqýlyqtan óz betinshe bilim alýǵa, hımıalyq formýla boıynsha reaksıa teńdeý jaza bilýge daǵdylandyrý;
T: Ekologıalyq tárbıe bere otyryp, oqýshynyń tulǵalyq qalyptasýyn daıyndaý arqyly kúkirt qyshqylynyń qosylystaryn ómirde, turmysta, qoldanylýyn jáne qorshaǵan ortaǵa, tabıǵatqa jaýapkershilikpen qaraýǵa baýlý.
Túri: Jańa bilimdi meńgertý sabaǵy
Ádisi: aqparatty - kompleksti, toptyq, suraq - jaýap, sóz - kórneki.
Kórnekilik: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, tireksyzba, tanymdyq tapsyrmalar, sýretter.
Sabaq barysy:
İ uıymdastyrý kezeńi. (amandasý, jumys ornyn ázirleý)
Trenıń aldaryńyzda jasyl, qyzyl, sary tústi dóńgelekter bar. Kimniń kóńil – kúıi óte jaqsy jasyl tústi kórsetemiz, kimniń kóńil - kúıi jaqsy sary tústi kórsetemiz, kimniń kóńil - kúıi ortasha qyzyl tústi kórsetemiz. Barlyǵymyzdyń kóńil - kúıimiz jaqsy eken, sabaqty sátti ótkizip, sabaq sońynda da osyndaı kóńil kúıde bolýlaryńa tilekshimin.
İİ úı tapsyrmasyn suraý.
a ) Grafıkalyq dıktant.
H2S (kúkirtsýtek) berilgen. Tómendegi suraqtarǵa ıa nemese joq dep jaýap berińiz.
1. Kúkirttiń totyǵý dárejesi – 2
2. Bul jaı zat
3. Óte ýly gaz
4. Bul negiz
5. Jaǵymsyz ıisi bar
6. Kúshti qyshqyldyq qasıet kórsetedi
7. Sýda nashar erıdi
8. Aýada kógildir jalynshyǵaryp janady
9. Zattyń quramyna sýteginiń tórt molekýlasy kiredi.
10. Álsiz qyshqyldyq qasıet kórsetedi.
İİİ jańa materıaldy túsindirý.
Jumbaq
Tússiz, aýyr, suıyqtyq
Sý quıylsa, qyzyp tur.
Ylǵal tartyp aýadan,
Kúshtiligi artyp tur,
Al, qanekeı aıtyńdar
Qaı qyshqyldy aıtyp tur?
Jaýaby: Kúkirt qyshqyly
Kúkirt qyshqyly - hımıalyq tehnologıanyń keń qoldanylatyn negizgi ónimderiniń biri nemese «óndiristiń nany» dep atalady. Kúkirt qyshqylyn keńinen qoldaný úshin onymen tolyq tanysýymyz kerek. Ol úshin aldaryńyzdaǵy sizge jol kórsetetin nusqaý – konspektilerińizge nazar aýdaryńdar. Osy nusqaý - konspektiniń kómegimen birge búgingi sabaqty talqylaımyz.
Kitaptan kúkirt qyshqylynyń fızıkalyq qasıetin oqyp asosıasıa qurady.
Fızıkalyq qasıeti
Sýǵa kúkirt qyshqylyn aralastyra otyryp eppen quıý kerek.
Bir oqýshy taqtaǵa hımıalyq formýlasyn, ekinshi oqýshy qurylys formýlasyn jazady.
Suraq: Kúkirt qyshqyly qandaı qyshqyl? (kúshti)
Hımıalyq qasıeti.
Dıssosıasıalanady.(taqtaǵa oqýshylar shaqyrylady. Bir oqýshy birden dıssosıasıasyn, ekinshi oqýshy satylap dıssosıasıalaıdy.)
Dıssosıasıa nátıjesinde sýtegi katıony túziledi, sondyqtanda ámbebap ındıkatorynyń túsin qyzylǵa ózgertedi)(tájirıbe)
Suraq: Kúkirt qyshqyly ertindisi qandaı zattarmen árekettesedi? (oqýshylar jaýaby.)
1. Kerneý qatarynda sýtekke deıin ornalasqan metalmen árekettesedi. Tájirıbe (Oqýshy taqtaǵa shyǵady.)(totyqtyrǵysh pen totyqsyzdandyrǵyshyn tabady).
Zn + N ₂ SO₄ = ZnSO₄ + N₂
2. Negizdik oksıdpen árekettesedi. Tájirıbe(oqýshy taqtaǵa shyǵady). (Tolyq ıondyq jáne qysqartylǵan ıondyq teńdeýin jazady).
SıO + N₂SO₄ = SıSO₄ + N₂O
3. Silti men negizben árekettesedi. Tájirıbe (oqýshy taqtaǵa shyǵady). (Tolyq ıondyq jáne qysqartylǵan ıondyq teńdeýin jazady).
2NaOH + N₂SO₄=Na₂SO₄ + N₂O
4. Tuzben árekettesedi, nátıjesinde tunba túziledi. Tájirıbe (oqýshy taqtaǵa shyǵady.)(Tolyq ıondyq jáne qysqartylǵan ıondyq teńdeýin jazady).
Sapalyq reaksıa.
VaSİ₂+ N₂SO₄=VaSO₄↓ + 2NSİ
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Batys Qazaqstan oblysy,
