InfoHub Logo

Sabaqtyń maqsaty: Biz búgin sabaqta kıiz úıdiń ishki jáne syrtqy jabdyqtary týraly bilimimizdi júıege keltirip jınaqtaımyz. Kıiz úıdiń qazaq halqynyń ómirinde alatyn orny. Bul taqyrypty tereń túsiný úshin Shoqan Ýálıhanovtyń «Kıiz úı» áńgimesine toqtalamyz. Gramatıkalyq taqyryp etistiktiń shaqtaryn qaıtalap, bekitý.
Sabaqtyń túri: Aýyzsha jýrnal túrinde.
Sabaq dıalogtan bastalady, kıiz úıge shetelden qonaqtar keledi. Dıalogtyń negizgi taqyryby qonaqtar kıiz úı týraly suraqtar qoıady, úı ıesi qonaqtardy as piskenshe sabaqqa shaqyrady, sabaqta suraqtaryńyzǵa tolyq jaýap alatyn aıtty.

Jýrnalymyzdyń birinshi beti.
Kıiz úı halyqtyń ejelgi baspanasy.
Qazaq halqynyń ejelgi baspanasy, óner týyndysy. Kıiz úı kóshpendiler úshin tabıǵattaı sulý, keńistikten úılesimdi shaǵyn álemi týraly bizge Dınara aıtyp beredi.
Jýrnaldyń ekinshi beti.
Kıiz úıdiń tarıhy.
Qazaq halqynyń tarıhy baı, olaı bolsa kıiz úıde tarıhqa baı, sebebi olar ómir boıy halyqpen birge jasasyp keledi. Kıiz úıdiń tarıhy týraly óz zertteý jumysynyń qorytyndysyn Ilona aıtyp beredi.
Jýrnaldyń úshinshi beti.
Shoqan Ýálıhanovtyń «Kıiz úı» áńgimesi
Shoqan Ýálıhanov – uly ǵalym, kemeńger, oıshyl azamat, er júrek saıahatshysy týraly, óz zertteý jumysy týraly Vıtalıı ashyp beredi.
Jýrnaldyń tórtinshi beti.
1. «Kıiz úı» áńgimesinen úzindini Alena aıtyp beredi.
2. «Kıiz úı» áńgimesinen úzindimen jumys.
Berilgen mátindi qalaı bekitkenin tekseremiz, sózdik jumys.
Beıimdelgen –
Aýqatty –
Sáýletti –
Kıiz –
Shańyraq –
Kerege –
3. Mátinge suraqtar qoıamyz.
4. Endi etistiktiń shaqtaryna toqtalamyz.
1-qatarǵa jazbasha jumys etistikti taýyp, anyqtaý.
Kıiz úıdiń aǵash qańqasynyń ústine kıizderdi jabady. Aýqatty qazaqtardyń úıiniń ishin jibek matalarmen bezendiredi. Kıiz úıdiń sol jaq bosaǵasynda ańshylyqqa qajet saımandar ilinip tur.

2- qatarǵa
Qos kıiz úı bir attyń ústine syıyp ketedi. Tórde abdyralardyń ústine úsh – tórt qatar kórpe – tósek jınalyp tur. Týyrlyq pen keregeniń arasynda ár túrli ádemi jippen toqylǵan shı ustaıdy.
Etistiktiń naq osy shaqtyń kúrdeli túrinde qandaı jurnaqtary bar?
Keler shaqtyń qandaı jurnaqtary bar?
Ótken shaqtyń qandaı jurnaqtary bar?

Jýrnaldyń besinshi beti.
1. Kıiz úıdiń qurastyrylýy týraly Anastasıa aıtyp beredi.
2. Kıiz úıdiń kıizin jabý týraly Anastasıa aıtyp beredi.
3. Kıiz úıdiń túrleri.
Qazir biz kıiz úıdiń túrlerimen tanysamyz, olar túsine qaraı, ońaı qoldanylýyna, ata tegine baılanysty túrleri týraly Evgenıı aıtyp beredi.

Jýrnaldyń altynshy beti.
1. «Sózdiń kórki maqal» - degen ataly sóz bar. Adam sóılegende maqaldyń kómegimen utymdy da unamdy óz oıyn jetkize alady. Kóp maqal bilgen kisiniń sóılem ásem de áserli bolady. Biz kıiz úı taqyrybyna qandaı biledi ekensizder sony tekseremiz.
2. Osy taqyrypqa baılanysty testik jumys.

Jýrnaldyń jetinshi beti.
Qorytyndy. Bizge sabaqta qonaqtar otyr, olar suraqtaryna jaýap aldy ma, sony tekseremiz.
1. Qazaq halqynyń ejelgi baspanasy qalaı atalady?
2. Qazaqtar «kıeli qara shańyraq» dep nege aıtady?
3. Kıiz úı nege dóńgelek dep oılaısyz?
4. Kıiz úıdiń aǵash qańqasy neshe bólikten turady?
5. Kıiz úıdiń qandaı túrleri bolady?
6. Kıiz úıdiń esigi ádette qaı jaqqa qaraıdy?
7. Kıiz úıdiń shańyraǵy qandaı qyzmet atqarady?

Qortyndy.
Búgingi kúni kıiz úı keńinen qoldanylady deýge bolmaıdy. Kıiz úı tek qana aýyl sharýashylyǵynda Ońtústik Qazaqstanda, ulttyq meıramdarda, toı – dýmandarda, shet elden qonaqtar kelgende, qazaq halqynyń salt – dástúrin kórsetý úshin qoldanylady. Kıiz úı ulttyq ereksheligine baılanysty, kóbinese rámizdik retinde qoldanylady. Kıiz úıdiń rámizdik maǵynasy týraly Oleg aıtyp beredi.
Shańyraqtyń ortasyndaǵy shańyraq, úsh júzdiń birligin, yntymaqtastyǵyn bildiredi jáne Otanymyzdyń birtutastyǵyn bildiredi. Qazir kóp ultty halyqtar «Qazaqstan» degen shańyraqtyń astynda, ashyq aspan astynda tatý – tátti ómir súrip jatyrmyz.
Baımaǵambet sultan Shernıaz aqynǵa «Sen aqyn bolsań, osy kıiz úı týraly óleń shyǵaryp kórshi».- depti. Shernıaz aqyn shyǵarǵan óleńimen sabaǵymyzdy aıaqtaımyz.