Men jastarǵa senemin!
Qazaq ádebıeti. Synyp: 10 - 11
Sabaqtyń taqyryby: Men jastarǵa senemin (sabaqtan tys tárbıelik shara)
Maǵjan Jumabaevtyń 120 jyldyǵyna baılanysty «Men jastarǵa senemin» atty aıdarymen ótetin 10 - 11 synyp oqýshylarynyń daıyndaǵan ádebı keshiniń jospary.
Júrgizýshiler: -------- 11 b synyp oqýshysy
------------- 10 a synyp oqýshysy
1 - júrgizýshi: Qurmetti: Ádebıet súıer qaýym!
2 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaevtyń 120 jyldyǵyna baılanysty
« Men jastarǵa senemin» atty aıdarymen ótetin sabaqtan tys tárbıe saǵatymyzǵa « Qosh keldińizder!».
1 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaev poezıa álemindegi jaryq juldyz, qaıtalanbas qubylys. Onyń qýatty, boıǵa jiger, júrekke ot beretin rýhty úni, izdenisteri men jańashyldyǵy qazaq ádebıetin HH ǵasyrdyń basynda - aq Eýropa, orys ádebıetiniń bıik deńgeıine kóterdi.
2 - júrgizýshi: «Óleńdi mýzykaǵa aınaldyrǵan, dybystan sýret turǵyzǵan, sózge jan bitirgen, jańa ólsheýler shyǵarǵan» Maǵjannyń osyndaı qasıetterin, ishki shyǵarmashylyq qudiretin jurttan buryn baıqaǵan ári asa joǵary baǵalaǵan Muhtar Áýezov:
1 - júrgizýshi: «Maǵjan mádenıeti zor aqyn. Syrtqy kesteniń kelisimi men kúıshildigine qaraǵanda, bul bir zamannyń teginen asqandaı, sezimi jetilmegen qazaq qaýymynan erterek shyqqandaı… Sondyqtan búgingi kúnniń bar jazýshysynyń ishinen keleshekke boı uryp, artqy kúnge anyq qalýǵa jaraıtyn sóz – Maǵjannyń sózi. Odan basqamyzdyń bárimizdiki kúmándi, óte senimsiz dep bilemin» dep jazdy.
2 - júrgizýshi: Maǵjandy súıetin, eýropalyǵyn, jarqyraǵan áshekeıin súıetin Muhtar Áýezovtiń óz oıyn osylaı Maǵjan qýǵyn - súrginge ushyrap júrgen kezde ashyq aıtýy, bul – Maǵjannyń shyǵarmashylyǵyna berilgen baǵa, óser eldiń balasynyń sózi ǵana emes, azapty jolda júrgen aqynǵa ashyqtan - ashyq ara túsý, óz basyn oqqa baılaǵanmen birdeı naǵyz erlik edi!
1 - júrgizýshi: Iá, Júsipbek Aımaýytov sózimen aıtsaq, “Maǵjan syrshyldyǵymen, sýretshiligimen, sózge erkindigimen, tapqyshtyǵymen kúshti, marjandaı tizilgen, torǵyndaı úlbiregen názik úndi kúıimen, sherli, muńdy zarymen kúshti”. Onyń óleńderi “álde ókindiredi, álde muńaıtady, álde jylatady, álde esirketedi, álde jiger beredi”.
2 - júrgizýshi: Maǵjannyń pikiri boıynsha, “mahabbat” jáne “izgilik” sózderiniń mazmuny óte jaqyn, óıtkeni súıý izgilikke umtylýdy, qara nıetten aýlaq bolýdy bildiredi. Baqytty ómir adam men qoǵamnyń, ult pen adamzattyń birligin qalaıdy. Adam baqyty — birinshiden, anaǵa, odan keıin jaqynyna, Otanyna súıispenshiligine, ekinshiden, ult pen adamzattyń jaı - kúıine táýeldi.
Sonymen sizderdiń nazarlaryńyzǵa « Súıemin» óleńi.
Oqıtyndar:--------- 11 b synyp oqýshysy, ------- 10 a synyp oqýshylary.-------
«Saryarqa» kúıi. Oryndaıtyndar: ----------------
2 - júrgizýshi: Altaı – túrki halyqtarynyń bir altyn besigi, óz tarıhynda myń ólip, myń tirilgen ulysqa pana bolǵan, joıylyp bara jatqan táýelsiz eldigin san márte qaıtadan qalpyna keltirýge qýat bergen qutty meken. Kezinde saqtar da, ǵundar da, túrkiler de, tipti, Shyńǵys han da sol Altaıdan shyǵyp, álemniń jartysyn jaýlap alǵan. Maǵjan aqyn da sol dańqty oqıǵalardy túrki jurtynyń jadyna túsirip, “kúshtilermen qatar bolǵymyz kelse qaıta birigeıik” dep jar salady.
1 - júrgizýshi:-------- oqýynda «Túrkistan» óleńi.
2 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaev – birneshe kórkem poema jazǵan qulashy keń epık aqyn. Ol óz zamanynyń tolǵaýy kúrdeli jaılaryn halqynyń ótken tarıhyn jyrlaý arqyly kórsetýge umtyldy. Óıtkeni artta qalǵan qazaq elin alǵa jeteleý sol halyqtyń óz qolynan ǵana kelmek. Sondyqtan da halyqqa kúsh berer osyndaı erlik qaınaryn Maǵjan tarıhtan izdedi. Óz shyǵarmalarynda keshegi ótken batyr babalarymyzdyń erligin jyrlady. Abylaıdy, Kenesaryny jyrǵa qosty. Sol arqyly halqynyń qaıratyn ushtap, sanasyn oıatýdy oılady. Bul turǵydan kelgende, "Batyr Baıan" poemasynyń mańyzy erekshe. Poemanyń oqıǵasy bir kezdegi qazaq pen qalmaq arasyndaǵy jaýgershilik zamannan alynǵan.
1 - júrgizýshi: «Batyr Baıan» poemasynan qoıylym.
Rólderde: Batyr Baıan----------------11 - synyp
Qalmaq qyzy ----------- 10 - synyp
Baıan batyrdyń inisi - Noıan –--------- 10 - synyp
2 - júrgizýshi: Aqyn atamyz egemen elimizdiń erteńgi qyzmetin atqarar laıyqty tulǵa - ol jastar ekenin eskerip, «Men jastarǵa senemin» óleńinde eldiń qalyptasýyna jastardan úlken úmit kútip, amanat senim artatyndyǵyn aǵartady.
11 - synyp oqýshysy --------- oqýynda «Men jastarǵa senemin»
1 - júrgizýshi: «Maǵjan óz tegin de, óz jerin de ardaqtaýmen ótken, ómirdegi azamattyq ornyn ardaqtaýǵa umtylǵan, óleń sózdi asyl marjandaı tergen, sulý jyrymen oqyrman júregin baýraǵan, al ózi bolsa, óne boıy qapasta, qaıǵy men qasirette ómir keship, aqyrynda múlt ketken, ózi aıtatyndaı, sory arylmaǵan halqynyń zarly perzenti»
11 - synyp oqýshysy ------------- oqýynda «Qazaq tili» óleńi.
2 - júrgizýshi: Aqyn tabıǵat jaıly bylaı tolǵanady: “Úlbiregen gúl, kúńirengen orman, syl¬dyraǵan sý, byldyraǵan bulaq, sheksiz - shetsiz qara - kók teńiz... Mine, osylar syqyldy jaratylystyń sulý zattary, ıakı ıskýsstvonyń tylsymdy jandy bılep alyp ketetin án, kúı, sıqyrly sóz... adamnyń kórý sezimin sıqyrlap baryp, janda sulýlyq tolqyndaryn týǵyzady”.
11 - synyp oqýshysy ------------ oqýynda «Tolqyn» óleńi.
1 - júrgizýshi: Ultty súıý, kisilik deńgeıge deıin kóterilý, týǵan halqynyń múddesi úshin qurbandyqqa barýǵa ázirlik — Maǵjan Jumabaevtyń ómirlik muraty. Jas urpaqqa arnalǵan “Pedagogıka” oqýlyǵynda ol: “Óziniń elin súıýi, ıaǵnı eline jaýyzdyq tilemeı, izgilik tileý, paıda keltirip, zıan keltirmeýdi” árbir adamnyń qasıetti boryshy retinde atap kórsetedi.
11 - synyp oqýshysy --------------- oqýynda «Aldamshy ómir» óleńi.
2 - júrgizýshi: "Men kim?" atty óleńinde Maǵjan óziniń lırıkalyq keıipkeriniń dál osyndaı aıbatty da qaıratty, adal da qaısar beınesin ashyp beredi. Aqynnyń "meni" ózin kóktegi kúshke, túpsiz teńizge, qyzýy mol jalynǵa, júırik tulparǵa teńeıdi. Patshadaı qaharly, qazydaı ádil, bıdeı sheshen de ózi. Olaı bolsa, oǵan qarsy turar kúsh bar ma?
11 - synyp oqýshysy -------------- «Men kim?»
1 - júrgizýshi: Aqyn óleńderinde bostandyqty ańsaý sezimi asa kúshti. Eki dúnıe almasyp, alasapyran bolyp jatqan tusta ómir súrgen ol halqyna táýelsizdik kúniniń jaqyndaǵanyn sezedi. Áıtse de oǵan jetý ońaı emes. Seniminen góri úmiti basymyraq kóńil kúıde jazylǵan Maǵjan óleńderiniń biri – "Saǵyndym". Óleń abaqtyda otyrǵan aqynnyń jan dúnıesinen habar beredi.
11 - synyp oqýshysy ------------ oqýynda «Saǵyndym» óleńi
2 - júrgizýshi: Maǵjan neni aıtsa da, beınelep aıtady. Ol úshin dalanyń taýy da, sýy da, jeli de ǵajaıyp. Aqyn óleńderinde adam men tabıǵat astasyp jatady. Qaı shyǵarmasynda da Maǵjan osy eki uǵymdy birlikte alyp jyrlaıdy. Bir óleńinde anasyna, jaryna, jalpy adamǵa degen mahabbatyn týǵan jerge katysty sezimimen ushtastyryp jatsa, endi bir jyrlarynda sol tabıǵattyń asyl jemisi – adamdy bárinen joǵary qoıady. Buǵan dálel – "Sen sulý" óleńi.
10 - synyp oqýshysy ---- «Sen sulý»
2 - júrgizýshi: Rymǵalı Nurǵalıdyń sózimen aıtsaq: «Maǵjan poezıasy máńgi ólmes, urpaqtan - urpaqqa jalǵasar altyn kópir, asyl qazyna, injý - marjany, mahabbat, súıispenshilik, ǵashyqtyq stıhıasynyń san alýan tylsym, jumbaq kúılerin shertken, tereń aqyndyq shabyttan tolqyp týǵan, adam júreginiń myń san dirilin sheberlikpen beınelegen, ishki mazmuny men túr kestesi jymdasa ulasqan, yqsham, jınaqy, jup - jumyr jaýhar dúnıe»
1 - júrgizýshi: Aldaryńyzda Maǵjan poezıasynyń tabynýshylary.
11 - synyp oqýshysy «Mahabbat ne?» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Syrym» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Jan jarymdy bir súıeıin túsimde» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Ómir» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Qurbym» óleńi
2 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaev – qazaq poezıasynda jarqyn jyrlarymen ot shashyp, óshpes iz qaldyrǵan tulǵa. Kórkem sózben kórikti óleńderdi ádebıetimizdiń álemine syılaǵan erekshe jan.
1 - júrgizýshi: Qurmetti, ádebıet súıer qaýym, HH ǵasyrdyń alyp tulǵasy Maǵjan Jumabaevtyń 120 jyldyǵyna arnalǵan « Men jastarǵa senemin» atty ádebı keshimiz óz máresine jetti. Kelesi keshimizde kezdeskenshe saý bolyńyzdar.
Sabaqtyń taqyryby: Men jastarǵa senemin (sabaqtan tys tárbıelik shara)
Maǵjan Jumabaevtyń 120 jyldyǵyna baılanysty «Men jastarǵa senemin» atty aıdarymen ótetin 10 - 11 synyp oqýshylarynyń daıyndaǵan ádebı keshiniń jospary.
Júrgizýshiler: -------- 11 b synyp oqýshysy
------------- 10 a synyp oqýshysy
1 - júrgizýshi: Qurmetti: Ádebıet súıer qaýym!
2 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaevtyń 120 jyldyǵyna baılanysty
« Men jastarǵa senemin» atty aıdarymen ótetin sabaqtan tys tárbıe saǵatymyzǵa « Qosh keldińizder!».
1 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaev poezıa álemindegi jaryq juldyz, qaıtalanbas qubylys. Onyń qýatty, boıǵa jiger, júrekke ot beretin rýhty úni, izdenisteri men jańashyldyǵy qazaq ádebıetin HH ǵasyrdyń basynda - aq Eýropa, orys ádebıetiniń bıik deńgeıine kóterdi.
2 - júrgizýshi: «Óleńdi mýzykaǵa aınaldyrǵan, dybystan sýret turǵyzǵan, sózge jan bitirgen, jańa ólsheýler shyǵarǵan» Maǵjannyń osyndaı qasıetterin, ishki shyǵarmashylyq qudiretin jurttan buryn baıqaǵan ári asa joǵary baǵalaǵan Muhtar Áýezov:
1 - júrgizýshi: «Maǵjan mádenıeti zor aqyn. Syrtqy kesteniń kelisimi men kúıshildigine qaraǵanda, bul bir zamannyń teginen asqandaı, sezimi jetilmegen qazaq qaýymynan erterek shyqqandaı… Sondyqtan búgingi kúnniń bar jazýshysynyń ishinen keleshekke boı uryp, artqy kúnge anyq qalýǵa jaraıtyn sóz – Maǵjannyń sózi. Odan basqamyzdyń bárimizdiki kúmándi, óte senimsiz dep bilemin» dep jazdy.
2 - júrgizýshi: Maǵjandy súıetin, eýropalyǵyn, jarqyraǵan áshekeıin súıetin Muhtar Áýezovtiń óz oıyn osylaı Maǵjan qýǵyn - súrginge ushyrap júrgen kezde ashyq aıtýy, bul – Maǵjannyń shyǵarmashylyǵyna berilgen baǵa, óser eldiń balasynyń sózi ǵana emes, azapty jolda júrgen aqynǵa ashyqtan - ashyq ara túsý, óz basyn oqqa baılaǵanmen birdeı naǵyz erlik edi!
1 - júrgizýshi: Iá, Júsipbek Aımaýytov sózimen aıtsaq, “Maǵjan syrshyldyǵymen, sýretshiligimen, sózge erkindigimen, tapqyshtyǵymen kúshti, marjandaı tizilgen, torǵyndaı úlbiregen názik úndi kúıimen, sherli, muńdy zarymen kúshti”. Onyń óleńderi “álde ókindiredi, álde muńaıtady, álde jylatady, álde esirketedi, álde jiger beredi”.
2 - júrgizýshi: Maǵjannyń pikiri boıynsha, “mahabbat” jáne “izgilik” sózderiniń mazmuny óte jaqyn, óıtkeni súıý izgilikke umtylýdy, qara nıetten aýlaq bolýdy bildiredi. Baqytty ómir adam men qoǵamnyń, ult pen adamzattyń birligin qalaıdy. Adam baqyty — birinshiden, anaǵa, odan keıin jaqynyna, Otanyna súıispenshiligine, ekinshiden, ult pen adamzattyń jaı - kúıine táýeldi.
Sonymen sizderdiń nazarlaryńyzǵa « Súıemin» óleńi.
Oqıtyndar:--------- 11 b synyp oqýshysy, ------- 10 a synyp oqýshylary.-------
«Saryarqa» kúıi. Oryndaıtyndar: ----------------
2 - júrgizýshi: Altaı – túrki halyqtarynyń bir altyn besigi, óz tarıhynda myń ólip, myń tirilgen ulysqa pana bolǵan, joıylyp bara jatqan táýelsiz eldigin san márte qaıtadan qalpyna keltirýge qýat bergen qutty meken. Kezinde saqtar da, ǵundar da, túrkiler de, tipti, Shyńǵys han da sol Altaıdan shyǵyp, álemniń jartysyn jaýlap alǵan. Maǵjan aqyn da sol dańqty oqıǵalardy túrki jurtynyń jadyna túsirip, “kúshtilermen qatar bolǵymyz kelse qaıta birigeıik” dep jar salady.
1 - júrgizýshi:-------- oqýynda «Túrkistan» óleńi.
2 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaev – birneshe kórkem poema jazǵan qulashy keń epık aqyn. Ol óz zamanynyń tolǵaýy kúrdeli jaılaryn halqynyń ótken tarıhyn jyrlaý arqyly kórsetýge umtyldy. Óıtkeni artta qalǵan qazaq elin alǵa jeteleý sol halyqtyń óz qolynan ǵana kelmek. Sondyqtan da halyqqa kúsh berer osyndaı erlik qaınaryn Maǵjan tarıhtan izdedi. Óz shyǵarmalarynda keshegi ótken batyr babalarymyzdyń erligin jyrlady. Abylaıdy, Kenesaryny jyrǵa qosty. Sol arqyly halqynyń qaıratyn ushtap, sanasyn oıatýdy oılady. Bul turǵydan kelgende, "Batyr Baıan" poemasynyń mańyzy erekshe. Poemanyń oqıǵasy bir kezdegi qazaq pen qalmaq arasyndaǵy jaýgershilik zamannan alynǵan.
1 - júrgizýshi: «Batyr Baıan» poemasynan qoıylym.
Rólderde: Batyr Baıan----------------11 - synyp
Qalmaq qyzy ----------- 10 - synyp
Baıan batyrdyń inisi - Noıan –--------- 10 - synyp
2 - júrgizýshi: Aqyn atamyz egemen elimizdiń erteńgi qyzmetin atqarar laıyqty tulǵa - ol jastar ekenin eskerip, «Men jastarǵa senemin» óleńinde eldiń qalyptasýyna jastardan úlken úmit kútip, amanat senim artatyndyǵyn aǵartady.
11 - synyp oqýshysy --------- oqýynda «Men jastarǵa senemin»
1 - júrgizýshi: «Maǵjan óz tegin de, óz jerin de ardaqtaýmen ótken, ómirdegi azamattyq ornyn ardaqtaýǵa umtylǵan, óleń sózdi asyl marjandaı tergen, sulý jyrymen oqyrman júregin baýraǵan, al ózi bolsa, óne boıy qapasta, qaıǵy men qasirette ómir keship, aqyrynda múlt ketken, ózi aıtatyndaı, sory arylmaǵan halqynyń zarly perzenti»
11 - synyp oqýshysy ------------- oqýynda «Qazaq tili» óleńi.
2 - júrgizýshi: Aqyn tabıǵat jaıly bylaı tolǵanady: “Úlbiregen gúl, kúńirengen orman, syl¬dyraǵan sý, byldyraǵan bulaq, sheksiz - shetsiz qara - kók teńiz... Mine, osylar syqyldy jaratylystyń sulý zattary, ıakı ıskýsstvonyń tylsymdy jandy bılep alyp ketetin án, kúı, sıqyrly sóz... adamnyń kórý sezimin sıqyrlap baryp, janda sulýlyq tolqyndaryn týǵyzady”.
11 - synyp oqýshysy ------------ oqýynda «Tolqyn» óleńi.
1 - júrgizýshi: Ultty súıý, kisilik deńgeıge deıin kóterilý, týǵan halqynyń múddesi úshin qurbandyqqa barýǵa ázirlik — Maǵjan Jumabaevtyń ómirlik muraty. Jas urpaqqa arnalǵan “Pedagogıka” oqýlyǵynda ol: “Óziniń elin súıýi, ıaǵnı eline jaýyzdyq tilemeı, izgilik tileý, paıda keltirip, zıan keltirmeýdi” árbir adamnyń qasıetti boryshy retinde atap kórsetedi.
11 - synyp oqýshysy --------------- oqýynda «Aldamshy ómir» óleńi.
2 - júrgizýshi: "Men kim?" atty óleńinde Maǵjan óziniń lırıkalyq keıipkeriniń dál osyndaı aıbatty da qaıratty, adal da qaısar beınesin ashyp beredi. Aqynnyń "meni" ózin kóktegi kúshke, túpsiz teńizge, qyzýy mol jalynǵa, júırik tulparǵa teńeıdi. Patshadaı qaharly, qazydaı ádil, bıdeı sheshen de ózi. Olaı bolsa, oǵan qarsy turar kúsh bar ma?
11 - synyp oqýshysy -------------- «Men kim?»
1 - júrgizýshi: Aqyn óleńderinde bostandyqty ańsaý sezimi asa kúshti. Eki dúnıe almasyp, alasapyran bolyp jatqan tusta ómir súrgen ol halqyna táýelsizdik kúniniń jaqyndaǵanyn sezedi. Áıtse de oǵan jetý ońaı emes. Seniminen góri úmiti basymyraq kóńil kúıde jazylǵan Maǵjan óleńderiniń biri – "Saǵyndym". Óleń abaqtyda otyrǵan aqynnyń jan dúnıesinen habar beredi.
11 - synyp oqýshysy ------------ oqýynda «Saǵyndym» óleńi
2 - júrgizýshi: Maǵjan neni aıtsa da, beınelep aıtady. Ol úshin dalanyń taýy da, sýy da, jeli de ǵajaıyp. Aqyn óleńderinde adam men tabıǵat astasyp jatady. Qaı shyǵarmasynda da Maǵjan osy eki uǵymdy birlikte alyp jyrlaıdy. Bir óleńinde anasyna, jaryna, jalpy adamǵa degen mahabbatyn týǵan jerge katysty sezimimen ushtastyryp jatsa, endi bir jyrlarynda sol tabıǵattyń asyl jemisi – adamdy bárinen joǵary qoıady. Buǵan dálel – "Sen sulý" óleńi.
10 - synyp oqýshysy ---- «Sen sulý»
2 - júrgizýshi: Rymǵalı Nurǵalıdyń sózimen aıtsaq: «Maǵjan poezıasy máńgi ólmes, urpaqtan - urpaqqa jalǵasar altyn kópir, asyl qazyna, injý - marjany, mahabbat, súıispenshilik, ǵashyqtyq stıhıasynyń san alýan tylsym, jumbaq kúılerin shertken, tereń aqyndyq shabyttan tolqyp týǵan, adam júreginiń myń san dirilin sheberlikpen beınelegen, ishki mazmuny men túr kestesi jymdasa ulasqan, yqsham, jınaqy, jup - jumyr jaýhar dúnıe»
1 - júrgizýshi: Aldaryńyzda Maǵjan poezıasynyń tabynýshylary.
11 - synyp oqýshysy «Mahabbat ne?» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Syrym» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Jan jarymdy bir súıeıin túsimde» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Ómir» óleńi
11 - synyp oqýshysy «Qurbym» óleńi
2 - júrgizýshi: Maǵjan Jumabaev – qazaq poezıasynda jarqyn jyrlarymen ot shashyp, óshpes iz qaldyrǵan tulǵa. Kórkem sózben kórikti óleńderdi ádebıetimizdiń álemine syılaǵan erekshe jan.
1 - júrgizýshi: Qurmetti, ádebıet súıer qaýym, HH ǵasyrdyń alyp tulǵasy Maǵjan Jumabaevtyń 120 jyldyǵyna arnalǵan « Men jastarǵa senemin» atty ádebı keshimiz óz máresine jetti. Kelesi keshimizde kezdeskenshe saý bolyńyzdar.
You Might Also Like
