InfoHub Logo

Lýsıı Anneı Seneka — rımdik stoısızmniń  (rasıonalısik fılosofıalyq ilim) ókili. Onyń eńbekteri san ǵasyrlar boıy oqylyp kele jatyr. Ony oqyǵandar bekerge áýre bolyp jatqan joq. Kórnekti oıshyldyń keı sózderine zer salyp, olardan ózimizge paıdaly oı túıýge tyrysyp kóreıik.

Kóptegen nárseler — kereginen artyq, keıbiri — mezgilinen buryn, keıbiri —  bas qatyrýǵa turmaıtynyna qaramastan da bizdi mazalap qınaıdy. Biz qaıǵylarymyzdy ózimiz kúsheıtip, ne oıdan qurap alamyz, nemese olardy aldyn-ala kútip otyramyz.    

Biz túımedeıdi túıedeı etip, áldebir jamandyq bolmaı jatyp aldyn-ala qaıǵyǵa batyp alamyz (al onyń bolmaýy da múmkin ǵoı). Keıde bizdi mazalaıtyn máseleler tipti oıdan qurastyrylyp alynǵan. Ondaı jaǵdaıda myna eki erejeni paıdalanýǵa bolady:    

1. Áli júzege aspaǵan nárse úshin qaıǵyrmańyz.

2. Árqashan óz-ózińizge myna suraqty qoıyńyz: «Shynymen de jaǵdaı osynshalyqty qıyn ba, álde men asyra siltep, bolmasa tipti joq máseleni oıdan shyǵaryp aldym ba?»

Ǵasyr jasasań da, ǵasyr boıy qalaı ómir súrý kerektigin úıren.

Adam ómir súrý ónerinde ózin únemi jetildirip otyrýy kerek. Senekanyń taǵy bir sózin keltireıik: «Igilik — kez kelgen ómir emes, jaqsy ómir». Jaı ǵana tiriler qatarynda bolý jetkiliksiz, ómir súrýdi úzdiksiz úırený kerek.     

Keı adamdar ómir súrýdi bastamaı jatyp ta aıaqtap jatady.

Biz kóbine ómirdi, odan lázzat alýdy keıinge qaldyramyz. Biraq «keıin» ómir aıaqtalyp qalady.

Oqýǵa keńes beremiz: Adam qashan baqytty bolady?

Dál qazirgi sátti baǵalaýdy úırenińiz. Óz baqytyńyzdy erteńge qaldyrmańyz. «Qazir myna isti istesem/júzege assa, sol kezde ómirim oǵalady, kóńilim tolady!», — degendeı sózderdi jıi estýge bolady. Biraq budan keıin ómirdi keıinge qaldyrý úshin jańa bir syltaý paıda bolady. Bul sheńberden shyǵyńyz.    

Bizge, qaıtalap aıtamyn, úlgisine (ómirine) qarap minezimizdi qalyptastyratyn áldebir adam kerek. Óıtkeni qısyq syzylǵan syzyqty tek syzǵyshpen túzeýge bolady.

Bireýdi pir tutyp, taıynbaı kóshire elikteýge shaqyrmaımyz. Seneka da múlde ondaı nárseni meńzep turǵan joq.

Basqalardan úlgi alýǵa tyrysyńyz. Ózge adamdardyń jaqsy qasıetterin baıqap, solardy úırenińiz. Aınalańyzdan eń jaqsy nárselerdi úırenip, basqalardyń ózińizge unaıtyn barlyq qasıetterin boıyńyzǵa jınaýǵa tyrysyńyz.

Biraq esińizde bolsyn, tek jaqsy nárseni úırený kerek.

Dana adamnyń basqan qadamdary árdaıym birdeı bolýy kerek demeımin —  bastysy, bir jolmen júre berse bolǵany.

İsimizde árdaıym ónimdi bola berý qolymyzdan kele bermeıdi. Biz keıde toqyraýǵa tap bolamyz, keıde qolymyzdan birdeńe kelmeı jatady. Al keıde bógetterdi jaryp ótip, jeke tıimdiliktiń shyńyna jetemiz. Basqasha aıtqanda, óz maqsatymyzǵa qaraı keıde tezirek, keıde baıaý qozǵalamyz.      

Sonymen qatar Seneka jyldamdyqtyń osylaı ózgerýiniń nemese tipti toqtaýynyń múlde qalypty jaıt ekenine basa nazar aýdarady. Eń bastysy — maqsatqa qaraı júre berý, joldan taımaý.

Eger toqyraýǵa tap bolsańyz, osy qanatty sózdi eske alyńyz.

Sondaı-aq bul qanatty sózdi óz maqsattarymyzdy aıqyndaýǵa shaqyrý túrinde de qabyldaýǵa bolady. Eger búgin bir maqsatqa, erteń basqasyna, búrsigúni úshinshi bir maqsatqa jetkińiz kelip tursa, aqyrynda esh paıdasyz ary-beri sendelgen bolasyz. Óz maqsatyńyzdy naqty aıqyndap alyp, soǵan jetińiz, tańdap alǵan jolyńyzben júrińiz.

Bir saǵat ýaqytyńdy da zaıa ketirme.

Adamdarǵa únemi ýaqyt jetispeıdi. Biz kóbine úlgermeı, únemi asyǵyp júremiz. Al sol asyǵystyqtan utqan ýaqytymyzdy qaıda jumsaımyz? Ádette ony bos nárselerge jiberip, sosyn qaıtadan asyǵyp, keshigip júrýge májbúr bolamyz.

Senekanyń osy qanatty sózi — taım-menedjmenttiń eń basty qaǵıdasy bolsa kerek. Ýaqytty zaıa ketirmeýdi úırený kerek. Bul jerde demalysty umytyp, jumystan bas almaý degen sóz shyqpaıdy — múlde olaı emes. Hronofagtarmen (ýaqytty urlaıtyn, jeıtin nárseler) kúresýge tıispiz.           

Sondaı-aq eshteńe istemeıtin ýaqytymyzdy paıdalanýdy úırenýimiz kerek (munda da demalys aıtylyp turǵan joq). Máselen, kezekte, kepteliste, kútýde t.b. jerde turǵan ýaqyt. Bul ýaqytty qandaı paıdaly iske jumsaı alasyz? Nemese ony tıimdi túrde paıdalanýdyń tásilin taýyp ta qoıǵan bolarsyz? Tómende pikirlerińizben bólisińiz!        

Sáttilik tileımiz!

Lýsıı Anneı Senekanyń basqa da danalyq sózderin myna jerden oqýyńyzǵa bolady.

---