InfoHub Logo

Atyraý oblysy

Isataı aýdany

Isataı selosy

Isataı orta mektebiniń

10 synyp oqýshysy: Qaıyrjanova Asylaı Bekzatqyzy 

Ustazy:  Ǵumarova Aǵzıa Zulharnaıqyzy

Qazaq tili men ádebıetiniń joǵary sanatty muǵalimi

 

(Erkin taqyryp)

Ana tilim - arýaq qoıǵan ar tilim,

Tilimmenen órken jaıar qarqynym.

Tilim barda ataǵy da óshpeıdi

Qazaq degen qasıetti halqymnyń,-

dep S.Ybyraıqyzy jyrlaǵandaı, Til - tirshiliktiń bastaýy.Til- qasterli de qasıetti uǵym. Ol árbir adamǵa anasyndaı qymbat, óıtkeni ómirdiń  almastaı qyryn, abzal syryn túsine bilýge basty sebepker - ana tili.

Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik tili - qazaq tilin qurmetteý, ony bilý- bizdiń árqaısymyzdyń asyl paryzymyz. «Ana tiline salǵyrt qaraý - óz halqynyń ótkenine,búginine, bolashaǵyna nemquraıly qaraý» degen pikirdi Baýyrjan Momyshuly ótken ǵasyrda-aq aıtyp ketken.Memlekettik tildiń qoldaný aıasyn barǵan saıyn keńeıtip, ony shyn máninde qoǵamdyq qarym-qatynas tili etý búgingi kúnniń talaby ekeni barshamyzǵa málim.

Táýelsizdikke qol jetkizgen sátten bastap óz elin jarqyn bolashaqqa bastap kele jatqan Nursultan Nazarbaev syndy ult kóshbasshysy bar Qazaq eli az ýaqyt ishinde buryn-sońdy bolmaǵan tabystarǵa qol jetkizdi. Elbasy óz joldaýynda: «Táýelsizdikke qol jetkizgennen góri, ony ustap turý áldeqaıda qıyn. Bul - álem keńistigindegi ǵumyr keshken talaı halyqtyń basynan ótken tarıhı shyndyq. Ózara  alaýyzdyq pen jan-jaqqa tartqan berekesizdik talaı eldiń taǵdyryn qurdymǵa jibergen. Biz ózgeniń qateliginen sabaq alýymyz kerek. Ol sabaqtyń túıini bireý ǵana - Máńgilik el bolý. Bul bizdiń óz qolymyzda»dep atap kórsetken. Elbasy joldaýynda aıtylǵan osy sózder árbir sanaly azamattyń janyn terberi sózsiz.

El men Til – egiz uǵym. «Máńgilik» sózi babalardan mıras bolyp kele jatqan máńgilik ólmeıtin asyl qazynamyzdyń biri – Ana tilimen de tyǵyz baılanysty. Olaı bolsa, Máńgilik eldiń onymen qatar jasap,birge damıtyn Máńgilik tili bolýy shart. Ol jumyr jerden oıyp turyp oryn alǵan, ulan ǵaıyr dalasy bar, Astanadaı qalasy bar, Nursultandaı danasy bar qazaq eliniń memlekettik tili - Qazaq tili.  Elbasy óz joldaýynda memlekettik til salasynda jetken jetistikterimizge toqtala kelip, « endi eshkim ózgerte almaıtyn bir aqıqat bar!  Ana tilimiz Máńgilik Elimizben birge Máńgilik til bolady. Ony daýdyń taqyryby emes, ulttyń uıytqysy ete bilgenimiz jón» dep oı túıdi.

Olaı bolsa, «Ana tilimizdi – Máńgilik til etý óz qolymyzda» degen sezim meniń kishkene júregime orasan qýanysh pen maqtanysh sezimin syılap, bolashaqqa senim men adastyrmas armannyń Temirqazyǵyn nusqap turǵandaı.

Meniń bolashaq armanym, júrek qalaýym – kishkene kezden jýrnalıs bolý. Ol úshin alǵashqy qadamdy jasap ta úlgerdim. Mektepten, ustazdan alǵan bilimimdi izdenispen ushtastyra otyryp qasıetti shańyraq – jýrnalısıkanyń «esigin qaqtym». Alǵashqy maqalam – «Atamnan qalǵan iz» atty maqalam aýdandyq gazetke shyqqandaǵy meniń qýanyshymdy aıtyp jetkizý múmkin emes edi. Mine sodan beri «Ana tilim-qazynam», «Armanyma jol silteýshi», «Júzińnen shýaq ketpesin», «Bolashaq búginnen bastalady», «Ustazdyq júgi - aýyr júk», «Táýelsizdik jetistikteri», «Erlik - urpaqqa úlgi», «Saǵyndym mektebimdi», «Gúldáýren - HHİ ǵasyr kóshbasshysy», «Táýelsizdik – baǵa jetpes baılyǵym», «Ulttyń rýhy, jany ári taýsylmas baılyǵy» atty maqalalarym baspasóz betterine jaryq kórdi. Aýdandyq mánerlep oqý, shyǵarmalar  saıysynan, tilder merekesine arnalǵan jyr múshaırasynan, qazaq tili men ádebıetiniń pánik olımpıadasynan, oblystyqyq «Aqberen» saıystarynan alǵan júldeli oryndarym – bul meniń tilimniń mártebesin kóterýge qosqan úlesim dep bilemin!

Kókirekte bir- aq armanym bar, ol - shyraıly da shuraıly, áýendi de áýezdi, sheshen de sheber Ana tilimizdiń mártebesin kóterý, óz aspanynda qyrandaı qalyqtap, álemdik keńistikte ózge tildermen teńdeı sharyqtap turǵanyn kórý. Biz ol kúnge de jetemiz, meniń oǵan senimim kámil!

Ótken oqý jylynda ońtústik  astanmyz - Almatyda boldym. Meni sulý da kórkem, ásem qala Almatyǵa jetelep alyp kelgen de sol Ana tilge degen mahabbatym. «Keldim! Kórdim! Jeńdim!»  dep Iý. Sezer aıtpaqshy, ózin- ózi taný pániniń olımpıadasynan  İ oryn alyp, Atyraý oblysynyń  baıraǵyn jelbiretip qaıtqanymda tóbem kókke bir eli jetpedi. Meni alǵa jetelegen, meni kókke kótergen, meni jeńiske jetkizgen – Ana tilim, dana tilim!  Til ushyna oralǵan myna bir shýmaqtar  sol sátterdegi kóńil kúıimniń órnegi edi:

Bolashaǵymdy, keleshegimdi

Jolyńa seniń arnaımyn.

Qalamy júırik, armany bıik

Jýrnalıs bolý – armanym.

Anamnyń tili – babamnyń tili,

Barymdy saǵan beremin.

Máńgilik eldiń Máńgilik tili

Bolaryńa men senemin!

Es jıyp, qazyq qaǵyp, kerege jaıyp, el bolǵanymyzdyń 550 jyldyq mereıtoıyn barsha álemge jar salyp, túrki tektes elderdiń elbasylarymen Astannyń tórinde  aıdaı álemge pash etkenimiz kúni keshe ǵana. Bul kúnderi Qazaqstan – kóp ultty, tatý-tátti, birtutas memleket retinde jumyr jerdiń betinde tamyryn tereńge jaıǵan alyp «Ómir aǵashyna» aınalǵaly qashan!  Ol aǵashtyń butaǵyna uıa salǵan 150-ge tarta ult pen ulystyń óz tilinde saırap, óz ulttyń mádenıeti men ádebıetin, óz ádet-ǵurpyn saqtap,  ózara ultaralyq  kelisim men jarasymyn tapqan, yntymaǵy jarasqan el bolýy Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń syndarly saıasatynyń arqasy bolsa, beıbit te tynysh «qoı ústine boztorǵaı uıa salǵan»  baqytty tirshilik qurýy – sabyrly da salmaqty,  keń peıil qazaq halqynyń  ómirlik ustanymynyń arqasy.

Qazirgi qazaqstandyqtar úshin úsh tildi bilý – ómir talaby. Ózi ómir súrip otyrǵan eldiń memlekettik tilin bilý – paryz. Sondyqtan Elbasynyń  «Qazaq tili - Máńgilik Eldiń Máńgilik tili bolady» degen sóziniń shyndyqqa aınalaryna senemin. 

---