InfoHub Logo

Mańǵystaý óńiri Qazaqstandaǵy birden bir jer ústi sý kózderi joq, qatal tabıǵatymen erekshelenetin, ekonomıkanyń damýynyń negizgi salalary munaı men gaz óndirý bolyp tabylatyn, shól jáne shóleıt aımaq. Sol sebepti Mańǵystaý oblysyn agrarlyq óńirge jatqyzý múmkindigi shekteýli. Deıturǵanmen, agrarlyq sektordy oblys ekonomıkasynyń damýynyń draıverine aınaldyrý maqsatynda ata kásip - mal sharýashylyǵyn qarqyndy damytýmen qatar, egin sharýashylyǵyn damytý iske asyrylyp keledi. Bul týraly Mańǵystaý oblysy aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Serik Berishbaev málimdedi.

Aıta ketý kerek, birinshi jarty jyldyqta 2658,5 tonna et, 3000 tonna sút, 808,6 myń dana jumyrtqa, 4708,6 tonna un, onyń ishinde 4513,3 tonna birinshi surypty un óndirilgen. Jalpy mal sharýashylyǵy salasynda ilgerileý joq emes. Aroónerkásiptik keshendi damytýdyń 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi is-sharalar josparynda, mal sharýashylyǵynda taýarlardyń, jumystardyń jáne kórsetiletin qyzmetterdiń ekonomıkalyq qoljetimdiligin arttyrý negizgi eki baǵyt boıynsha aıqyndalǵan.

2017 jylǵa asyl tuqymdy mal sharýashylyǵyn damytýǵa, mal sharýashylyǵynyń óniminiń ónimdiligi men sapasyn arttyrýǵa jergilikti búdjetten 80 300,0 myń teńge qarajat bólinipti. Asyl tuqymdy mal sharýashylyǵy - sapaly da mol ónim óndirý kózi, maldyń ómirsheńdigi men ónimdiligin, ónim sapasyn arttyrýdyń negizgi joly. Qazirgi tańda Mańǵystaý oblysy boıynsha 36 asyl tuqymdy mal sharýashylyǵy sýbektisi tirkelgen.

2017 jyldyń 1 shildesine deıingi statısıkaǵa kóz júgirtsek, mal sanynyń kórsetkishi mynadaı: iri qara mal - 19656 bas, ótken jyldyń osy kezeńimen salystyrǵanda - 16101 bas, ıaǵnı kórsetkish 22,1% artyp otyr. Al qoı bolsa - 398279 basqa jetken, 2016 jyldyń osy kezeńńmen salystyratyn bolsaq 3,4% artqan. Eshki - 114747 bas, ótken jyly 106154 bas bolatyn, artý kólemi 8,1% qurady. Jylqy basy bolsa 10,4% artqan, ıaǵnı 83348, ótken jyly 75518 bolatyn. Túıe - 62597 bas, al ótken jyldyń osy kezeńimen salystyratyn bolsaq 8,0% artqandyǵy baıqalady, ıaǵnı 2016 jyly - túıe sany 57987 bas bolatyn. Qus bolsa - 28949 bas, ótken jylmen salystyrǵan 2,1% artyp otyr.

Taǵy bir ózekti másele egin sharýashylyǵy. Aıta ketý kerek, oblysta egin alqaby 2017 jyly 1100 ga boldy, al ótken 2016 jyly 941 ga bolatyn. Óńirde 2014-2015 jyldary 15 jylyjaı kesheni bolsa, 2016 jyldan beri 27 jylyjaı kesheni jumys jasaýda. Onyń ishinde ónerkásiptik jylyjaı-5, fermerlik jylyjaı-2, jylyjaı keshenderindegi egis alqaby 20,0 ga.

Egin sharýashylyǵy salasynda usaq sharýashylyqtardan bólek «KaspııAgroKompanı» JSHS iri jylyjaı kesheni jumys jasap keledi. «Creen house» E.C.O.» AQ-nyń kólemi 3 ga jylyjaı kesheni iske qosyldy, osy jyly kókónister, qulpynaı otyrǵyzyldy. 2017 jylǵa egin sharýashylyǵyn damytýǵa 181800,0 myń teńge bólindi, qazirgi tańda qarjyny ıgerý maqstanda qyzmetter júrgizilýde.

 Investısıalyq salymdar kezinde agroónerkásiptik keshen sýbektisi shekken shyǵystardyń bir bóligin óteý boıynsha sýbsıdıalaý: 2017 jylǵa ınvestısıalyq salymdar kezinde agroónerkásiptik keshen sýbektisi shekken shyǵystardyń bir bóligin óteý boıynsha sýbsıdıalaý úshin 260,240 myń teńge bólingen.

"2017 jylǵa 30 qudyq qazylady dep josparlanǵan. Osyǵan baılanysty, 6 ınvestordan (sharýa qojalyqtar) ótinim kelip tústi. 6 ınvestordyń qujattary qaralyp, kóz jetkizý aktisi jasaqtalyp, operatorlyq qorytyndy daıyndaldy. Qazirgi tańda, atalǵan 6 ınvestordyń qazylǵan qudyǵyna ketken shyǵyndy óteý negizinde sýbsıdıalaýǵa tıisti nemese tıisti emestigin anyqtaý maqsatynda komısıaǵa sheshim qabyldaý maqsatynda usynyldy", - deıdi Serik Berishbaev.

Ótken jyly 5 aýylsharýashylyǵy kooperatıvteri qurylǵan bolatyn. Olar «Bolashaq», «Nesibe-Jan», «Atameken-Mańǵystaý», «Botakóz ujymy», «Beıneý». Bıyl qurylǵan kooperatıv sany - 6. Atap aıtqanda «Olja», «Bergen Bek», «Bas Ústirt», «Asar», «Eltaı» jáne «Kyzylozen». Bulardyń barlyǵy aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirý, jınaý jáne ótkizýmen aınalysady.

Usaq sharýashylyqtardy biriktire otyryp, iri aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin qurý arqyly, óndiristi irilendirý baǵytynda mal sharýashylyǵy damyǵan Beıneý jáne Mańǵystaý aýdandarynda júıeli jumystar júrgizilýde. Máselen, tek Beıneý aýdanynyń ózinde 2017-2020 jyldary kelesi 6 kooperatıvter ashý josparlanýda: Beıneý selosynda «Mýsıra», Boranqul aýylynda «Qaraqum», Eset aýylynda «Eset», Sam aýylynda «Sam qumy», Sarǵa aýylynda «Sarǵa» jáne Tólep aýylynda «Tólep» kooperatıvteri.

Jastardyń kásip ashýǵa degen yntasy joǵary ekendigi de qýantady. Óńirimizde ótken jyly «Atameken» kásipkerler palatasynyń bastamasymen «Bastaý Bıznes» jobasy júzege asyryla bastady. Bir qýantarlyǵy, kásipke ıkemdi jastar qatary artqan. Miáselen, Jańaózen qalasynda – 240 jas oqytylyp, 45 mln. teńge qarajatty quraıtyn 12 bıznes joba maquldanǵan. Sonymen qosa ústimizdegi jyldyń 2 toqsanynda 75 adamǵa arnalǵan jumys ornyn ashylǵan. Munaıly aýdanynda – 48 jas oqytylyp, 30 mln. teńge qarajatty quraıtyn 12 bıznes jobasy maquldanyp, qosymsha 15 jumys orny ashyldy.

Serik Berishbaev óz sózinde qaıta óńdeý salasy boıynsha da jumystar qolǵa alynǵanyn aıtady. QR aýyl sharýashylyǵy mınıstrligimen sút, et, teri, jún, maıly daqyldar, astyq, jemis-kókónis, qant qyzylshasy jáne kartop óńdeýdiń 9 baǵyty boıynsha qaıta óńdeý kásiporyndarynyń kartasy  jasalǵan. Oǵan óńirdegi kelesi qaıta óńdeýshi kásiporyndar endi otyr, ıaǵnı «Aqtaý sút», «Aq-nek», «Beıneý sút zaýyty», «Jańaózen sút zaýyty», «Millina food production company ltd» jaýapkershiligi shekteýli seriktestikter. Bul kásiporyndar negizinen Reseı jáne Belarýs elderinen tasymaldanatyn qurǵaq sút negizinde jumys jasaıdy.

Et baǵyty boıynsha da atalmysh kartaǵa kirgen kásiporyndar bar. Olar «Qaraǵantúbek» jáne «Senek» jaýapkershiligi shekteýli seriktestikter. Óńirdegi birden bir un tartý kásiporny «Beıneý astyq termınaly» jumys jasaıtyny belgili. Termınal 2015 jyly - 30462 tonna, 2016 jyly 28185,7 tonna, 2017 jyldyń 1 jarty jyldyǵynda 5500 tonna un óndirdi.

Jyl sońyna deıin iske asyrylatyn jobalar kóp. Olardyń qatarynda bekire tuqymdy balyq ósirý kesheni, qus fabrıkasy, qutyǵa quıylatyn qymyz óndirisi, táýiligine 8000 lıtr túıe sútin qutyǵa quıý zaýyty, táýiligine 4000 lıtr túıe sútin óndiretin seh, jylyjaılar, syıymdylyǵy 15000 tonnalyq túıirshikti jem óndiretin zaýyt pen  syıymdylyǵy 1321, 5000 jáne 8500 tonna kókónis saqtaý qoımalar qurylysy aıaqtalysymen, ındýstrıalyq jáne agrarlyq salalar damı túspek. 

Joǵaryda aıtylǵan jańa bıznes jobalar negizinen Aqtaý qalasy jáne Qaraqıa, Túpqaraǵan, Munaıly aýdandarynda júzege asyrylmaq. Nátıjesinde, barlyǵy 300-den astam adam jańa jumys oryndarymen qamtylady dep kútilýde. Iaǵnı, mal sharýashylyǵyn damytý jónindegi  is-shara josparyn júzege asyrý Mańǵystaý oblysynyń áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıyn jaqsartýǵa, sondaı-aq óńirde sharýa qojalyqtaryn damytýǵa mańyzdy serpin bermek. 

Daıyndaǵan Nurbol Oqýov, 

QR Jýrnalıser Odaǵynyń múshesi

Mańǵystaý oblysy, Aqtaý qalasy

---