InfoHub Logo

Qyryq san qyrym, otyz san úrim, on san oımaýyt, toǵyz san torǵaýyt, on san noǵaı bólingende Ormanbet bı ólip, noǵaıly eli bir úrikken ala taıdan jaý kelip qalǵan eken dep úreılenip búlinipti. Sol zamanda Qoban, Qoǵam jáne Maıqy esimdi aǵaıyndy úsh kisi bolady. Maıqy toǵyz handy qoldan taqqa otyrǵyzǵan kisi eken. Buhara shaharyna Qyrymnan kelgen qyryq hannyń biri Qyzyl Arystannyń úlken áıelinen bala bolmaı, han aıaq salǵan bir tutqyn qyzdan ul týady, uldyń denesi saýysqandaı ala bolady. Báıbishesi qyzǵanshaqtyqpen hanǵa: «Muny balam dep oılama, kózin qurt. Óıtpeseń túbinde bul er jetken soń elińdi ala taıdaı búldiredi», — deıdi. Qyzyl arystan báıbishesiniń sózine erip, áskerlerinen qyryq jigit bólip, olardyń basshysyna: «Myna balany tapqan sheshesimen Syrdarıadan ári ótkizip tastańdar, ólse óler, ólmese óz betimen kún kórer. Zıhar sheshesi de, bala da bul elge qaıtyp kelmeıtin bolsyn, ózderińe de bostandyq», — deıdi.

Qyryq jigit Syrdarıadan ótip, bala eseıgenshe Qarataý men Alataý óńirinde ań aýlap kúneltedi de, bala on eki jasqa jetkende bir jerge ákep tastap ketedi. Balaǵa ań aýlap júrgen Maıqy bıdiń balasy Úısin kez bolady. Úısin dalada kórgenin úıge, ákesine aıtyp keledi.

— Bir aǵashtyń túbinde otyrǵan bala kórdim, aı dese aýzy, kún dese kózi bar, kórgen kisi qyzyǵyp, bir qasyq sýmen jutyp jibergendeı. Jalǵyz-aq aıyby tili joq eken, — deıdi.

Maıqy aıaǵy aqsaq. Ómir boıy aıaq arbamen júretin jáne arbasyn adamǵa jetektetetin kisi eken.

— Balaǵa meni aparyńdar, men tildesip kóreıin, — deıdi Maıqy.

Úısinge ilespegen, tipti sóılespegen bala Maıqyny kórgennen-aq ornynan ushyp turyp:

— Assalaýmaǵaleıkým, han bitkenniń qazyǵy, Buqara jurttyń azyǵy, — dep oǵan sálem beredi.

— Ýaǵaleıkýmassalam, balam. Ámende aman bol. Óziń bolaıyn dep turǵan ul ekensiń, qolyna alyp tárbıeleýshiniń joqtyǵynan kem bolyp júr ekensiń. Kel arbaǵa min, — dep balany Maıqy qasyna otyrǵyzyp, úıine alyp keledi.

Ortan jilik ustatyp, ókil bala qylady, jorǵa bıe soıyp, joǵarǵy eldi shaqyryp, ulan-asyr toı jasaıdy. Bala er jetken soń «erdiń eri, egeýdiń synyǵyń dep, qasyna óz balasy Úısin bastaǵan júz jigit qosyp berip, jolǵa attandyrady.

— Qarataýdan asyp ári qaraı júre berińder, aldaryńnan ulytaý, Kishitaý degen taýlar, Qarakeńgir, Sarykeńgir degen ózender kezdesedi. Sol jerlerge baryp ań aýlap, irge teýip ornyǵyńdar, aq naızanyń ushymen, aq bilektiń kúshimen el-jurt bolýdy oılańdar. Kúnderdiń kúninde osy bala han bolady, sender qaraqshy bolasyńdar. Han aqyldy, ádil bolsa, qarashasy yntymaqty, batyl bolsa, qara jerden sý aǵyzyp, keme júrgizedi, — dep Maıqy bata beredi. Júz jigit Qarataýdan asyp, Shý, Sarysý ózenderinen ótip, Maıqynyń aıtqan jerlerine jetedi. Uıqy buzyp, jylqy alady, kúıme buzyp, qyz alady. Sóıtip, el-jurt bola bastaıdy, dabysy Qyzyl Arystan hanǵa jetedi.

— Meniń balamdy qasyna jigit-jeleń ertip jeliktirip jibergeni qalaı? Menen qalaǵanyn alyp, balamdy ózime qaıtarsyn! — dep han, Maıqy bıge kisi salady.

— Sender baryp shaqyryp kelińder, — dep Maıqy birinshi júz jigittiń artynan Qobanuly Bolatqoja bastaǵan ekinshi júz jigit jiberedi. Biraq bular da qaıtpaı, sonda qalyp qoıady. Qyzyl Arystan: «balamdy qaıtarsyn» dep mazalaı bergen soń, Maıqy Qoǵamuly Alshyndy basshy etip úshinshi júz jigit jiberedi, jigitterge basshy, aqylshy bolsyn dep qastaryna on bir qarıa qosyp beredi. Biraq bular da qaıtpaıdy.

Sóıtip, Maıqy bı úıinde jatyp-aq úlken is bitiredi, qazaq handyǵynyń negizin salady. Úsh júz jigit alystan mal alyp, qalyńsyz qatyn alyp, ósip-ónip kóbeıgen soń, el-jurt bolǵanymyzdy tanytamyz dep baıaǵy Qyzyl Arystannyń balasyn alashaǵa otyrǵyzyp, ulytaýdyń basynda han kóteredi, atyn Alasha han qoıady.

---