InfoHub Logo

HH ǵasyrdyń basy qazaq eli úshin áleýmettik-saıası minberi túsip, bodandyqtyń dámin tatar naǵyz náýbetti shaq bolatyn. Jyldar jyljyǵan saıyn tarıh betteri de qatparlana beretini aıdan anyq. Alaıda sondaı zobalań shaq el aýzynda máńgi saqtalyp, urpaq jańarǵan saıyn jadymyzda jańǵyra túsýde. Júrek syzdap, kóńil qulazıdy. HİH ǵasyrdyń aıaq kezeńindegi atyshýly Stolypın zańynan keıin, orys sharýalary jappaı qazaq dalasyna kóshirilip, patshanyń ámirimen qazaqtyń eń shuraıly jerleri solarǵa tartylyp áperilgen edi. Osyndaı almaǵaıyp kezeńde Reseı ımperıasynyń qol astynda turǵan halyq úshin, ásirese ulttyń qamyn ǵana oılaýdy murat tutqan zıalylar úshin ımperıadaǵy saıası tolqyndar, otarlaý ozbyrlyqtary beıtarap qubylys bop qalmaǵany belgili.

Qazaq ultynyń el múddesin óziniń qaraqan basynan bıik qoıǵan alash qaıratkerleri – Á.Bókeıhanuly, A.Baıtursynuly, M.Dýlatuly sekildi azamattardyń qadiri ǵasyrdan-ǵasyrǵa arta bermek. Bulardyń eline sińirgen qyzmeti – sol kezdegi basylym «Qazaq» gazetinde aıqyn kóringen.

Al, qazirgi sóz etkimiz kelip otyrǵan alash zıalysy Mirjaqyp Dýlatuly bolmaq. Osy bir tarıhı kezeńniń sýretin kóz aldyńa elestete otyryp, sondaǵy nebir kókeıkesti máseleler Mirjaqyp Dýlatulynyń qaıratkerlik ári qalamgerlik jolyna baǵyt salyp bergendeı. Onyń shyǵarmashylyǵyn oqyp, ómirimen tanysa otyryp, sol bir kezeńniń jan tásilim tustaryn baıqaı alamyz. Onyń kótergen máselelerine «teńizden tereń, bulttardan bıik» degen sıpattama bersek qatelespegenimiz bolar edi. Reseı sekildi alpaýyt ımperıanyń máselerin bylaı qoıǵanda, qazaq dalasynyń qıyr shyǵysynan, kún batar tusyna deıingi, soltústik pen ońtústikti jalǵaıtyn óńirlerdiń ózekti máselerine aralasyp, olardyń sheshilý jolynda jan aıamaı kúresken batyr esebinde alsaq bolady. El-jurttyń tirshilik taqsiretterin óz shyǵarmalaryna arqaý etip, tebirente qalam tartqan qaıratker.

Mirjaqyptyń jýrnalısik darynyna, qaıratkerliligine jol ashqan, saıası kózqarasyn qalyptastyrǵan «Qazaq» gazeti bolatyn. Tarıhymyzdyń nebir talqy-taqsiretin bastan keshirgen M.Dýlatuly gazet ǵumyr keshken alty jylǵa jýyq ýaqyt boıy ózin tolǵandyrǵan dúnıelerin basylym beti arqyly kópshilik talqysyna usynyp otyrǵan. Ol jazǵan maqalalardy búgingi tańda biz - keıingi urpaqtar úshin de ótken tarıhymyzǵa tereń úńilýimizge múmkindik týdyrǵan qundy dúnıe dep baǵalaımyz.

Patsha ókimetiniń bodanynda bolǵan ýaqyttardy qazaq eli úshin tar qapas ispetti tuǵydan alsaq, sol qapastan shyǵý jolyn alash zıalylary taýyp bergendeı. Mirjaqyp Dýlatulynyń halyqqa úndeýi bolǵan myna óleń buǵan dálel bola almaq.

«Kózińdi ash, oıan, qazaq, kóter basty,

Ótkizbeı qarańǵyda beker jasty.

Jer ketti, din nasharlap, hal harab bop,

Qazaǵym, endi jatý jaramas-ty»,-degen óleń joldary arqyly qazaq halqynyń kókeıinde jatqan otarlyq ezgige, qarańǵylyqqa,nadandyqqa qarsy namys otyna shoq tastap, halyqty kúreske úndedi. Eskilikten arylyp, jańalyqqa umtylýǵa shaqyrdy.

El-jurtynyń jarqyn bolashaǵy úshin qanyn da, janyn da aıamaǵan alash azamattaryn nasıhattap, tarıh tórinen tıisti oryn berý – búgingi egemendi elimizdiń ult saıasatyn júrgizýdegi ustanǵan basty maqsaty.

---