InfoHub Logo

Jambyl oblysy Merki aýdany №9 Merki koleji
«Aqparattyq júıeler» mamandyǵynyń bilimgeri
Námetqul Merýert Mýratbekqyzy

Eskiden qol úzbeı, jańaǵa qol jetkizgender ǵana muǵalim bola alady.

Konfýsıı

 

«Ustaz bolý — júrektiń batyrlyǵy,

Ustaz bolý — sezimniń aqyldyǵy» — dep ǵulama aqyn Ǵabý Qaıyrbekov aǵamyz jyrlaǵandaı, ǵumyryn ustazdyq mamandyqqa arnaǵan, kóńili máńgi jas baladaı jaqsylyqqa qumar ustaz bolý — kóp adamǵa buıyra bermegen baqyt desem artyq aıtqandyq emes shyǵar. Óıtkeni aýzyn ashsa júregi kórinetin, jalǵandyqty, jasandylyqty súımeıtin tazalyq pen páktiktiń ıesi- oqýshylardy kórgende, olarmen birge qýanyp, birge kúlip, jan dúnıeń erekshe sezimge tolyp, jas baladaı qýanyshqa bólenesiń.

Ustaz. Ustazdyq kıeli ári óte kóne mamandyq. Adamzatty ejelden oılandyryp, tolǵandyryp kele jatqan, qoǵamdyq qurylys ózgerip jatsa  da, qajettigin joımaıtyn mańyzdy másele — jas urpaqty ómir súrýge daıyndaý bul qıynnyń-qıyny. Sebebi ár adam — qaıtalanbas jeke  tulǵa. Ár adamnyń jan dúnıesi ózgeshe bir álem.

Ýaqyt ótken saıyn búkil dúnıe júzindegi qoǵamdaǵy saıası áleýmettik qarym-qatynas damyǵan saıyn ustazdyń qyzmeti qıyndaı túsýde. Óz bilimin únemi jetildirgen ustaz qoǵam kóshinen qalyp qoıatyny sózsiz. Sondyqtan aldyna jańa maqsat-mindetter qoıyp, jańasha jumys  isteýge, shyǵarmashylyq eńbegimen oqytý ádisterin jańa arnaǵa buryp, ómir talaby men oqýshy talǵamyna, suranysyna beıimdep otyrý   jańashyl ustazdyń mindeti. Iá, búgingi kún muǵaliminiń kóp izdenip, tynymsyz eńbektenýin, sabaq berýdiń amal tásilderin jetildirip otyrýdy  qajet etedi. Óıtkeni, bilim mazmuny, oqytý úrdisi únemi jańartýdy talap etedi. Búgingi ustaz shákirtine málimet berip qana qoımaı, ony  dúnıejúzilik bilim, aqparat, ekonomıka keńistigine shyǵýǵa, ıaǵnı qatań báseke jaǵdaıynda ómir súrýge tárbıeleý kerek.

Táýelsizdik alǵan osy jyldar ishinde egemen elimizdiń, qoǵamymyzdyń áleýmettik jáne basqa da salalarynda túbegeıli ózgeris bolyp  jatyr. Sonyń biri — bilim berý salasy qaı kezde bolmasyn jas urpaqqa bilim berý men tárbıe berý qoǵam aldyndaǵy jaýapty is.

Qazirgi HHİ ǵasyr pedagogi qoǵamdyq damýdyń deńgeıinen kórinetin, onyń áleýmettik paryzyna jaýap berýdi kózdeıtin, jańalyqqa jaqyn óz isine gýmanısik sezimmen qaraıtyn, pedagogıkalyq kúrdeli úrdisterdiń barysyn ıdeıalyq-adamgershilik turǵydan sheshe alatyn, jańasha  oılaý daǵdysyn meńgergen, balalardyń talapkerligi men ózdiginen erkin damýyn uıymdastyra alatyn jáne ata-analarmen pedagogıkalyq   yntymaqtastyqty ornatýǵa beıimi bar, shyǵarmashylyqpen eńbek ete alatyn maman bolýǵa tıis. Ol shákirt  júregine jol tabarlyq pánin qyzyqtyrarlyq  jol izdeıdi, óz bilimin jetildiredi jańa tehnologıany paıdalanady.

Óıtkeni shákirtten tereń bilimdilikti, ustanymdylyqty, eńbekqorlyqty, mádenıettilikti talap etý úshin muǵalimniń ózinde sol qasıetter úlgisi   joǵary dárejede bolýy tıis. Sonda ǵana ómir talabynan artta qalmaǵan, únemi shyǵarmashylyq izdený ústindegi ustaz shákirtterdiń senimine, syı-qurmetine bólenbek. Muǵalim ótken tájirıbesin jańamen ushtastyra biletin kásibı qyzyǵýshylyǵy joǵary, bastaǵan isiniń nátıjesin   kóre alatyn, ǵylymı zertteý jumystaryn tańdaı biletin, oqytýdyń ádistemelik jańalyqtarynan habardar, oqytý úrdisin   izdenimpazdyqpen  arttyratyn óz isiniń sheberi bolý kerek.

Sonymen qatar, búgingi qoǵamdaǵy muǵalim zaman talabyna saı psıhologıalyq negizden óte myqty habary bar, aqparattyq tehnologıalardyń bar túrinde jumys isteýge qabiletti, jan-jaqty bilimdi, úlken júrekti, oqýshylardy janyndaı jaqsy kóre biletin baıqampaz da bilikti jan bolýy kerek. Óıtkeni is-tájirıbege kóz jibersek, keshegi búgingige, búgingi erteńgige uqsamaıdy.

Dúnıedegi eń qasıetti tiliń men tarıhyńa, ultyń men ádebıetińe jeter esh baılyq joq. Babalar amanatyn bolashaq urpaq zerdesine jetkizip, kózdiń qarashyǵyndaı saqtaı bilýge shaqyrý — árbir til  mamanynyń paryzy ári oqýshylarynyń janyna ult namysy, el múddesi degen kıeli uǵymdardy uıalata otyryp, bilim berý — HHİ ǵasyr muǵalimderiniń enshisinde tur. Esh jalyqpaǵan ustazdyń tárbıelegen shákirtteri — jan- jaqty bilimdi, oı- órisi bıik, óz maqsattary aıqyn, sol maqsatqa jetý úshin eńbekqorlyq pen shydamdylyq tanyta biletin jandar bolatyny sózsiz.

Urpaq... Bala ... Búkil adamzat bolmysynyń tirliginiń máni. Qaı zamanda, qaı ǵasyr, qaı qoǵamda bolmasyn adamdar tirliginiń maqsaty, bolashaqqa jalǵastyrar altyn kópiri, amanat eter asyly — onyń urpaǵy. Sondyqtan da kúlli adamzat dúnıesine ortaq múdde — urpaq tárbıesi. Al sol urpaqtyń azamat bolyp shyǵýyna baǵyt-baǵdar berip, únemi qadaǵalaý — búgingi ustazdar qaýymynyń jaýapty jumysy dep bilemin. Sol sebepti de, oqýshylarymyzdyń sapaly bilim men ónegeli tárbıeni mektepten alyp shyǵatynyn esh umytpaýymyz kerek. Oqýshymyzdyń parasatty da sanaly adamgershiligi mol tulǵa bolyp shyǵýymen qatar, nátıjeli bilim alyp shyǵýyna bar kúsh-jigerimizdi sarp etýimiz qajet. Ustaz óziniń aldyna naqty belgili bir maqsatty qoıyp, soǵan jetý jolynda barynsha talaptansa, jetistikke jeteri sózsiz. Bilim keńistiginde bolyp jatqan jańalyqtardy únemi nazardan tys qaldyrmaı, jańashyl muǵalimderdiń is-tájirıbesin múmkindiginshe durys paıdalanyp, oqytýdyń oı eleginen ótken tıimdi ádis-tásilin durys tańdap, ony meılinshe meńgerý asa qajet bolyp tabylady.

Ustaz bolý shákirt tárbıeleý — uly mindet. Bala tárbıesindegi ata-anadan keıingi jaýapty adam muǵalim. Qoǵamǵa paıdaly jeke tulǵalardy daıyndaý ustazǵa baılanysty. Oqýshynyń mektep qabyrǵasynan ári bilim, iri tárbıe alyp shyǵýy da muǵalimniń eńbegi, qaıratkerlik  qyzmeti. Eń bastysy ustaz adamı qasıeti mol, basqaǵa qaıyrym tıgizýden sharshamaıtyn, urpaǵynyń erteńine jol ashatyn, shýaǵy mol shapaǵat ıesi. «Ustazy jaqsynyń — ustamy jaqsy» degendeı, oqýshylarynyń tárbıeli bolýy — ustazynan kórgen ónegesi men táliminen ekeni daýsyz. Y. Altynsarın: «Muǵalim — adam janynyń ınjeneri» dep, óz zamanynda ustazdar qaýymyna zor baǵa bergen. Ustaz — adam janynyń emi, shıpageri desek artyq aıtqandyq emes. Kúndelikti kúıki tirlikte óz shákirtine únemi kóńil bólip, jyly sózimen jylytatyn da ustaz. Adamzat tárbıeleýdiń qıyndyǵy men jaýapkershiligi mol mamandyq ekeni belgili, degenmen HHİ ǵasyrdyń ustazdary jan-jaqty damyǵan, oqýshynyń jan dúnıesin jetik biletin, óz pánin tolyq meńgergen, barlyq nárseden  habary bar ıman júzdi, talapshyl adam bolýy kerek dep oılaımyn. Esh jalyqpaǵan ustazdyń tárbıelegen shákirtteri  — jan-jaqty bilimdi, oı-órisi bıik, óz maqsattary aıqyn, sol maqsatqa jetý úshin eńbekqorlyq pen shydamdylyq tanyta biletin jandar bolatyny sózsiz.   

Ustaz boıyndaǵy bilim men minsiz úılesimdik taýyp, shákirtke degen uly mahabbatpen toǵysyp jatsa, árbir shákirtine jeke tulǵa dep qarap, adal júregin usynsa, óz isin jan-tánimen súıip ótse, naǵyz ustaz bolmaq.

Jańa HHİ ǵasyr muǵalimderi sapaly ári san alýan salıqaly tárbıelik-bilimdilik qasıetterdi oıdaǵydaı atqara bilgende ǵana ustazdyq   maqsatyna jetedi. El bolashaǵy bilimdi urpaqta. Sondyqtan bilim berý salasynda jasalyp jatqan jańa reformalardy júzege asyrý-ustazdar qaýymyna ortaq is. Sıpattaı kele tez jyljyǵysh ýaqytpen ózgeretin zamanda jańa qoǵamyna saı tulǵa tárbıeleý  — muǵalim  enshisinde.

Qoǵamda bolyp jatqan áleýmettik-ekonomıkalyq ózgeristerge sáıkes bilim berý maqsaty men mindetteri okýshylardy álemdik damý deńgeıine sáıkes keletin belgili bir bilimmen qarýlandyrýdy jáne ulttyk sana-sezimin tárbıeleýdi kózdeıdi.

Bul mindetti sheshý jáne qazirgi kezde bilim berýdiń memlekettik standarttarynyń jasalýy, oqýshylardyń standart deńgeıinen kem emes bilim alýynyń talap etilýi oqytýdyń dástúrli ádis-tásilderin ózgertip, ozyq tehnologıalardy qoldanýdy, muǵalimderdiń ádistemelik daıarlyqtaryna qoıylatyn talaptar deńgeıin kóterip, olardyń oqytýdyń jańasha ádis-tásilderin, jańa tehnologıalaryn meńgerýin qajet etedi.

Prezıdentimiz “Qazaqstan joly — 2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq Strategıasynda” “Orta bilim júıesinde jalpy bilim beretin mektepterdi Nazarbaev zıatkerlik mektepterindegi oqytý deńgeıine jetkizý kerek” degendeı bolashaǵynan úmit kúttiretin jas býynǵa túzý baǵyt-baǵdar berý bizdiń basty mindetimiz bolyp tabylady.

Sondaı-aq, Elbasybıylǵy jylǵy Qazaqstan Úshinshi jańǵyrýy: jahandyq básekege qabilettilik atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda “Barshaǵa arnalǵan tegin kásiptik-tehnıkalyq bilim berý” jobasyna kásiptik bilim berýge ıaǵnı jumyssyz jastar jáne kásiptik bilimi joq  eresek adamdar qamtylýy tıis dedi.

Endeshe, kásiptik standarttar eńbek naryǵynyń talaptaryna saı eń úzdik álemdik oqý-óndiristik tájirıbelerge sáıkes jańartylýdy talap etedi.

Elimizdiń jarqyn bolashaǵy úshin atqarylyp jatqan árbir is óz máresine múdirmeı jetedi degen senimdemin. Órkenıet shyńyna ilgeri basý maqsatynda sheber ustazdarymyzdyń sany jyl sanap, arta bersin degen tilegimdi bildiremin. 

Óz oıymdy fransýzdyń uly oıshyl-fılosofy J.Rýssonyń «Ustazdyq etý — óziniń ýaqytyn aıamaý, ózgeniń baqytyn aıalaý» degen sózimen qorytyndylaǵym keledi.

Ózimniń muǵalim, ustaz, jalpy adam retinde túıgenim, muǵalim óziniń artyna ergen urpaǵy men shákirtiniń jetistigimen ǵana marqaıa, qýana alady eken. Ultymyzdyń taǵdyry, bolashaǵy  — tárbıe men bilimde eken. Abaı atamyz aıtqandaı: «Ustazdyq etken jalyqpas, úıretýden balaǵa» degendeı, shákirt tárbıelep, ony uıadan baptap ushyrýdan esh jalyqpaıyq.

---