InfoHub Logo

Ádebıet-ardyń isi.Ádebıettiń ózi qaı dáýirde de, qaı zamanda da adam kóńil-kúıiniń býyrqanǵan, bosańsyǵan, qaırat shaqyrǵan, qamyqqan, ómirlik maqsattarǵa umtylǵan sátteriniń báriniń de kórkem shejiresi, beıneli sýreti, myń qubylǵan áýeni. Erkindikti, azattyqty, táýelsizdikti árdaıym tý ǵyp ustap, ulttyq sana-sezimdi tárbıeleýde, ata-babamyzdan qalǵan jerimizdi basqynshy jaýlardan qorǵaýda, ulttyq namys pen ulttyq patrıotızmdi qalǵytpaı qaırap otyrýda rýhy bıik ádebıetimizdiń de artar júgi aldyńǵy qatarda edi.

Elimiz táýelsizdik alǵannan keıingi jyldarda túrli qıyn ótkelderdi, qanshama  aýyrtpalyqty keshti.Osy jyldaǵy keshken beınet te, tartqan azap ta bári zaman kelbetiniń qalaı qubylǵanyn aına qatesiz obrazǵa aınaldyryp ádebıet tarıhynda qaldyrdy.

Táýelsizdik ıdeıasy – qazaq ádebıetinde ejelden qonys tepken uǵym. Táýelsizdik dáýirinde bul másele qıaldan góri naqty shyndyq retinde jyrlana bastady. Alaıda ony qabyldaý ártúrli yńǵaıda boldy. Táýelsizdik dáýirinde ádebıettiń aıtar oıy,shyǵar bıigi, tili de erkin samǵady.Ádebıettiń qaı janryna da qalam siltegen qalamgerler bul rette ult taǵdyry,eldegi saıası- áleýmettik qaıshylyqtar,ótpeli kezeńniń bolmysy men rýhanı jadaýlyq sıaqty máselelerdi,sondaı-aq búgingi demokratıalyq qoǵamdaǵy qarama -qaıshylyqtardy kún tártibine qoıa bildi.

«Myńnyń atyn bilgenshe, birdiń túsin bil»- deıdi.Táýelsizdik dáýirindegi qazaq ádebıetimen etene tanysyp jatqannan soń, sol dáýirdiń jazýshy aqyndarymen,synshy-ǵalymdarymen Fılologıa fakúltetiniń Qazaq tili jáne ádebıeti mamandyǵynyń 3-kýrs stýdentteri  « 100 kitap» jobasy aıasynda «Táýelsizdik  kezeńindegi qazaq ádebıetiniń zerttelýi men zerdelenýi» atty dóńgelek ústel ótkizdi.Sharaǵa fılologıa ǵylymynyń doktory, M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, dosent, «Alashtyń bir ardaǵy» (1998), «Kórkem oıdyń qudireti» (2007), «Músilim Bazarbaev zertteýleri jáne ádebıettaný ǵylymynyń máseleleri» (2010) monografıalarynyń avtory Gúljahan Orda, M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýty Qazirgi qazaq ádebıeti bóliminiń meńgerýshisi, 
«Jiger» festıvaliniń, Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet mınıstrligi konkýrsynyń júldegeri, Jambyl atyndaǵy halyqaralyq syılyqtyń ıegeri, birneshe báıgelerdiń júldegeri, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, Halyqaralyq synshylar asosıasıasynyń dıplomanty, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń múshesi Nurdáýlet Aqysh shaqyryldy.

Qazaq tili jáne ádebıeti  mamandyǵynyń 3-kýrs stýdentteri kesh qonaqtaryna óz kókeılerinde júrgen suraqtardy qoıyp,erkin formatta pikir alysý júrgizildi.
Táýelsizdiktiń alǵashqy on jylynda qazaq ádebıeti óz arnasyn jańa baǵytqa buryp, jańa baǵyttyń damýyna sáıkes oqyrmandar kóz maıyn tamyzyp oqıtyn proza, berirekte roman janryndaǵy shyǵarmalarǵa taldaýlar jasalyndy.Táýelsizdik tusyndaǵy ádebıettiń damý baǵyttary men arnalary jaıly keń málimet berildi.Jalpy, elimizdegi ádebı úrdistiń búginde qaı deńgeıde ,qalaı damyp keledi,jastardyń ádebıetke betburysy qalaı kórinis tabýda sekildi suraqtarǵa jaýaptar tolyqtyryldy.Ádebı taldaýǵa qalaı kirisý kerektigin,shyǵarmalardy qalaı zertteý erekshelikterin óz kezeginde Gúljahan Orda sóz etse,al prozashy Nurdáýlet Aqysh óz tvorchestvosyndaǵy týyndylarǵa qatysty suraqtarǵa jaýap berdi.Avtor qalamynan týǵan kóptegen hıkaıat-áńgimelerdiń mazmundyq ereksheligine,kórkemdigine,sújettik jelilerine baılanysty sóz etildi.Nurdáýlet Aqysh tek jazýshy ǵan emes,synshy-ǵalym retindegi óz zertteý eńbekterinde ortaǵa saldy.Ádebıettiń keıingi jas tolqyn býyndaryna shyǵarmany qalaı jazý kerektigin,oıdyń júıeligin saqtaýdy,ádebıette shynaıylyqty kórsetýdi sóz etti.

Kesh sońynda Táýelsiz Qazaqstannyń táýilsiz jastaryna óz úlgi-ónegesin aıtyp,ádebıettiń janashyrlaryna senim bildirdi.Jazýshy Nurdáýlet Aqyshtyń avtograf berýimen qalamger kitaptary stýdentterge syıǵa berildi.Osyndaı tárbıesi men taǵylym mol is-sharany ótkizýde Qazaq ádebıeti jáne ádebıet teorıasy kafedrasynyń oqýtýshylary Raıhan Imahanbet,Altynaı Asqarova,Gúlnaz Daýtova,Aıjan Esentaevaǵa 3-kýrs stýdentteri atynan  zor alǵys bildirgimiz keledi.

Jıyrma segiz jyldyq tarıhy bar táýelsizdik kezeńindegi qazaq ádebıetiniń hal-ahýalyn bir ǵana kesh aıasynda egjeı-tegjeı aıtý, taldaý múmkin emes. Sonda da biz kókeıde júrgen kókeıkesti máselelerdi shama-sharqymyzsha bilip qalýǵa nıettendik. Bizdiń endigi mindetimiz sol dáýirdiń mánin uǵynyp,ádebıettiń shyn janashyra aınalý.        

Farıza Tileýles

---