InfoHub Logo

Mı — óziniń qurylymy jaǵynan ǵana emes (10-15 mıllıard nerv kletkasy bar), sonymen birge ol ózinde ótip jatatyn fızıologıalyq prosesterdiń sıpatyna qaraı da óte kúrdeli zat. Adam mıynyń salmaǵy jalpy dene salmaǵynyń 2,17 prosentine, al barlyq bulshyq etter deneniń 30-40 prosentine teń.

Mı birneshe bólikten turady. Ár bólik belgili bir tek ózine ǵana tán qyzmetti atqarady. Olarda barlyq organdardan sıgnaldar nemese ádette aıtylatyndaı, ımpúlsterdi qabyldaıtyn jáne sol organdarǵa jaýap sıgnaldar jiberetin ıadrolar men ortalyqtar (sentrler) bolady. Mıda tynys alýdy, qan aınalysyn, aıaq-qoldyń qozǵalysyn, as qorytýdy retteıtin, ıis sezetin, dybysty ajyratatyn, kórý ortalyqtary bar. Mıda sezimdi basqaratyn, tamyrdaǵy qan qysymyn, terdiń bólinýin retteıtin ıadrolar ornalasqan. Bir sózben aıtqanda, adam qyzmetiniń birde-bir formasy mıdyń basqarýynsyz atqarylmaıdy.

Mıdyń eń mańyzdy bólikteriniń biri jáne onyń eń jetilgen bóligi — úlken jarty sharlar qabyǵy. Ol adamnyń búkil nerv-psıhıkalyq qyzmetiniń ortalyǵy bolyp tabylady. Barlyq nerv kletkalarynyń jartysynan kóbi mıdyń úlken jarty sharlarynda ornalasqan. Mı qabyǵynyń jalpy kólemi 1670 sharshy santımetrdeı.

Janýar óziniń bıologıalyq damýy jaǵynan joǵary bolǵan saıyn, onyń úlken jarty sharlar qabyǵy da jaqsy damyp jetiledi. Mysaly, ıtpen salystyrǵanda maımyldyń jarty sharlar qabyǵy damyǵan, al ıttiki jylqynyń nemese úı qoıanynyń jarty sharlar qabyǵynan jaqsy jetilgen. Balyq pen qurbaqada úlken jarty sharlar qabyǵy múlde joq.

Mı qabyǵynyń astynda tabıǵaty jaǵynan onyń kóne bóligi bolyp tabylatyn mı qyrtysy ornalasqan. Organızmniń barlyq vegetatıvtik fýnksıasy — tamyrlardaǵy qan qysymyn retteý, deneniń temperatýrasy men organızmdegi almasý prosesterin bir qalypta ustaý osy araǵa jınaqtalǵan.

Mıdyń bul bóligi organızmniń ár ýchaskesindegi aýyrýdy asa kúshti qabyldaıdy, ishki organdarynyń jumysyn basqarady. Basqasha aıtqanda, mıdyń qyrtys bóligi sanaǵa baǵynbaıdy, avtomatty túrde qyzmet etedi. Mı qabyǵy joq janýarlarda, qyrtys mıdyń joǵary bóligi bolyp tabylady. Adam mı qyrtysy qurylymynyń qyzmeti mı qyrtysynyń jumysyn baqylap, ony qajetti arnaǵa salyp otyratyn joǵaryda jatqan úlken jarty sharlar qabyǵynyń qyzmetimen tyǵyz baılanysty bolady.

Oqýǵa keńes beremiz:

Cport mıdy tynyqtyrady - ǵalymdar

Mıǵa zıan keltiretin azyqtar

Menıngıt (mıqurty) jaıly senýge bolmaıtyn 9 ápsana

Temekiniń mıǵa beretin zıandary

Mıǵa paıdaly jáne zıandy ónimder

---