InfoHub Logo

(novela)

1

Kúz kezi, tún ortasy. Nankındegi Sıvan — sze kóshesindegi bir úıde kóne ústeldi shyntaqtap, beıjaı keıippen qarbyzdyń shekildeýigin shaǵyp bop-boz qytaı qyzy otyrdy.

Ústel ústindegi sham syǵyraıyp, bolymsyz ǵana jaryq shashady. Onyń jaryǵy qarańǵylyqty seıiltpek túgili, bólmeniń tunjyraǵan, tozyńqy qalpyn qoıýlata túskendeı.

Jyrym-jyrym tusqaǵaz japsyrylǵan qabyrǵanyń buryshyna taqaı qoıylǵan, ústi júnnen toqylǵan japqyshpen qalaı bolsa solaı jabyla salǵan qamys kereýet shań-shań shymyldyqpen daldalanypty. Ústeldiń ekinshi shetinde jetimsirep jaman oryndyq tur. Qansha úńilip qarasań da, osy zattardan basqa bólmege ár berer, kózge iliner dúnıe joq.

Alaıda qyz álsin-álsin shekildeýik shaqqanyn qoıyp, qarsy qabyrǵaǵa móldirep qarap telmiredi: ol tusta kishkentaı ǵana qola kres ilýli-tin. Al kres betinde qol-aıaǵyn kerip shegelengen Isa paıǵambardyń (Hrıstos) beınesi bederlengen. Isanyń beınesine qaraǵan sátte qyzdyń muń kireýkelengen janary jylyp, ańǵal úmit sáýlesi jyltyldaıtyn. Biraq qyz janaryn tez taıdyryp áketip, qara jibekten tigilgen keýdeshe jasyrǵan ıyǵyn enjar qozǵap kúrsinetin de, qaıtadan qarbyz shekildeýigin qaýjaýǵa kirisetin.

Qyz aty Sýn — Szınhýa, kúnkóris úshin osy ońasha bólmede qonaq qabyldaıtyn on bes jasar jezókshe. Sınvaıdaǵy sansyz jezóksheniń ishinde syrt pishini osy qyz qusaǵandary jetkilikti-tuǵyn. Biraq Szınhýa sıaqty minezi jibekteı jaılysy joqqa tán bolatyn. Ol tánin satyp kún kóretin ózge áıelderdeı ótirik aıtý, daraqylaný degendi bilmeıtin, ár tún saıyn surqaı bólmesine bas suǵatyn qonaqtaryn jyly ushyraı qarsy alyp, jaıdary jymıyp janyn sergitetin. Alda-jalda qonaǵynyń bergen aqysy kesikti mólsherden artyq bolsa, dúnıedegi jalǵyz adamy ákesine jaqsy kóretin sharaby sakeni áperemin ǵoı dep qýanatyn.

Szınhýanyń mineziniń juǵymdylyǵynyń jáne bir sebebi, qabyrǵada ilýli turǵan kres kýálik etkendeı, marqum anasynyń qalaýymen bala kezinen katolık dinin ustaıtyn.

Osy tusta bir oqıǵany aıta ketken jon. Birde, osy jyldyń kóktem aıynda Shanhaıdaǵy at jarysyn qyzyqtap, Ońtústik Qytaıdyń tabıǵatyn tamashalamaq bolyp arnaıy kelgen bir japon týrısi qyzyq úshin Szınhýanyń qasyna qonyp shyqqan. Eýropalyq sándi kostúm kıip syqıyp, temekisin tisine qystyryp alǵan jigit tizesine turaqtaǵan turymtaıdaı Szınhýany qushaqtap jaıbaraqat otyrǵan, kenet qabyrǵadaǵy kresi kórip qalyp, qytaı tilin buzyp-jaryp:

— Sen hrıstıansyń ba? — dep senbegendeı surady.

— Iá, bes jasymda shoqyndyrypty.

— Onda mynandaı kásippen shuǵyldanýyń qalaı? Osy suraqty qoıǵanda daýsynan kekesin sezildi. Biraq Szınhýa nil qara shash kómkergen kórkem basyn jigittiń qolyna súıep, marjandaı aq tisin jarqyratyp, jaıdarylana jymıdy.

— Eger men bul kásippen shuǵyldanbasam, ákem ekeýmiz ashtan ólemiz ǵoı.

— Ákeń kári adam ba?

— Iá... qazir qarǵa adym attaýy muń.

— Degenmen... Bul kásippen shuǵyldanǵanyń úshin o dúnıede jazalanam, jumaqqa jete almaımyn dep oılamaısyń ba?

— Joq. — Kreske jalt etip bir qarap, Szınhýa oıly qalypta sózin jalǵastyrdy,— Isa myrza o dúnıege barǵanymda jaıymdy túsiner, jany ashyr dep oılaımyn. Áıtpese, Isa myrzanyń Iaoszákao bólimshesindegi polıseıden ne aıyrmashylyǵy bolmaq.

Jas japon týrısi jymıyp kúldi. Sosyn beshpentiniń qaltasyn qarmanyp, odan kókshil kózdi qos syrǵa alyp, qyzdyń qulaǵyna kıgizdi.

— Bul syrǵalardy Japonıaǵa syıǵa aparmaqqa satyp alyp edim, endi búgingi túnnen belgi retinde saǵan syıladym.

Shynynda da, alǵash osy kásipke kirisken kúnnen bastap Szınhýa óz isiniń durystyǵyna kúmán keltirgen emes.

Alaıda álgi oqıǵadan keıin aı ótken soń dindar jezóksheniń tánine jara shyǵyp, merez dertine ushyrady. Bul habar qulaǵyna jetken Chen Shancha esimdi jezókshe oǵan apıyn araǵyn ishýge keńes berdi. Al endi Mao Inchýn esimdi ekinshi jezókshe buryn ózi ishken "gýnlanvan", "szálýmı" dep atalatyn untaqtardy alyp jetken. Biraq Szınhýa esh qonaq qabyldamaı, qansha janyn kútse de dertinen aıyqpady.

Sodan bir kúni Szınhýanyń halin suraı kelgen Chen Shancha yrymshyldardyń oılap tapqan bir emdelý ádisin aıtsyn.

— Aqyry dertiń qonaqtan juqqan eken, sen de ony tezirek basqa bireýge juqtyr. Sóıtseń eki-úsh kúnnen soń-aq qulan-taza aıyǵasyń.

Qolymen jaǵyn tirep beıjaı otyrǵan Szınhýa bálendeı eleńdeı qoımady. Biraq Shanchanyń sózi azdap bolsa da áýestigin oıatqan sıaqty.

— Shyn ba? — dep kelte qaıyrdy.

— Shyn bolmaı she? Meniń ápkem de sen qusap aıyǵa almaı kóp qınaldy. Al dertin qonaǵyna berýi muń eken, attaı oınap shyǵa keldi.

— Al qonaq qaıtti?

— Qonaqqa obal — aq! Tipti zaǵıp bolyp qalypty desedi.

Shancha ketip, ózi jalǵyz qalǵanda Szınhýa kresiń aldyna tizerlep otyra ketip, shegelengen Isaǵa jalbaryna qarap sıyna bastady.

— Isa paıǵambar! Ákemdi ashtan óltirmeý úshin jeksuryn kásippen shuǵyldanamyn. Biraq meniń kásibim ózimdi ǵana qorlaıdy, ózgege tıtteı zalaly joq. Sondyqtan da dál qazirgi qalpymda ólsem de jumaqqa bararmyn dep oılaımyn. Biraq kásibimdi qaıta jalǵastyrýdyń joly bar kórinedi, ol úshin óz aýrýymdy ózge bireýge juqtyrýym kerek eken. Demek, ashtan ólsem de (ólsem dertimnen de aıyqpaımyn ba) endi eshkimmen bir tósekke jatpaýǵa tıispin. Óıtpesem ez baqytym úshin maǵan esh qastyǵy joq jazyqsyz jandy sorlatam ǵoı. Biraq men kúnákar áıelmin. Kúnderdiń bir kúni azǵyrýǵa kónip, bostyq jasaýym da múmkin. Isa paıǵambar! Bále-jaladan qorǵap, kúsh-qýat bere gór! Senen basqa senerim joq.

Osyndaı sheshimge kelgen Szınhýa Shancha men Inchýn qansha azǵyryp — aınytsa da qonaq qabyldaýdy birjolata qoıdy. Al eger buryn udaıy kelip júrgen qonaqtary bas suǵa qalsa, birge temeki shegisip, áńgimelesip otyrǵannan artyqqa barmaıtyn, olardyń ózge tilegine qulaq aspaıtyn.

— Meniń juqpaly dertim bar. Eger menimen birge jatsańyz, juqtyryp alasyz, — deıtin. Szınhýa eger mas qonaq kúshtep degenine kóndirmek bolsa, tipti tánindegi jarany kórsetip jerindirýden de taıynbaıtyn. Sodan qonaqtar birtin-birtin kelýdi doǵardy. Qyzdyń kúnkórisi qıyndaı tústi.

Sol kúngi keshte qyz ústelge shyntaqtap jatyp, áldebir núktege oılana qadalyp uzaq-uzaq otyrdy. Qonaqtar múldem kelmeıtin bolǵan. Sol eki arada kún keshkirip, qarańǵylyq qoıýlana bastaǵan. Szınhýanyń qulaǵyna áldeqaıdan shegirtkeniń shyryly estilip, soǵan eltip otyrǵan edi. Ot jaǵylmaǵan sýyq úıde qaı sıyq bolsyn, tas edennen ótken yzǵar qyzdyń súr jibek bashmaǵyna sýdaı sińip, aqyry qasyqtaı aıaǵyn qarydy.

Szınhýa janaryn jalp-jalp janǵan shamǵa aýdaryp, birshama oılana qadalyp qaldy, sosyn selt etip basyn kóterip, kókshil kózdi syrǵasy salbyraǵan qulaǵyn qasyp, eleýsiz esinedi. Dál osy mezette boıaýly esik shalqasynan ashylyp, bólmege beıtanys sheteldik kirip keldi. Esik aıqara ashylǵanda shamnyń jalyny shalqyp, qara kóleńke bólme ishin qyzǵyltym jaryq jaılady.

Basynan aıaǵyna deıin osy qyzǵyltym jaryqqa sharpylǵan qonaq táltirektep ústelge tóndi, biraq artynsha qaıta tiktelip artqa shegindi de sart etip jabylǵan boıaýly esikke súıendi.

Szınhýa eriksiz ornynan kóterilip, beıtanys sheteldikke ańyra kóz tikti. Bul otyz bester shamasyndaǵy, júzi kún qaqty, kózi úlken, saqaldy erkek edi, ústine kıgeni jol-jol syzyǵy bar beshpent pen telpek. Bir ǵajaby, syrt pishininen sheteldik ekeni baıqalyp tursa da, ıá azıat, ıá eýropalyq ekenin anyq ajyratý múmkin emes-ti. Shashy burqyrap telpeginen shyǵyp, sóngen trýbkasyn tistep esikke súıenip turǵan osy qalpynda ony úıden jańylysyp kirgen ýdaı mas bireý me dep oılaǵandaısyz.

— Sizge ne kerek? — dep surady úreılengen Szınhýa ústelden uzamastan. Qonaq qytaısha túsinbeımin degendeı basyn shaıqady. Sosyn aýzynan trýbkasyn alyp, áldebir túsiniksiz tilde, túsiniksiz sóz aıtty. Bul joly Szınhýanyń bas shaıqaýyna týra keldi, basyn shaıqaǵanda kókshil kózdi syrǵasy sham jaryǵyna shaǵylysyp bir jalt-jult etip qaldy.

Qyzdyń qaıterge bilmeı sasqalaqtap, qabaǵyn túıgenin kórip qonaq kenet qarqyldap kúlip, basyndaǵy telpegin tastap, oǵan qaraı qadam basty. Biraq orta jolda býyny bosap, ústeldiń arǵy betine sylq ete tústi. Osy sátte onyń júzi Szınhýaǵa tanys tárizdengeni, bir jerde kórgen sıaqty, tek qaıda, qashan kórgeni esinde joq. Qonaq áı — shaıǵa qaramaı podnostan bir ýys qarbyz shekildeýigin kósip aldy, biraq shaqqan joq, Szınhýaǵa tesile qarap, qolyn erbeńdetip jat tilde sóılep ala jóneldi. Szınhýa onyń bir sózin de uqqan joq, biraq qonaqtyń bunyń kásibinen habardar ekenin áldeqalaı túısindi.

Uzaqty tún qytaısha túsinbeıtin jat eldiktermen tósektes bolý Szınhýa úshin tańsyq tirshilik emes. Sondyqtan da qaıtadan ornyna otyryp, daǵdyly ádetimen jyly ushyraı jymıdy, sosyn qonaq eshteńe túsinbese de ústemelete sóılep, ázil-qaljyńdy qarsha boratty. Alaıda qyz eki sózdi aıtyp, úshinshisine kóshpeı-aq qonaq birdeńe túsinetindeı qarqyldap kúlip, qolyn odan saıyn erbeńdetip jetisip qaldy.

Qonaqtyń aýzynan araq ıisi ańqıdy. Biraq mastyqtan qyzarǵan qabaryńqy júzinen bir qajyr-qaırat, qushtarlyq baıqalady, tipti ol kirgende bólme ishi jarqyrap ketkendeı boldy. Qalaı bolǵanda da, ol Szınhýa úshin, nankındik otandastaryn aıtpaǵanda, osy ýaqytqa deıin kórgen jateldikterdiń ishindegi eń kórkemi, eń kóriktisi edi. Jáne ózin buryn bir jerde kórdiń degen oıdan aryla alsashy. Sheteldiktis shekesine túsken qap-qara buıra kekiline qarap jymıyp otyryp, ony qashan, qaı jerde kórgenin esine túsirýge tyrysyp baqty.

"Álgi barja ústinen kórgenim emes pe eken, qasynda semiz áıeli bar? Joq, joq, ol jırendeý bolatyn. Múmkin, Sınveedegi Kýn — szy mavzoleıin sýretke túsirgen adam bolar? Biraq, menińshe, ol myna qonaqtan kekse-tuǵyn. Á, ıá, ıá, Lıtasáo kópiriniń janyndaǵy restoran aldynda qalyń jurttyń ortasynda jolaýshy tasıtyn jaıaý rıkshany taıaǵymen tómpeshtegen bireýdi kórgeni bar, sol myna qonaqqa qatty uqsaıdy. Tek onyń kózi kókshildeý me edi, qalaı..."

Szınhýanyń oıy san-saqqa júgirip, ári-sári qaraǵanda sheteldik sol kóńildi keıippen trýbkasyn temekige toltyryp, qushyrlana sordy da, bólme ishin bip jaǵymdy ıis jaılady. Sosyn óz tilinde taǵy birdeńe aıtyp byldyrlap, aqyryn ǵana kúldi de, eki saýsaǵyn shoshaıtyp Szınhýanyń kózine taqap ákeldi. Eki saýsaqtyń eki dollar ekeni árkimge-aq belgili ǵoı. Alaıda qonaq qabyldaýdy qoıǵan Szınhýa burynǵysha qarbyzdyń shekildeýigin shyrt-shyrt shaǵyp, kelispeıtinin bildirip kúlimsireı bas shaıqady. Sóıtip edi, shaq ústelge eńserile jatyp, shamnyń kómeski jaryǵy túsken masań júzin Szınhýaǵa jaqyndatyp tesireıe qarady, sosyn jaýap kútken syńaımen úsh saýsaǵyn kóterdi.

Szınhýa sol tisine shekildeýikti basqan kúıi júzi aparyp keıin shegindi. Qonaq bul eki dollardy azsynyp op.ir dep oılasa kerek. Al endi jaǵdaıdy túsindireıin isse qonaq qytaısha uqpaıdy. Jeńiltektik jasap jelpildep, qonaqty eliktirip alǵanyna ókingen Szınhýa óńin sýytyp, kózin taıdyryp áketti. Sosyn kónbeıtinin bildirip úzildi-kesildi keskinmen bas shaıqady.

Alaıda ońaı oıynan qaıtar sheteldik kórinbedi, kishkene kidirińkirep baryp, kúlimsirep óz tilinde birdeńe dep, tórt saýsaǵyn kórsetti. Ábden sasqan Szınhýa endi tipti kúlimsireýden de qaldy, aqyry qonaq ádeıi mezi bolyp, qol siltegenshe bas shaıqaı berýden basqa amal joq dep sheshti. Biraq qonaq ta qyńyr neme eken, endi tipti bes saýsaǵyn tarbıtyp qarap otyr.

Sodan ne kerek, ekeýi ymdasyp, qol erbeńdetisip biraz egesti. Qyzdy-qyzdymen qonaq on dollardy da qıamyn degenge jetti. On dollar jezókshe úshin qyrýar-aq qarjy bolsa da Szınhýa sheshiminen qaıtpady. Qonaq eki qolynyń bar saýsaǵyn tarbıtqanda da qyz ornynan turyp, ústelge bir qyryn qarap turǵan-dy, qonaqtyń keshsheligine kúıinip, jer teýip, birneshe márte bas shaıqady. Sol kezde qabyrǵaǵa qystyrýly kres shegesinen shyǵyp ketip, tas edenge, qyzdyń aıaǵynyń astyna tyrs etip kelip tústi.

Szınhýa shapshań qol sozyp, kresi áspetteı jerden kóterdi. Sol mezet kezdeısoq Isa paıǵambardyń keskinine kózi túskeni, ǵajap bolǵanda, paıǵambardyń júzi ústel basynda otyrǵan sheteldiktiń júzinen bir aýsashy.

"Báse, qaıdan kórdim desem, Isa paıǵambardyń ózi ǵoı mynaý!"

Qola kresi qara jibek keýdeshe japqan keýdesine basyp, Szınhýa qarsy otyrǵan qonaqqa ań-tań bolyp qarap qalǵan. Masań júzine sham jaryǵy túsken qonaq, álsin-álsin trýbkasyn burq etkizip qoıyp jumbaq jymıady. Janary jyljyp qyzdyń bas-aıaǵyn bir túgendep tastady, sosyn appaq moıny men kókshil kózdi syrǵa ótkizilgen qulaǵyna jetti. Biraq Szınhýaǵa onyń esh qylyǵy ersi kóringen joq, dál osy qalpynda da ol mańǵaz tárizdengen.

Sálden soń qonaq aýzynan trýbkasyn alyp, basyn sál eńkeıtip, qupıalaı, kúle sóıledi. Bul sózder Szınhýaǵa sıqyrshynyń syrly sybyryndaı áser etip, erkin bıledi.

Eshkimge zalalymdy tıgizbeımin degen márt sheshimin shynymen umytqany ma? Kúlimdegen kózin temen salyp, qola kresi sıpalap, ol jumbaq sheteldikke taqady.

Qonaq qaltasyn qarmanyp, kúmis aqshasyn syldyrlatyp birshama ýaqyt Szınhýaǵa qyzyqtaı, kúlimsireı qarap otyrdy. Kenet kózinde saıtan oty oıanyp, oryndyqtan atyp turdy da Szınhýany qushaǵyna tartyp, araq ıisi sińgen beshpentine basty. Ál-dármeni quryp, esinen aırylǵandaı shalqaqtaǵan Szınhýa syrǵasy jyltyldap, bozalań júzine qan júgirip, betine beti tıip kete jazdap tóngen jigittiń júzine tabyna telmirip qaldy. Dál qazir onda myna tosyn sheteldiktiń erkine baǵynsam ba, álde aýrýymdy juqtyrmas úshin súıgizbeı basymdy ala qashsam ba degen eki udaı oı joq edi. Saqaldy erkektiń ernine ernin tosyp turyp Szınhýanyń túısingeni — keýdesin kernegen qýanysh, alǵash sezingen mahabbat qýanyshy boldy.

2

Birer saǵat ótkesin shegirtkeniń shyrylymen tósekte uıyqtap jatqan eki adamnyń tynysy aralasyp, shamy sóngen bólme ishinde bir beıjaı kóńilsizdik, muń bógip turdy. Biraq sol sátte Szınhýa kórgen pendeshilikten ada tańǵajaıyp tús shań sińgen shymyldyqtan shyǵyp, sonaý alystaǵy juldyzdy aspanǵa sharyqtap ketip edi.

* * *

Szınhýa qyzyl sandal aǵashynan jonylǵan oryndyqqa jaıǵasyp, ústel ústine túr-túrimen qoıylǵan taǵamnan shókemen (tamaq jeıtin taıaqsha) shuqyp jep otyr. Bunda ne joq deısiz: qarlyǵashtyń úıasy ma-aý, akýlanyń jelbezegi me-aý, qýyrylǵan jumyrtqa, ystalǵan alabuǵa ma-aý, qýyrylǵan shoshqa maıy, balyqtyń sorpasy ma-aý, tipti tizip bitire almaısyz. Al ydysy ishindegisinen ótedi: kógildir tuńǵıyq gúl, altyn qustardyń beınesimen bederlengen nebir kórkem tostaq, tabaq. Jelke tusynda torǵyn perde tutylǵan tereze, tereze syrtynda ózen aǵyp jatsa kerek, sýdyń syldyry men eskektiń sýsyly estiledi. Szınhýa beıne balalyq shaǵy ótken Sınvoıda júrgendeı jaǵasy jaılaý, jany jaz. Biraq qazir kóktegi qudaılar qalasynda, Isa paıǵambardyń baspanasynda otyrǵany haq.

Szınhýa mezgil-mezgil tamaq jegenin doǵaryp, jan-jaǵyna qaraǵyshtaıdy. Biraq kúńgirlegen keń bólme ishinde túrli taǵamnyń burqyraǵan býymen munarlanǵan alyp aıdaharlardyń beınesi oıyp jasalǵan bıik baǵandar, úlken-úlken hrızantemalar qondyrylǵan qysh qumyralar men ózinen basqa jandy ıá jansyz dúnıe kózge shalynbady. Sóıtse de ár ydysy bosaǵan saıyn, Szınhýanyń aldyna jaǵymdy ıisi muryn jarǵan jańa taǵam tartyla qalatynyn qaıtersiz. Kenet qýyrylǵan qyrǵaýyl qyzdyń qoly tıip úlgermeı qanatyn dalpyldata sermep, sharap quıylǵan qutyny qaǵyp túsirip, tóbege kóterildi.

Osy kezde Szınhýa syrt jaǵynan bireýdiń jaqyndaǵanyn sezindi. Sondyqtan shókesin tastamaǵan kúıi artyna jalt buryldy. Bul tereze bar bolar dep tuspaldaǵan tusta sandal aǵashynan jonylǵan, betine atlas jabý jabylǵan oryndyqta aýzyna uzyn qola qorqor tistep, mańǵazdanyp beıtanys sheteldik otyrdy.

Szınhýa ony jazbaı tanydy, bul búgin túnde ózine kelgen beıtanys erkek edi. Tek bul sheteldiktiń basynyń tóńireginde jańa týyp kele jatqan aıǵa uqsaǵan jarty oraq jaryq shashyp tur edi.

Sol sátte Szınhýanyń aldyna taǵy bir jupar ıisti, dámdi taǵamnyń kele qalǵany. Ol dereý taıaqshasyn sozyp dámin tatyp kórmek edi, biraq esine jelke jaǵynda otyrǵan sheteldik túsip, moınyn buryp, qysyla sóıledi:

— Siz de dastarqan basyna otyrmaısyz ba?

— Joq, óziń jeı ber. Eger ana taǵamdy taýyssań, aýrýyń osy túnnen qalmaı jazylady.

Oraq aıly sheteldik uzyn qorqoryn aýzynan almaǵan kúıi eljireı kúlimsirep, erkelete qarady.

— Siz sonda dámin de tatyp kórmeısiz be?

— Men be? Men qytaı taǵamdaryn jaratpaımyn. Sen meni tanymadyń ba? Isa paıǵambar esh ýaqytta qytaı taǵamyn tatqan emes.

Sóıdep nankındik Isa paıǵambar sandal aǵashynan jonylǵan oryndyqtan asyqpaı kóterilip, jelke jaǵynan kelip Szınhýanyń betinen aıalaı ópti.

* * *

Szınhýa tańǵajaıyp tús kórip talmaýsyrap oıanǵanda aıadaı bólme ishine kúzgi kúnniń syzdy sáýlesi synalaı sińip, tań atyp kele jatqan. Alaıda shań basqan shymyldyq tasasyndaǵy qaıyqqa uqsaǵan tar tósek tóńiregi áli qara kóleńke-tin, ári jylýy da joǵalmaǵan edi. Óńi ketken kóne kórpeni ıegine deıin tartyp qymtanyp alǵan Szınhýanyń júzi osy alageýim ishinde aǵarańdap aıryqshalanyp jatty. Terden sýlanǵan qara shashy uıysyp, bozalań betine jabysyp qalypty. Al sál ashylyńqyraǵan al qyzyl erinniń arasynan kúrishteı appaq tisi tizilip kórinedi.

Szınhýa oıanǵaly qashan, sóıtse de sol kórgen túsiniń raqatyn qıa almaı qybyrsyz jatyr — hrızantema gúli, sýdyń syldyry, qýyrylǵan qyrǵaýyl, Isa paıǵambar... Biraq shymyldyq ishi birtin-birtin jaryǵaıyp, jaryqpen birge jan elittirgen eles te joǵalyp, qyz esine keshe keshkisin osy qamys tósekke beıtanys sheteldikpen jatqany tústi.

"Oǵan aýrýym juqsa qaıttim..."

Osylaı oılaýy-aq muń eken, Szınhýanyń keýdesi qysyp, kóńili nildeı buzyldy: endi qaıtyp beıtanystyń betine qaraı almaıtyndaı tárizdengeni. Biraq onyń kúnge kúıgen súıkimdi júzin kórmeı jáne jany shydamaıtyndaı. Sodan ne kerek, sol irkilińkirep baryp, kibirtikteı kózin ashyp, jaryq molynan engen shymyldyq ishine, tósekke bajaılaı qarady.

Tańǵy shyńyltyr aýa turǵan salqyn bólme ishindegi zattar aıqyndalyp qalypty. Kóne ústel, sóngen sham biriniń aıaǵy kókten kelgen, biri qabyrǵaǵa qaratyp qoıylǵan qos oryndyq sol keshegi keshqurymǵy kórinis, sol qalyp. Ol azdaı, ústel ústinde, shashylǵan qarbyz dániniń qaq ortasynda kishkentaı qola kres kómeski jyltyraıdy. Jasaýraǵan janary japaqtap, jan-jaǵyna qaranǵan Szınhýa uıqy-tuıqy tósek ústinde sýyqtan búrisip biraz otyrdy.

— Joq, túsim emes eken... — dep kúbirledi Szınhýa, sheteldiktiń jym-jylas joǵalýynyń jaıyn oılap, sanasy san-saqqa júgirip otyryp. Árıne, bul uıyqtap jatqanda jymyn bildirmeı bólmeden shyǵyp, taıyp turdy dep tuspaldaýǵa bolar edi. Biraq sonshama eljirep erkeletip, qushyrlana qushqan adamnyń bir aýyz jyly sóz aıtyp qoshtaspaı kete barǵanyna ılaný qıyn. Onyń ústine tańǵajaıyp sheteldikten ýaǵdaly on dollaryn da alyp qalmapty.

"Shynymen-aq ún-túnsiz kete barǵany ma?". Júregi syzdap aýyrǵan qyz kórpe ústine tastaı salǵan qara jibek keýdeshesin kımekke qol sozǵan. Kenet júzi narttaı janyp, qolyn tartyp ala qoıdy. Boıaýly esik syrtynan jumbaq sheteldiktiń aıaq tyqyryn estidi me, álde jastyq pen kórpege sińgen araq ıisi murnyna tıip, túndegi jaǵdaı esine túsip qysyldy ma? Joq, bul sátti Szınhýa áldebir qudiretti kúshtiń kómegimen bir tún ishinde tánindegi merez qotyrlarynyń quryp ketkenin kórgen edi.

"Demek, ol Isa paıǵambardyń ózi boldy ǵoı!" Jalǵyz ish kóılekpen jan ushyryp tósekten domalap túsken qyz tán qaryǵan tas edenge tizerlep otyra qalyp, qaıta tirilgen táńirimen tildesken magdalalyq Marıa qusap qushtarlana duǵa oqýǵa kirisken.

3

Sodan kelesi jyldyń kókteminde baıaǵyda Szınhýaǵa keletin jas japon taǵy da ústel basynda qyzǵa qarsy qarap otyrdy.

— Kres áli ilýli tur ma? — dedi ol ájýaly daýyspen. Sol-aq eken, Szınhýa baısaldana qalyp, Isa paıǵambardyń túnde qalaı Nankınge túsip, buny dertten jazǵanyn áńgimelep berdi.

Onyń áńgimesin tyńdap otyryp jas japon ishteı bylaı oılaǵan-dy:

"Men ol sheteldikti bilemin. Boıynda japon men amerıkalyqtyń qany aralasqan býdan. Umytpasam, aty-jóni Djordj Merrı. Reıter agenttiginiń tilshisi bolyp isteıtin tanysyma Nankınde bir hrıstıan dinin ustanatyn jezókshemen túnep shyǵyp, ol uıyqtap ketkende taıyp turdym dep maqtanǵanyn estigem. Ótken joly Nankınde bolǵanymda ol da men túsken meımanhanaǵa toqtaǵan, sondyqtan da túr-túsi anyq esimde. Ózin jergilikti aǵylshyn gazetiniń tilshisimin dep tanystyratyn, biraq ózi saıda sany, qumda izi joq turlaýsyz adam-dy. Keıinnen merez aýrýymen aýyryp, aqyry jyndanyp ketti... Demek, dert oǵan myna áıelden juqqan da. Bul beıshara ol juǵymsyz nemeni áli kúnge deıin Isa paıǵambar dep dabyraıtyp júr. Aqıqatyn aıtsam ba eken? Álde eshteńe demeı-aq qoıǵanym jón be, kóne batys ańyzyna uqsaǵan ǵajap túsine nanyp tirshilik ete bersin..."

Szınhýa áńgimesin támamdaǵan kezde jigit selt etip boıyn jıyp, shyrpy jaǵyp, jupar ıisti temekisin tutatty. Dereý yqylas qoıyp tyńdaǵan adamnyń keıpin tanytyp:

— Solaı de... Qyzyq eken... Sodan beri birde-bir ret aýyrǵan joqsyń ba? — dep surady.

— Joq, birde ret aýyrǵan emespin, — dep oılanbaı jaýap berdi Szınhýa, alańsyz keıippen qarbyz shekildeýigin shaǵyp otyryp.

Aýdarǵan B. Qojabekova

---