Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 kún buryn)
Naýryz –dýman merekelik qoıylymy
Semeı qalasy,
«№23 jalpy orta bilim beretin mektep»KMM
Muǵalimder: Ábdyhanova Sh. S Toraıǵyrova Sh. O.

Taqyryby: «Naýryz – dýman» merekelik qoıylymy.
Maqsaty: Bastaýysh synyp oqýshylaryna ulttyq salt – dástúrdi tanystyrý. Qazaqtyń ulttyq ónerinen, mádenıetinen tálim – tárbıe berý. Ultjandylyqqa, ádeptilikke tárbıeleý. Sahnada, kópshilikte ózin – ózi ustaýǵa daǵdylandyrý.
Kórnekilikteri: kórpe, jastyq, qamshy, urshyq, besik, úıshik, qamys, kilemshe, shyraqtar t. b.
Barysy: Sahna ásem shańyraqpen bezendirilgen, R. Rymbaevanyń «Naýryz – dýman» áni áýelep turady.
1 - Júrgizýshi: Qurmetti ata-analar, ustazdar, oqýshylar! «Naýryz – dýman» merekesin bastaýǵa ruhsat etińizder!
2 - Júrgizýshi: Jańa jyldy qarsy alý, barsha halyqtyń dástúrli merekesi. Ár halyqtyń ózinshe merekesi bolady. Musylman halqynyń jańa jyly «Naýryz» aıynyń 22-si. Uly qazaq halqy jańa jylyn «Naýryz» deıdi.
1 - Júrgizýshi: Keńinen elge taralǵan,
Negizi erte qalanǵan.
Eńbek shattyq jyl basy,
Naýryzdan bastap sanalǵan.
2 - Júrgizýshi: Naýryz kelse qut kelgeni halaıyq,
Esik ashyp, shashý shashyp,
El bop qarsy alaıyq.
Olaı bolsa,
Zeınetker ustazdy qarsy alaıyq
( Kórermenderge shashý shashylady )
1 - Júrgizýshi: Uly halqymyzdyń, álimsaqtan turmystyq merekesi bolyp kelgen, jańa jyl meıramy – Naýryz meıramy qutty bolsyn halaıyq.
2 - Júrgizýshi: Dosym - aý, jańa jyl áli kele qoıǵan joq, osy áredikte, eski jyldy este qalarlyqtaı etip, jaqsylyǵyn marapattap, tabystaryn qurttaı sanap, asyldaryn júkteı qaptap, monshaqtaı tizip alaıyq ta, bir maqtap, madaqtap.
1 - Júrgizýshi: Qurbym – aı! Sizdiń ótken jyldy qımaıtyndaı syrshyl ekenińizdi bilsemshi. Ótken jylda elimizdiń irgesi aman, qazanymyz bútin boldy. Bireýmiz ekeý bolyp, basymyzǵa bas qosyldy, jańa shańyraqtar kóterildi. Ómirge jas náresteler kelip, urpaq ósti.
2 - Júrgizýshi: Iá, elimizdiń egemendigi nyǵaıyp, halqymyzdyń táýelsizdigi artty. Gazet, jýrnaldar, teledıdar qazaq tiline kóship boldy. Basqa ulttyń ókilderi qazaq tilinde sóıleıtin boldy. Tilimizdiń mártebesi artty degen osy emes pe qurbym.
1 - Júrgizýshi: Iá, durys aıtasyń, qurbym! Jaqsylyq tek jaqsylyqqa jalǵasa bersin. (Burylyp qarap) Oý, bizge qonaq kele jatqan sıaqty.
(Sahnaǵa Qydyr baba shyǵady. Ul balalar tizerlep bata tilep otyrady.)
Qydyr babanyń batasy:
Ulystyń uly kúninde,
Ulyń ońǵa qonsyn,
Qyzyń qyrǵa qonsyn,
Qyrýar malyń óriske tolsyn,
Elderińniń irgesi berik bolsyn,
Jasqa qurmet, kárige kútim bolsyn,
Sózderiń sertteı berik bolsyn,
Ekkenderiń ónimdi bolsyn,
Ómirleriń kóńildi bolsyn,
Tórt - túlik tóldi bolsyn,
Baqqandaryń shóldi bolsyn,
Aq kóp bolsyn,
Ýaıym – qaıǵy joq bolsyn,
Saparlaryń oń bolsyn,
Dáýletińdi asyrsyn,
Dushpanyńdy basyrsyn.
Áýmın!

( Sahnaǵa Jer ana shyǵady. Qyz balalar tizerlep otyrady.)
Jer ananyń alastaý rásimi:
Alas, alas páleden alas,
Alas, alas baladan alas,
Alas, alas jamannan alas,
Kózi jamannyń kózinen alas
Tili jamannyń tilinen alas,
Elimnen alas, jerimnen alas,
Alas, alas! Alas, alas!

2 - Júrgizýshi: Myń buralǵan arýlar ańdap basyp,
Keledi mine ortaǵa tolqyp basyp,
Arýlaryn syılaǵan halqym meniń,
Kóńildi qoshemetpen qarsy alaıyq!
Mýzykalyq nómir: Qyzdar toby «Qazaq bıi» 1 - «a», 1 «á» synyptary

Sahnalyq kórinis. Shyqbermes Shyǵaıbaı men Aldar kóse. 5 «g»- synyp
Shyǵaıbaı: - Alla-aý, saqtaı gór! Nemenege qaptap ketken myna jurt? Shyǵaıbaıǵa as berip jatyr deı me eken? Shyǵaıbaıdyń malyn shashpaq qoı, oılary. Taǵy da demeýshi bol, kómektes deýden taıynbas. Keteıin, kórinbeı kózderine.
Aldar kóse: Oý, Sháke qaıda bara jatyrsyz, qaıdan kele jatyrsyz?(- dep tós qaǵystyrmaq bolady.) Oý, oý Sháke qaıda bara jatyrsyz jylystap. Búgin toı, kóktem merekesi, el merekesi. Kóppen birge bolmaısyz ba?
Shyǵaıbaı: Bul, Aldar pále, qaıdan tap boldy eken - a. Aldarjan, shetten ákelgen taýarlarym bar edi, ótpeı jatqany. Shaı-paı, bul-pul degendeı. Sonda barmasam bolmas. On tabyn jylqynyń quny edi.
Aldar kóse: Búgingi merekeniń qurmetine taýar 50 % - ǵa arzanǵa, satylsyn degen jarlyq bolǵanyn estip pe edińiz?
Shyǵaıbaı: Tek, onyń betin aýlaq qylsyn, qudaıym – aı! Bir pálege kirip ketpeı turǵanda jónime keteıin.(dep aqyryn jylystap shyǵyp ketedi)
Aldar kóse: Oý, Sháke elmen birge bolyńyz Sháke!(júgirip ketedi)
1 - Júrgizýshi: Naýryz toıym!
Qutty bolsyn halaıyq!
Qane dostar
Shyrqap ánge salaıyq
2 - Júrgizýshi: 2010 jylǵy «Erke aıym» qalalyq óner saıysyna qatysyp, «Burymdy qyz» nomınasıasyn jeńip alǵan 1 -«a» synyp oqýshysy Tursyntaeva Aıymdy «Biz baqytty ulanbyz» ánimen ortaǵa shaqyramyz.
1 - Júrgizýshi: 2010 jylǵy «Erke aıym» qalalyq óner saıysyna qatysyp, «Kórermen kózaıymy» nomınasıasyn jeńip alǵan 1 - «a» synyp oqýshysy Muqataeva Janeldi myń buralǵan «Shyǵys» bıimen ortaǵa shaqyramyz.
2 Júrgizýshi: Keńinen elge taralǵan,
Negizi erte qalanǵan.
Kónermeı salt – dástúrimiz
Kóp elderge taralǵan.
Ótirik óleń aıtysy. 1 «á»- synyp oqýshylary
1 - Júrgizýshi: Qulaqtan kirip boıdy alar,
Jaqsy án men jaqsy kúı
Kóńilge túrli oı salar,
Ándi súıseń menshe súı.

2009 jyly ótken «Balasymyn qazaq degen kıeli eldiń» atty án baıqaýynda jaqsy óner kórsetip, bas júldeni jeńip alǵan 2 - «á» synyp oqýshysy Nıazbekova Balaýsany «Naýryz» ánimen ortaǵa shaqyramyz.
2 - Júrgizýshi: 2010 jylǵy «Erke aıym» qalalyq óner saıysyna qatysyp, «Ertekshi qyz» nomınasıasyn jeńip alǵan 1 - «á» synyp oqýshysy Esimhan Nuraıdy «Qara jorǵa» bıimen ortaǵa shaqyramyz.
Sahnalyq kórinis. ( Sahnaǵa qart áje men nemeresi shyǵady. Nemeresi ekpetinen erkelep jatady.)
Nemeresi: Áje, áje, maǵan ertegi aıtyp berińizshi.
Ájesi: E, balam qazaqtyń ertegi aıt deseń ertegi aıtaıyn, jyr aıt deseń jyr aıtaıyn, mysal aıt deseń mysal aıtaıyn. Áldı, áldı. Uıyqtaı ǵoı, uıyqtaı ǵoı.(dep besikti terbetedi.) E, qazaqtyń ertegilerinde kóptegen tárbıe men bilim jatyr ǵoı. Muqıat tyńdasań kóptegen bilim men tárbıe alýǵa bolady, balam. Men saǵan qazyr tamasha bir ertegi aıtyp bereıin. Ol ertegi «Jaqsylyqqa jaqsylyq» dep atalady. Erte, erte, ertede bir kerbez jolbarys shúıgin shóptiń ústinde dem alyp jatady.

Ertegi qoıylymy: «Jaqsylyqqa jaqsylyq» Ájesi: Sóıtip kishkentaı tyshqan men jolbarys dos bolypty. Mine balam bireýge jaqsylyq jasasań ózińe qaıtady degen osy.
Ájesi: Qudaıǵa táýbá! Qazyr el irgesi tynysh, aman esen ómir súrip jatyrmyz. Elimiz jyldan jylǵa gúldenip, damyp keledi. Kópultty memleketimiz jasaı bersin!
Nemeresi: Áje, sonda kópultty memleket degen nemene?
Ájesi: Osyndaı suraq qoıǵan túrińnen aınalaıyn. Kópultty memleket dep mysaly bizdiń memleketimizdi aıtady. Birneshe ult ókilderi turyp, ómir súretin memleketti kópultty memleket dep ataıdy. O, jaratqan ıem, qytaıy da, qyrǵyzy da, qazaǵy da orysy da qoıan qoltyq ómir súrip jatyr ǵoı. Al, orys halqymen sonaý erteden dostyq qarym qatynastamyz, ulym.
Nemeresi: Áje, onda maǵan orys halqynyń ertegisin aıtyp berińizshi.
Ájesi: Aıtaıyn, aıtaıyn. Orys halqynyń «Túlki men tyrna»degen ertegisin bilýshi edim. Umytpasam osylaı bolatyn. Erte, erte ertede túlki men tyrna dos bolypty. Bir kúni túlki tyrnany qonaqqa shaqyrypty........
Ertegi qoıylymy: «Túlki men tyrna» Ájesi: Sóıtip túlki men tyrnanyń dostyǵy birjola úzilipti desedi.

Nemeresi: Áje osy ertegilerdi kimder jazady - a? Álde ózimen-ózi shyǵa ma?
Ájesi: Joq balam, ertegi ózimen-ózi qalaı shyǵady. Ertegilerdi aqyn jazýshylar jazady. Aqyndar ertegini jyr, óleń túrinde jazsa, jazýshylar áńgime túrinde jazady. Ár eldiń óz aqyn, jazýshylary bolady. Al, men qazir aqyndardyń aqyny, jazýshylardyń jazýshysy Abaı Qunanbaevtyń «Shegirtke men qumyrsqa» degen mysalyn aıtyp bereıin.
Nemeresi: Áje, mysal degen ne? Sol týraly aıtyp berińizshi?
Ájesi: Balam, ony sen óz kózińmen kór. Jaraı ma?

Abaı Qunanbaevtyń «Shegirtke men qumyrsqa» mysaly
1 - Júrgizýshi: 2 - «a» synyp oqýshysy Asylhanov Nurlatty «Bala tilegi» ánimen ortaǵa shaqyramyz.
2010 jylǵy «Erke aıym» qalalyq óner saıysyna qatysyp, «Ertekshi qyz» nomınasıasyn jeńip alǵan 1 - «á» synyp oqýshysy Esimhan Nuraıdy «Qara jorǵa» bıimen ortaǵa shaqyramyz.
1 - Júrgizýshi: Ertegi ańyzdardy aıtar atań,
Kelinder syrmaq syryp júgiredi.
Túskıiz oń qaptalǵa ilinedi.
Esikti sýaǵarǵa deıin túrip,
Jylqyshy bal qymyzyn simiredi.

2 - Júrgizýshi: İrgeden mańdaı tósep ekpe jelge
Qymyz ish qarys qylmas esh deneńe,
Kese qap, aıaq qap, ábdire sandyq.
Bolmaǵan artyq múlik kóshpeli elde

1 - Júrgizýshi: Naýryz jyryn jyrlaımyz
Onymen de turmaımyz.
Shyńdalyp jetken bul kúnge,
El dástúrin syılaımyz.
Qazaqtyń salt-dástúri: «Balaǵa at qoıý»
Qazaqtyń salt-dástúri: «Besikke bóleý» Sahnada áje, kelinshek, bala – shaǵa jáne sábı (qýyrshaq)
Án «Qazaqtyń dastarhany» Oryndaıtyndar 1 «a» - synyp oqýshylary.
Án aıtylyp bolǵan soń, jaqsy tilekter shashylady (aıtylady): Jańa jyl qutty bolsyn! Aq mol bolsyn! Qaıda barsa jol bolsyn. Ulys baqty bolsyn! Tórt-túlik aqty bolsyn! Bále-jala jerge ensin! Ulys bereke bersin! Jurt aman-esen bolsyn!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama