InfoHub Logo

Men Sultanmahmutty 1919 jyldyń oktábr aıynan beri bilem. Ekeýimizdiń aýylymyzdyń arasy 125 shaqyrym. Bizde — Baıanaýylda Boqyraý jármeńkesi degen úlken jármeńke bolyp turdy, sol jármeńkede men Sultanmahmutty birinshi ret kórdim. Ol noǵaıdyń úıinde jatyr eken. Sol úıge Sultanmahmutty kórýge saǵat úshtiń kezinde ózim izdep kelip, sálem berdim. Ony kóptegen jigit qorshap otyr eken.

Meni Sultanmahmutpen Sherıazdan degen nemereles aǵasy tanystyrdy. Biraq men Sultanmahmutty Sherıazdan tanystyrmastan buryn da bilýshi edim.

Sultanmahmut sol kezde-aq qurt aýrýymen aýyryp júr eken, óıtkeni onyń janynda túkiretin shynysy turdy. Shynynyń aýzyn jaýyp ustaıdy. «Aýzyn ashyp qoısa, ishindegi qurt dalaǵa shyǵyp ketedi», — dep ázildep otyrdy Sultanmahmut.

Sol jármeńkede júrgenimizde, saýda jasap júrgen orystyń, noǵaıdyń saýdagerlerin kórip, Sultanmahmut:

— Osy kúnde de saýda jasap júrgen orystyń, noǵaıdyń saýdagerlerin men aqyly joq aqymaq dep túsinem. Biz ózimiz osy kúni ýaqytsha Kolchakqa baǵynyp otyrǵan halyqpyz, al osy saýdager orys, noǵaı baılarynyń oıyna bul kirip te shyqpaıdy. Ásirese, mine, bizdiń Aqmola, Qyzyljardyń noǵaı saýdager l eriniń esi joq eken, - dedi.

Sol ýaqyttyń ózinde de Sultanmahmut: «Sirá, meniń ómirim uzaq bolmas, sonda da osy jańa dúnıeniń, jańa turmystyń, jańa ómirdiń shet jaǵasyn bolsa da kórsem eken», -deýshi edi.

Sultanmahmutpen tanysyp, biraz áńgimelesip otyrǵasyn, qoshtasyp - amandasyp kettim men. Sodan elge barǵasyn men aýyryp qaldym. 7 ıanvar kúni Sultanmahmut bizdiń revkomnyń saılaýyna keldi. Sol revkomnyń múshesi bolyp saılandy. Saılaýda eki jaq boldy: biri — baılar jaǵy, ekinshisi — kedeıler jaǵy.

Sol kedeılerdiń jaǵy Sultanmahmutty revkomnyń múshesi etil saılady.

Sultanmahmut Dalban aýylyna kelgende, men de Sultanmahmut sıaqty týberkýlezben aýrý edim. Meni revkomnyń músheligine Sultanmahmut ózi saılatyp qoıdy. Sodan aı jarym ótkesin men revkomnyń qyzmetine kiristim. Sosyn maı aıy bolyp qaldy. Sol kezde Sultanmahmut qatty aýrý dep habar keldi. Men kóńilin suraý úshin Aqbettaýǵa júrip kettim. Kelip kóńilin surasam, eki ıyǵynan demin alyp jatyr eken. Ol kezde maı aıynyń 15-16 shamalary edi. Sultanmahmuttyń áıeli joq bolatyn ol kezde. Sonda Málıke degen bir qyzdy Sultanmahmut: «Men báribir ólem, biraq osy Málıkeni alǵanym bolyp eseptelsin, qasymda bir-eki kún bolsa da otyrsyn», — dep qasyna otyrǵyzyp qoıypty.

Sultanmahmut men barǵasyn menen surady:

— Al sen alys jerden kelgen ekensiń, seniń eliń ne bolyp jatyr? Bizdiń elde áli sovet zańy júrmeı jatyr. Bizde myna bir Jaqyp qajy degen pále jasap jatsa kerek. Degenmen, sovet degen Jaqyp túgil onyń ákesindeı kisiniń de moınyna julyp alady ǵoı. Al endi zaman senderdiki. Meniń búgin-erteń qurt qolqamdy qıýǵa jaqyndady. Men senderge kóp túsindirýge shamam joq. Elge qalaı da tez eńbek sińirip, durys basshylyq etińder, — dedi.

Nurke Janalın

1945, 22maı.

---