InfoHub Logo

Stýdent: Baqtybaev Asqar Moldabekuly
Ǵylymı jetekshi: Saım L.N.
«Oblystyq onkologıa ortalyǵynda pasıentterdi hırýrgılyq otaǵa daıyndaý týraly meıirgerdiń bilim deńgeıi»
Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynyń
Qyzylorda medısınalyq joǵary koleji

Kilt sózder: onkologıalyq pasınentter, ota túrleri, pasıentterdi otaǵa daıyndaý, meıirgerdiń róli, sheteldik tájirıbeler, onkologıa, otadan keıin, onkologıalyq hırýrgıalyq ota erekshelikteri, otadan keıingi asqynýlar, meıirbıkeniń róli, meıirgerlik kútim, pasıent, naýqastyń týysqandary, skrınıng, qaterli isik.

Taqyryptyń ózektiligi: Qaterli isikter jyl saıyn 3,7 mıllıonnan astam jańa jaǵdaılardy jáne 1,9 mıllıon ólim-jitimdi týdyrady jáne bul Eýropadaǵy aýrýshańdyq pen ólimniń ekinshi sebebi bolyp tabylady. Álemde 2012 jyly 8,2 mıllıon adam qaterli isikten qaıtys boldy (aýrýdyń jalpy sanynyń shamamen 13%)Temekini paıdalaný men alkogóldi teris paıdalaný barlyq onkologıalyq aýrýlardyń 40%-yn quraıdy. Naqty sandar ár elde ár túrli bolady. Densaýlyqqa zıandy dıetalar, semizdik jáne jetkiliksiz fızıkalyq belsendiliktiń saldaryn birge eseptegende, densaýlyqqa zıandy ómir saltymen baılanysty qaterli isikter paıyzy 60% deıin kóteriledi. Qaterli isik aýrýynan bolatyn ólim-jitimniń 40% aldyn alýǵa bolatynyna qaramastan, qaterli isik DDU Eýropalyq aımaǵynda ólimniń 20% úshin jaýapty. Eýropa álemdegi halyqtyń segizden bir bóligin ǵana quraıdy, biraq dál osy jerde búkil álemde onkologıalyq aýrýlardyń tórtten biri tirkeledi, jylyna 3,7 mıllıon jańa jaǵdaı tirkeledi. Ókpe, sút bezi, asqazan, baýyr jáne toq ishek qaterli isikteri jyl saıyn qaterli isik aýrýynan bolatyn eń kóp ólimge alyp keledi.Temeki tutyný - qaterli isik úshin eń úlken qaýip faktory.

Halyqaralyq qaterli isikterdi tirkeý asosıasıasynyń derekqory bolyp tabylatyn Globoscan jobasyna sáıkes, eń kóp taralǵan qaterli isik: ókpe, sút bezi, ishek jáne qýyq asty bezgek - álemdegi barlyq onkologıalyq aýrýlardyń 42% -yn quraıdy. Ókpeniń qaterli isigi búkil álemdegi er adamdarda, al sút bezi qaterli isigi áıelderde jıi kezdesedi. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń sońǵy esebinde jańa jaǵdaılardyń 60% -dan astamy Afrıka, Azıa, Ortalyq jáne Ońtústik Amerıkada tirkelgeni kórsetilgen.Álemdegi qaterli isik aýrýynan bolatyn ólim-jitimniń 70% osy aımaqtardaǵy elderde bolady.Alaıda, qaterli isik aýrýy belgili bir elderdegi jalpy ólim kórsetkishterimen baılanysty emes. Keıbir aımaqtarda onkologıalyq naýqastardy emdeý jáne olardyń ómir súrý múmkindigin jaqsartý úshin kóbirek resýrstar bar. Álemdik statısıkalyq málimetterdi keltiretin bolsaq.

Statısıkalyq málimetter: 

Onkologıadan bolatyn aýrý men ólim jaqsy zerttelgen. Kóptegen elderde qaterli isikteri bar pasıentterdi mindetti tirkeý júıesi qabyldandy, bul barlyq kórsetkishterdi muqıat esepke alýǵa jáne boljam jasaýǵa múmkindik beredi.

Statısıkaǵa sáıkes, onkologıa álemdegi ólimniń negizgi sebepteriniń biri bolyp tabylady: qaterli isik aýrýynan bolatyn ólim-jitim 20% quraıdy, sondyqtan patologıa 2-shi orynda. Ǵalymdar jaqynda qaterli isikter jetekshi orynǵa ıe bolady jáne júrek-tamyr patologıasynan ozyp ketedi dep sanaıdy.

Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý uıymy boljamdary boıynsha 20 jyl ishinde qaterli isikten bolatyn ólim-jitim men syrqattanýshylyq kórsetkishteri 2 esege artady: aýrýdyń jańa jaǵdaılarynyń sany 10 mln. - nan 20 mln. - ǵa deıin, al ólim-jitim 6 mln. - nan 12 mln. - ǵa deıin ósedi damyǵan elderde sońǵy jyldary profılaktıka sharalary men dıagnostıka ádisterin jaqsartý, sondaı-aq mamandandyrylǵan kómektiń sapasyn jaqsartý esebinen ólim-jitim men syrqattanýshylyqtyń tómendeýi baıqalady.

2005 jyly qaterli isikten 8 000 000-ǵa jýyq adam qaıtys boldy, olardyń 70% - y halyqtyń tabys deńgeıi óte tómen damýshy elderde turady. Damyǵan elderde ólim kórsetkishi turaqty deńgeıde nemese azdap tómendep, Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynyń 2019 jyldyq esebi boıynsha  jyl ishinde onkologıalyq ortalyqta em alǵan naýqastar sany 34322, onyń ishinde aýyl turǵyndary 17880, egerde naýqastardy em alý túrine baılanysty talqylaıtyn bolsaq: Hırýrgıa bólimi – 9298 pasıentke ota jasaldy, Hımıoterapıa bólimi – 16425 pasıentke hımıoterapıa júrgizildi, Sáýlemen emdeý bólimi  - 7435 pasıent sáýle emin aldy, Jansaqtaý bólimi – 1164 pasıent járdem aldy .

Zertteý maqsaty: Oblystyq onkologıa ortalyǵynda pasıentterdi hırýrgılyq otaǵa daıyndaý barysynda meıirgerdiń bilim deńgeıin saýalnama arqyly anyqtaý.

Tásilder men materıaldar

Zertteý jumysy Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda júrgizildi. Zertteýge barlyǵy 20 meıirger qatysty. Meıirglerdiń barlyǵy hırýrgıa bóliminde qyzmet atqarady.

Zertteý túri: Sapalyq

Zertteý dızaıny: Jaǵdaıdy zertteý. Saýalnama ádisi qoldanyldy.

Zertteý obektisi: Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda hırýrgıa bóliminde qyzmet atqaratyn meıirgerler arasynda zertteý jumysy júrgizildi. Saýalnama  Reseıde «Meıirbıkeniń onkologıalyq naýqastarǵa kútim jasaýyn uıymdastyrý erekshelikteri» taqyrybynda júrgizilgen zertteýdiń saýalnamasyna súıene otyryp saýalnama alyndy. Zertteý negizinde saýalnama alýǵa 20 respondent /meıirger/ qatysty.

Zertteý quraly: Saýalnama  Reseıde «Meıirbıkeniń onkologıalyq naýqastarǵa kútim jasaýyn uıymdastyrý erekshelikteri» taqyrybynda júrgizilgen zertteýdiń saýalnamasyna súıene otyryp saýalnama alyndy. Osy saýalnama  arqyly oblystyq onkologıa ortalyǵynda pasıentterdi  hırýrgılyq otaǵa daıyndaý barysynda meıirgerdiń bilim deńgeıin saýalnama arqyly anyqtaý.

Qorytyndy: Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda 01.12.2020-31.12.2020jj aralyǵynda «Oblystyq onkologıa ortalyǵynda pasıentterdi  hırýrgılyq otaǵa daıyndaý týraly meıirgerdiń bilim deńgeıi» atty sapalyq zertteý jumysyn júrgizdim. Zertteýge óz kelisimderi negizinde  20 meıirger qatysty, zertteý nysany retinde saýalnama alyndy.

14-shi saýalnama qorytyndysy boıynsha naýqasty shuǵyl operasıaǵa daıyndaý kezinde meıirgerdiń is-áreketi degen suraqqa  25% - y qate jaýap berdi.  

15-shi saýalnama jaýaby boıynsha operasıadan keıingi erte kezeńniń asqynýyna ne jatady? degen suraqqa 50% - y qate jaýap bergeni anyqtaldy.

16-shy saýalnama qorytyndysy boıynsha shuǵyl otaǵa pasıentti daıyndaý jospary boıynsha meıirger qandaı qyzmet atqarady degen suraqqa meıirgerlerdin  20% qate jaýap bergen.

Qoryta kele, Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda hırýrgıa bóliminiń meıirgerlerdiń jumys pen bilim  deńgeıi 80% qurady. Medısınalyq mamandardy daıarlaýdyń jańa baǵyttaryn ázirleý jáne ashý. Onkologıa qyzmetkerleriniń bilimin jetildirý men nyǵaıtý maqsatynda kez kelgen taqyryptaǵy sabaqtaryn jıeletip olardy arnaıy aldyn ala daıarlaǵan kestemen ótkizip qana qoımaı is tájirıbe júzinde jetildirý.

Baǵdarlamalardyń ózgermeliligi men daralanýyn arttyrý orta býyn medısına qyzmetkerleriniń biliktiligin arttyrý maqsatynda meıirger isindegi qoldanbaly bakalavr mamandyǵyn oqyp daıarlaý. Medısına qyzmetkerleriniń bilimin odan joǵary deńgeıde arttyrý úshin qyzmetkerlerdiń moraldyq jáne qarjylyq motıvasıa bolýy, qyzmetkerlerdi ýaqtyly baqylaý úshin jumys berýshiniń jaýapkershiligi, meıirgerlik prosesti utymdy uıymdastyrýy, ota aldyńǵy daıarlyqty odan joǵary dengeıde jasaý.

PAIDALANYLǴAN ÁDEBIETTERDİŃ TİZİMİ:

1. Barykına N.V., Zaránskaıa V.G. Sestrınskoe delo v hırýrgıı. - Rostov n/D: Fenıks, 2007g. – 447 s.
2. Barykına N.V., Chernova O.V. Sestrınskoe delo v hırýrgıı: Praktıkým. – Rostov n/D: Fenıks, 2008g. – 460 s.
3. Býlynın V.I. Lechenıe ran / V.I. Býlynın, A.A. Glýhov, I.P. Mandrov. Voronej: Izd-vo Voronej. ýn-ta, 1998. – 248 s.
4. Gostıshev V.K. Obshaıa hırýrgıa: Ýchebnık. – 3-e ızd., pererab. ı dop. – M.: GEOTAR-MED, 2004. – 608 s.
5. Kýznesova V.M. Sestrınskoe delo v hırýrgıı. – Rostov n/D: Fenıks, 2000g. – 415 s.
6. Obýhoves T.P. Osnovy sestrınskogo dela: Praktıkým. – Rostov n/D: Fenıks, 2006g. – 530 s.
7. Sestrınskoe delo v hırýrgıı: ýcheb. posob. / pod red. M.F. Zarıvchaskogo. – Rostov n/D: Fenıks, 2007g. – 640 s.
8. Spravochnık medısınskoı sestry. / pod red. Iý.Iý. Elıseeva. – Moskva: Eksmo, 2003g. – 895 s.
9. Spravochnık medısınskoı sestry po ýhodý. / pod red. N.R. Palesova. – Moskva: Eksmo, 1993g. – 541 s.
10. Spravochnık medısınskoı sestry po ýhodý. /pod red. N.R Paleeva . – Moskva: OOO « Izdatelstvo «Novaıa volna», 2003.- 544 s.
11. Ýhod za bolnymı v hırýrgıcheskoı klınıke: Ýcheb. posobıe / A.N.Beláev, S.A. Kozlov, I.B. Taratynov ı dr. – Saransk: Izd-vo Mordov. Ýn-ta, 2003.
12. Spravochnık medısınskoı sestry po ýhodý / Pod red. Akademıka RAMN N.R.Paleeva. – M.: Medısına, 1994. - 332 s.
13. Mýhına S.A., Tarnovskaıa I.I. Teoretıcheskıe osnovy sestrınskogo dela: Ýchebnoe posobıe v 2-h chastáh, ch.2. – M: Medısına, 1998. – 208 s.
14. Sh.S. Karataı. Hırýrgıa medısıny katastrof: Praktıcheskoe rýkovodstvo / Sh.S. Karataı, A.Iý. Anısımov, K.Sh. Zyıatdınov. Kazan: Medısına, 2001. – 256 s.
15. Ovchınnıkov V.A. Nekotorye klınıcheskıe aspekty terapıı v hırýrgıı. – N.Novgorod.: NGMI, 2004. – 132s
16. Prıvalov V.A. Aseptıka ı antıseptıka: Ýcheb. posobıe dlá stýdentov medısınskıh VÝZov / V.A. Prıvalov, T.V. Katýnkına. Chelábınsk: Izd-vo «Chelábınskaıa gos. med. akademıa», 2004. – 104 s.
17. Rehachev V.P. Ostryı jıvot. – Arhangelskıı ızd. sentr SGMÝ, 2003.
18. Ýhod za bolnymı v hırýrgıcheskoı klınıke: Ýcheb. posobıe / A.N. Beláev, S.A. Kozlov, I.B. Taratynov ı dr. – Saransk: Izd-vo Mordov. ýn-ta, 2003. – 136 s.
19. Ýchebnoe posobıe po kýrsý obsheı hırýrgıı. Test-voprosy, metodıka vypolnenıa praktıcheskıh navykov, sıtýasıonnye zadachı / Pod red. V.N. Chernova. Rostov-na-Doný: ZAO «Knıga», 2003. – 576 s.
20. Federalnoe gosýdarstvennoe búdjetnoe ýchrejdenıe «Nasıonalnyı medıko-hırýrgıcheskıı Sentr ım. N.I. Pırogova» Mınısterstva zdravoohranenıa Rossııskoı Federasıı Na pravah rýkopısı Kresánınov Sergeı Sergeevıch Oslojnenıa hırýrgıcheskıh vmeshatelstv, soprovojdaıýshıhsá sıstektomıeı, ı ıh profılaktıka Spesıalnost 14.01.17 - hırýrgıa Dısertasıa na soıskanıe ýchenoı stepenı kandıdata medısınskıh naýk Naýchnyı rýkovodıtel: doktor medısınskıh naýk Kostúk I.P.
21. ORLOVSKII BAZOVYI MEDISINSKII KOLEJ TVORCHESKAIa   RABOTA Po predmetý: «Organızasıa spesıalızırovannogo sestrınskogo ýhoda» Tema: «Organızasıa sestrınskogo prosesa v perıoperatıvnom perıode».Podgotovıla: starshaıa medsestra operasıonnogo bloka MLPÝZ «Gorodskaıa bolnısa ım. S.P. Botkına» Anpılogova Olga Ivanovna.Proverıla: Samovılova I.A.

---