InfoHub Logo

Stýdent: Sarmanova Názigúl Sapabekqyzy
Ǵylymı jetekshi: Saım L.N.
Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynyń
Qyzylorda medısınalyq joǵary koleji

Kilt sózder: Onkologıa, hımıoterapıa, hımıoterapıa erekshelikteri, asqynýlar, meıirger róli, meıirgerlik kútim, naýqas, skrınıng, qaterli isik, sheteldik tájirıbe, qaterli isik.

Taqyryptyń ózektiligi: Qaterli isik problemasy medısınanyń ǵana emes, jalpy bıologıanyń da negizgi máseleleriniń biri bolyp qala beredi, óıtkeni kanserogenezdiń negizgi máselesi - sońǵy 15 jyl ishinde bolǵan isik jasýshasynyń bıologıasyn túsinýdegi túbegeıli ashylýlarǵa qaramastan, qalypty jasýshany isikke  2005 jyly Reseıde tek qan túzetin (onyń ishinde lımfa) tinderdiń qaterli isikterimen syrqattanýshylyq 100 myń adamǵa shaqqanda 14,8 %-dy qurady (1988 jyly -11,1 myńǵa 100 myń), bul rette 10 jyldyq kezeńde (1996-2005 j.) syrqattanýshylyqtyń ortasha jyldyq ósý qarqyny 2,25%-dy qurady (10 jyl ishinde ol 24,93% - ǵa ósti), jalpy barlyq qaterli aýrýlarmen syrqattanýshylyqtyń ósý qarqynynan asyp tústi . Klınıkalyq onkologıada hımıoterapıaǵa úlken úmit artylady. Bul kóptegen onkologıalyq naýqastarda terapıanyń negizgi túrine aınalǵan tez jáne sátti damyp, jetildiriletin medısınalyq baǵyt. Alǵashqy antıtýmorlyq embıhın preparatyn qoldanǵannan beri birneshe ondaǵan jyldar ótti (1946) jáne hımıoterapevterdiń "portfolıosynda" ártúrli áser etý mehanızmi bar antıtýmorlyq agentterdiń úlken arsenaly bar. Dál osy terapıalyq baǵyt taratylǵan isik prosesi bar naýqastardy emdeýde sózsiz jetistikterdi kórsetedi.

Álemdik statısıkalyq málimetterdi keltiretin bolsaq.

Statısıkalyq málimetter: 

Ulybrıtanıadan kelgen resmı esep hımıoterapıany "qaýipti"dep atady.

Úkimettiń tańqalarlyq esebi hımıoterapıa "emdeletin" barlyq onkologıalyq naýqastardyń tańqalarlyq 50% - yn óltirýge jaýapty ekenin rastady.

Zertteý sút bezi qaterli isigi bar 23000-nan astam áıeldi jáne 2014 jyly hımıoterapıa alǵan 10000-ǵa jýyq er adamdy zerttedi, onyń ishinde 1383 hımıoterapıa alǵan naýqas 30 kún ishinde qaıtys boldy.

Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynyń 2019 jyldyq esebi boıynsha  jyl ishinde onkologıalyq ortalyqta em alǵan naýqastar sany 34322, onyń ishinde aýyl turǵyndary 17880, egerde naýqastardy em alý túrine baılanysty talqylaıtyn bolsaq: Hırýrgıa bólimi – 9298 pasıentke ota jasaldy, Hımıoterapıa bólimi – 16425 pasıentke hımıoterapıa júrgizildi, Sáýlemen emdeý bólimi  - 7435 pasıent sáýle emin aldy, Jansaqtaý bólimi – 1164 pasıent járdem aldy .

Zertteý maqsaty: Onkologıalyq naýqastarǵa hımıoterapıanyń erekshelikterin túsindirýde meıirger rólin saýalnama arqyly anyqtaý.

Tásilder men materıaldar

Zertteý jumysy Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda júrgizildi. Zertteýge barlyǵy 20 pasıent qatysty. Pasıentterdiń barlyǵy hımıoterapıa bóliminde em alady .

Zertteý túri: Sapalyq

Zertteý dızaıny: Jaǵdaıdy zertteý. Saýalnama ádisi qoldanyldy.

Zertteý obektisi: Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda hımıoterapıa bóliminde em alatyn pasıentter arasynda zertteý jumysy júrgizildi. Saýalnama  Reseıde «Meıirbıkeniń onkologıalyq naýqastarǵa kútim jasaýyn uıymdastyrý erekshelikteri» taqyrybynda júrgizilgen zertteýdiń saýalnamasyna súıene otyryp saýalnama alyndy. Zertteý negizinde saýalnama alýǵa 20 respondent /pasıent/ qatysty.

Zertteý quraly: Saýalnama  Reseıde «Meıirbıkeniń onkologıalyq naýqastarǵa kútim jasaýyn uıymdastyrý erekshelikteri» taqyrybynda júrgizilgen zertteýdiń saýalnamasyna súıene otyryp saýalnama alyndy. Osy saýalnama  arqyly meıirgerlerdiń hımıoterapıanyń erekshelikterin túsindirýde meıirger rólin saýalnama arqyly anyqtaý.

Qorytyndy: Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda 01.12.2020-31.12.2020 jyldar aralyǵynda «Onkologıalyq naýqastarǵa hımıoterapıanyń erekshelikterin túsindirýde meıirger róli» atty sapalyq zertteý jumysyn júrgizdim. Zertteýge óz kelisimderi negizinde  20-pasıent qatysty, zertteý nysany retinde saýalnama alyndy.

7-shi saýalnama qorytyndysy boıynsha 20 pasıenttin siz medısınalyq kómek kórsetý sharttary men kútimge qanaǵattanasyz ba? degen suraqqa  25% - y «joq» dep jaýap bere otyryp,  onyń sebebine, kúndizgi kezekshilikte meıirgerler jetispeýi dep jaýap berdi

13-shi saýalnama jaýaby boıynsha Meıirger dáriger taǵaıyndaǵan dárilik preparattardy tolyq jáne ýaqtyly qabyldaýǵa baqylaý júrgizedi me? degen suraqqa 45% - y keıde tek baqylap otyratyny anyqtaldy.

Qoryta kele, Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynda hımıoterapıa bóliminde kúndizgi kezekshiliginde meıirgerler sany az ekeni anyqtaldy jáne de júrgizilgen saýalnama nátıjesimen Qyzylorda oblystyq onkologıa ortalyǵynyń hımıoterapıa bóliminiń meıirgerlerdiń jumys pen bilim  deńgeıi 80%-dy qurady. Bul óz kezeginde meıirgerler arasynda oblystyq onkologıa ortalyǵynda hımıoterapıa emiń alatyn pasıenterdiń qorqynysh sezimin azaıtý jáne hımıoterapıa erekshelikteri men asqynýlary emnen keıin bolatyn qalypty jaǵdaı ekenin túsindirý ońaı bolý úshin jan jaqty úıretip, aldyn ala pasıentke shash kútimi, arnaıy dıeta jóninde leksıa sabaqtaryn daıarlaý jáne ýıretip túsindirýdi keńinen ıgerý qajettiligin kórsetti.

PAIDALANYLǴAN ÁDEBIETTERDİŃ TİZİMİ:

1. Bahtıarov R.Sh., Bashtan V.P., Merabıshvılı V.M. Profılaktıcheskıe resýrsy v profılaktıke resıdıvov prı onkologıcheskıh zabolevanıah // Irkýtskıı naýchno-medısınskıı jýrnal. - 2011. - №2 – S.78-94..
2. Davydov M.I., Vedsher L.Z., Polákov B.I., Gansev J.H., Peterson S.B., Onkologıa: modýlnyı praktıkým. Ýchebnoe posobıe. / - 2008.-320 c.
3. M. I. Davydov, Sh. H. Gansev., Onkologıa: ýchebnık, M., 2010 g., - 920 s.
4. Metodıcheskıe rekomendasıı po obespechenıý ı podderjanıý perıferıcheskogo venoznogo dostýpa: Praktıcheskoe rýkovodstvo. Sankt-Peterbýrg, ızdatelstvo, 20 str., 2012 g. Obsherossııskaıa obshestvennaıa organızasıa «Asosıasıa medısınskıh sester Rossıı».
5. Onkologıa: modýlnyı praktıkým. Ýchebnoe posobıe. / Davydov M.I., Vedsher L.Z., Polákov B.I., Gansev J.H., Peterson S.B. - 2008.-320 c.
6. Rozanova N.B. Osobennostı obmena mıkroelementov ý bolnyh s opýholámı pıshevoda ı jelýdka prı provedenıı ıs- kýsstvennogo pıtanıa: Dıs. ... d-ra med. naýk. — M., 1991.
7. S. I. Dvoınıkov, Osnovy sestrınskogo dela: ýchebnık, M., 2007g., str. 298..
8. Armes J, Wagland R, Finnegan-John J, Richardson A, Corner J, Griffiths P. Development and testing of the patient-reported chemotherapy indicators of symptoms and experience: patient-reported outcome and process indicators sensitive to the quality of nursing care in ambulatory chemotherapy settings. Cancer Nurs. October 17, 2013. [Epub ahead of print.]
9. Benson AB 3rd, Ajani JA, Catalano RB, et al. Recommended guidelines for the treatment of cancer treatment-induced diarrhea. J Clin Oncol. 2004;22:2918–2926.
10. Bernhardson BM, Tishelman C, Rutqvist LE. Self-reported taste and smell changes during cancer chemotherapy. Support Care Cancer. 2008;16:275–283.
11. Borbasi Cameron K, Quested B, Olver I, To B, Evans D. More than a sore mouth: patients’ experience of oral mucositis. Oncol Nurs Forum. 2002;29:1051–1057.
12. Bower JE, Ganz PA, Desmond KA, Rowland JH, Meyerowitz BE, Belin TR. Fatigue in breast cancer survivors: occurrence, correlates, and impact on quality of life. J Clin Oncol. 2000;18:743–753.
13. Branley A., Scott S., 2014, ‘Cancer now biggest killer in Australia, ahead of heart disease: WHO report’, ABC
14. British Pharmacological Society. 2013. Available from: http://www.bps.ac.uk/view/index.html. Accessed February 14, 2014.
15. Broeckel JA, Jacobsen PB, Horton J, Balducci L, Lyman GH. Characteristics and correlates of fatigue after adjuvant chemotherapy for breast cancer. J Clin Oncol. 1998;16:1689–1696.
16. BUCHSEL, P. C., HENKE YARBRO, C., Oncology Nursing in the Ambulatory Setting, Issues and Models of Care (2nd ed), Jones and Bartlett, Massachusetts, USA, (2015).
17. Department of Health. Manual of Cancer Services; Chemotherapy measures version 2.0. London, UK: National Cancer Peer Review, National Cancer Action Team; 2013.
18. Department of Health. The Nursing Contribution to Cancer Care. London, UK: Her Majesty’s Stationery Office; 2000a.
19. Dibble SL, Luce J, Cooper BA, et al. Acupressure for chemotherapy-induced nausea and vomiting: a randomized clinical trial. Oncol Nurs Forum. 2007;34:813–820.
20. Eckert RM. Understanding anticipatory nausea. Oncol Nurs Forum. 2001;28:1553–1558.

---