InfoHub Logo

Tárbıe saǵatynyń taqyryby:
Ómir teńiz júzem onda demeńiz
İzgilikten jasalmasa kemeńiz

Maqsaty: Ómirge degen qushtarlyqtaryn,qyzyǵýshylyqtaryn oıatý,Ómirdiń máni týraly oı pikirlerin ortaǵa saldyrý,ómirge jaqsy kózqaraspen qaraýǵa,qadirleı,baǵalaı bilýge tárbıeleý ómirden óz oryndaryn taba bilip, aınalasyna qýanysh syılaı bilýge úıretý
Ótilý túri: oıtalqy.
Kórnekilikter: ómir týraly qanatty sózder, sýısıd týraly sýretter.
Sabaqtyń barysy:
İ uıymdastyrý;
İİ qyzyǵýshylyqty oıatý.
Shattyq sheńberi
Kirispe sóz
Oılanaıyq,pikirleseıik,ónerdi ortaǵa salaıyq
Jaǵdaıattar
Sahnalyq kórinis «Qarıa men bala»
«Men ómirge ǵashyqpyn» oqýshy shyǵarmashylyǵy
Júrekten –júrekke
Qorytyndy

Ómir, ómir! Ómirdiń máni qandaı?
Qaıratyńdy jigerge janyǵandaı.
Júrińder bul ómirde qol ustasyp
Dostyqtaryń jarasyp dál osylaı.

Shydamdyny myna ómir unatady,
Birde qýantyp, birde jylatady,
Súrindirip keıde seni qulatady.
Jylatyp turyp jubatady.
Dushpandarǵa keıde seni synatady,
Qatal taǵdar biraqta shydatady,
Myna ómir biraqta qymbat áli,- demekshi ómir joly san taraý, qıa shatqal, qıa shyń.
Sol joldan adaspaýdyń eń birinshi joly ol – ózińdi óziń taný, ózińdi óziń syılaý, ózińdi óziń qadirleý.
Ómir degen –allanyń bergen syıy.Ómirdiń ashshy da, tátti kezeńderi bolady.Bul kezeńderdi jeńe bilý kerek. Adamzat ómirge kelgen soń ómirin qalaı bolsa solaı ótkizbeýi tıis. Iaǵnı adam sanaly ,jarqyn ómir súrýi tıis. "Ómirdiń máni týraly oılanbaıtyn adam bar ma?" degen suraqqa kim bolsa da: "Joq, óz ómiriniń máni týraly oılanbaıtyn, tolǵanbaıtyn, maǵynaly ómir súrýge áreket etýge tyryspaıtyn adam bolmaıdy", — dep jaýap beretin bolar. Olaı bolsa, biz de bir ýaqyt óz ómirimizdiń máni týraly oılarymyzdy ortaǵa salyp kóreıikshi.
Uly Abaıdyń jas urpaqqa: "Atanyń uly bolma, adamnyń uly bol" dep ósıet kaldyrǵany belgili.
Árıne, bul jerde óz atyna laıyq, izgi, meıirimdi, ózgelerdi qadirleıtin, óz múddesin qoǵam múddesimen ushtastyra alatyn, ózi úshin de, ózgeler úshin de eńbek ete biletin, óz quqyǵyn qorǵap, ózgelerdiń kuqyǵyn syılaıtyn, ómirden ketken soń artyna jaqsy sózi men isin qaldyratyn adam týraly áńgime bolyp otyrǵany anyq.
Kórkem sóz A.Balabatyruly «Ómir degen...» oqıtyn Tóleýǵalı Balnur

Ómir degenimiz ne?
Onyń qandaı qundylyqtary bar.
Jaýaby:
Ómir degenimiz-baǵa jetpes asyl zat. Ómirdi dúnıede esh nársemen salystyrýǵa bolmaıdy. Ómir árqashan óz baǵytymen enedi. Ómirdi qalaı ótkizýimizdi ózimiz bilemiz, óz erkimiz. Ómir ózen bolsa, aǵysqa qarsy emes. Ómir degenimiz-baǵa jetpes baqyt. Ómirge kelgen árbir adam sony laıyqty ótkizý kerek. Ómir degenimiz-adamnyń shyr etip dúnıege kelgeninen o dúnıege ótkenge deıingi aralyq. Sol aralyqta pendeniń qýanysh-qaıǵysy, demalyp, tirshilik etýi, jaqsylyǵy men jamandyǵy, ıaǵnı bir sózben aıtqanda sol ortaǵa qalyptasýy. Ómirdiń ózi ózen bir aǵynmen júrip otyrady. Birde asý-tolqyndar kezdesse, birde jaıshýaq kúnder bolady.
. Ómir degenimiz-Alla taǵalanyń bizge bergen syıy, bir múmkindigi. Ómir keıde jumsaq, keıde qatal bolady. Biraq adam ómirge qaıtalap kelmeıdi. Árbir qıyndyqtarmen kúrese bilý kerek. Ómir degenimiz-adamǵa bir-aq ret beriletin baǵa jetpes táńirdiń syıy. Osy ómirin árkim árqıly ótkizip alady. Ómirdiń árbár sátin mándi de, sándi de ótkizý kerek.
Kórkem sóz «Úsh ólshem»
Ómir degen turmaıdy: qap - qaradan.
Ómir degen turady:aq - qaradan,
Aq - Qara,eki arasyn ashyp ótip,
Arymen óz baqytyn tapqan Adam!

Aqyn «AQ»jáne «QARA»dep neni meńzep otyr?
Qaı ýaqytta adam ómiri «aqqa»toly bolady?
Adam óz baqytyn tabý úshin ne isteý kerek?
Adam balasy ne úshin ómir súredi?
Ómir degen nesimen qymbat?
Seniń ómirdegi maqsatyń qandaı?
Ómirdiń mánin túsinýge umtylý qanshalyqty qajet?
Án «Ómir joly» oryndaıtyn Jandaýlet Jandolov
Vİ. Tómende berilgen jaǵdaıattardy sen qalaı shesher ediń. Osy balanyń qabyldaǵan sheshimi durys dep oılaısyn ba? Dálelde.
Jaǵdaıattar:
1-top. Ata-anasy ishimdikke salynǵan. Úıinde ómir súrúge jaǵdaı joq, qara nan men qara shaıdyń ózi sırek kezdesedi.
2. Ata-anasynan aıyrylǵan. Otbasynda jetekshileri joq. Ómir súrýdiń jolyn bilmeıdi. Ólimnen basqa jol joq dep oılaıdy.
3. Tirligi basqalardan tómen. Jurtpen birdeı kıinip, oınap kúle almaıdy. Dostarymen birge júrmeıdi. Osyny óziniń kemshiligi dep sanaıdy. Dosy joq jalǵyz qalady. Sheshimi qoshtasý bolady.
Jaýaby:
1 Osy balaǵa berer keńesimiz ómirden túńilmeýi kerek, áke-sheshesiniń jolyna túspeý kerek. Osy ómirdiń bir qadamy bolýy kerek. Óziniń bar ómiri alda ekenin túsinip, óziniń áke-sheshesine ermeı, óziniń jaqsy ómir súrýine talpyný kerek. Eger ár adam basyna túsken qıynshylyqty jene almaı, óz-ózine qol jumsasa, adamzat áýeli quryp keter edi.
2 Ata-anasynan aıyrylǵan adamdar qazirgi zamanda óte kóp. «Jetim kórseń, jebeı júr» degen sóz bar. Ol ózin eshqashan jetim dep sanamaýy tıis. Bul da ómirdiń bir synaǵy. Basyńdy tik kóterip, tek qana alǵa qara. Qıyndyqtyń bárin ólimmen sheshýge bolmaıdy. Ózine jaqyn adamdardy taba alasyń, sondyqtan eńbek etip, ómirde óz ornyńdy tap. Ybyraı Altynsarın atamyz aıtqandaı «Sen de bir kirpish dúnıege, ketigin tap ta, bar qalan!»
Qarylǵash
Bizdiń oıymyzsha bul jalǵyzdyq. Jalǵyzdyq tek qudaıǵa tán qasıet. Ol bala ómirdiń qyzyǵy tek kıinip, iship-jeý dep oılaıdy. Biz oǵan ózine jaqyn dos tabýyna tilektespiz jáne ózin-ózi baǵalaı bilý kerek. Ómir úshin qandaı ma bolsa da qıyndyqqa táýeldi bolmaı kúresýi kerek.
Sýretter boıynsha oıtolǵa
Berilgen sýretter boıynsha oqýshynyń ózindik oı pikiri tyńdalady.
Án «Ómirińe nemquraıly qarama»
Ómir – seniń jarqyldaıtyn aspanyń,
Ómir – seniń sarqylmaıtyn dastanyń.
Qıynshylyq túsken kezde basyńa,
Dál búgingi qorǵan bolsyn qalqanyń.
Qorytyndy:

Ómir degen turady:tań men keshten,
Ǵumyrly eki arany janmen keshken.
Qupıa,jumbaq,syrly dúnıege,
Adamdar Armen kelip,Armen kóshken.
Ómir degen eki ózen: Muń - qýanysh,
Tolqyny: Shyndyq - Jalǵan, Kúlki - Namys.
Bir taıazdap ómirde,bir tereńdep,
Bir laılanyp,ómirde bir tunamyz.
Kún deseń de,tirlikti tún deseń de,
Ómirde ósimdikteı búrleseńder,
Jolynda jolyǵatyn qos taǵdyr bar:
Jýsan - Jantaq, gúl - Tiken,gúl men Sheńgel.
Ómir dámi,eki dám: Ashshy - Tátti,
Tańdaıyńa tıedi: Jumsaq - Qatty.
Jolynda jolyǵatyn eki taǵdyr,
Kútedi Adam úshin syn saǵatty.
Ómir dámi - eki dám: ýly – ýsyz,
Tirlik tatyp jatady shýly - shýsyz.
Kez kelip taǵdyryna keledi Adam,
Jumyr Jer qurlyǵynda sýly - sýsyz.
Qolǵa túspes dúnıe jurt talasqan,
Kitap - Ómir paraǵyn qunttap ashqan.
Seziner júregimen,janymenen,
Ómir ár kez ashyq Kún,Bult ta basqan.
Júrekten –júrekke
Qorytyndy