InfoHub Logo

Sonaý «Sandýǵash» jyr jınaǵynan bastap barlyq jyr súıer qaýymnyń yqylasyna bólengen aqyn Farıza Ońǵarsynova qazir kemel shaǵynda. Osynaý salıhaly jyr jolynda aqynnyń qanshalyqty mazasyz kúnderi men túnderi ótti deseńizshi! Aqynnyń jyrlarynyń oqýshy qaýymynyń názik júregin baýrap alǵanyna da jıyrma jyldan astam ýaqyt bolypty. Onyń óleńderi dáýirmen tynystas, tirshiligimen uǵymdas.

Sondyqtan bolar Qazaq ádebıetiniń daryndy klassıgi Ǵabıt aǵa aqyn Farıza Ońǵarsynovanyń zergerlik sóz qýatyna sheksiz yrzalyǵymen nyq tujyrym aıtqan edi.

Farıza Ońǵarsynovanyń asqaq ta, adýyndy jyrlary adam júregin dúr silkindirse, fılosofıalyq ıirimderi kimdi de tereń oı men tebireniske túsirmeı qalǵan emes. Farıza Ońǵarsynova — zamanymyzdyń kórnekti aqyny. Onyń jyrlary týǵan dalanyń tabıǵaty sekildi, birde surapyl qaharly da, birde jaımashýaq, keıde ulanǵaıyr shetsiz de sheksiz. Onyń ár sózi, ár shýmaǵy tirshilik ústinde, serpindi qımyl ústinde bolady. Onyń jyrlary alǵan obektisin ashyp aıtqan taqyryby tóńireginde belgili bir ramkanyń ólsheýli kóleminde shektelip qalmaıdy. Onyń árbir óleńiniń tulpardaı aıaq siltesiniń ózi ózgeshe bólek, ózgeshe uǵymdy da, ózgeshe utymdy da, ózgeshe serpindi de, ózgeshe ıirimdi de, ózgeshe muńdy da, ózgeshe etene de.

Jyrlar kerek,
jeteleıtin qıaldaı bal armanǵa,
ot oınatar muń tunǵan janarlarǵa.
Qıanattan kúrsinse batyr-ýaqyt
Mahambetshe týraıtyn qaqyratyp,
Aıbalta jyr kerek-aq adamdarǵa.
Jyrlar kerek
jaýraǵanda sezdirmes jel ekpinin,
dirildeter janyńnyń erek gúlin.
Bir-birine umtylǵan alys júrip,
júrekterdi ketetin tabystyryp
móldir jyr da, muń jyr da kerek búgin, —

deıdi aqyn. Bul úlken júrekti, daryndy aqynnyń alǵa qoıǵan bıik murattary sekildi. Bul tebirenisti oqyǵannan keıin kim de bolsa óz tirshilik haraketin bir sholyp ótpeı, aldyna iri maqsat qoımaı jáne oılanbaı qala almaıdy. Al, osy qasıet Farıza Ońǵarsynovanyń ádettegideı «Suhbat» jınaǵyndaǵy bar óleńderine tán dep aıtsaq artyq bolmaǵan bolar edi.

Kúnder zýlap, dúnıeden jyl kóshedi,
jyl kóshedi — sábıden tulǵa ósedi.
Bir aqıqat sen barda, darqan dala,

joǵalmaıdy qazaqtyń jyr nóseri — dep tebirenedi aqyn. Bul óleńdi mánerlep taldaǵannyń ózinde, qandaı taldaýdan da óleńniń ıirimi áldeqaıda bıik te, áldeqaıda serpindi de, áldeqaıda ótkir de. Al, fılosofıalyq tujyrymy tereńge tartqan desek qatelespesek kerek.

Aqyn jyrlarynyń kópshiligi dalanyń osy zamanǵy bolmys bitimi, onyń ótkeni men bolashaǵy jaıly. Bári de oqýshy qaýymnyń názik júregin terbep, dalaǵa degen súıispenshiligin oıatady.

Saryarqa sal kórikti saıyn dalam!
Qalmaıdy sen turǵanda Aıyńda mán.
Keýdeńnen ǵasyrlarǵa kóz júgirtip,
bıik pen alasany aıyrdy adam, — deıdi aqyn.

Osyndaı daýyldy ekpin óleńniń basynan aıaǵyna deıin ústi-ústine údemese bir de báseńdemeıdi. Óleńde qanshalyqty asqaqtyq, qanshalyqty tókpe-sheshendik bir-birimen qabysyp, zergerligine eriksiz bas ıgizip tebirendiredi deseńizshi!

Mezgil — burshaq janyńa salyp tańba,
qaıratyńnan qaıysyp nalyp qalma.
Seni izdeıtin aǵa bar taryqqanda,
iniler bar dem berer jabyqqanǵa.
Bir aqıqat — báribir joǵalmaısyń
joǵalmaıtyn joqtaýshyń halyq barda!

Tirshilik taýqymetinen qajyǵanda, nemese kóńilińniń qulazyǵan shaǵynda osy óleń oıyńa oralsa, toryqqan janyń serpilip, shar bolattaı shıryǵyp shyǵa keleriń haq. Osy sátte pendeshilik kúıkilikten saǵan jasaǵan usaq tosqaýyl da, qıanat ta túkke turǵysyz bolyp qala beredi.

Farıza Ońǵarsynova — úlken sýretkerligimen qosa daýylpaz tókpe aqyn. Ol jazǵanda naızaǵaıly aspandaı ot oranyp, bar qaharymen seldetip óte shyǵady.

Tirligimde —
talaı sendim, qaıtadan taǵy atyldym.
tylsym nárin tamsadym qara túnniń.
Kúlge aınalar sátterde ushqyndatty
meniń sansyz janashyr aǵa-kurbym.
Sol nıetten qýat ap tań atyrdym.

Osy nóserli óleńniń ózinde adam boıyna sińirer qanshalyqty qýat jatyr deseńizshi, sezimi ushqyr, qazirgi adamnyń janyna qanat bitirip, jigerin janyp dúr silkindiredi.

Tyńda, tynysh dúnıe,
meniń alańdarymnyń dýmandy únin.
Alaý týǵa malynǵan qyrlar búgin.
Toı-saltanat ústinde ólkem meniń —
revolúsıanyń — meniń de — týǵan kúnim.
Týǵan kúni
ádilet pen erkin shat ǵumyr-baqyt,
ánim asqaq áýendi, jyrym jaqut!
Bas, orkestr, jeńisti marshtarǵa
tula boıyn dúnıeniń shymyrlatyp!

Revolúsıanyń týǵan kúni — Aqynnyń da, halyqtyń da, ádilettiń de, erkindiktiń de, teńdiktiń de, baqyttyń týǵan kúni dep jyrlaıdy. Odan ary aqyn:

Alqyzyl alańdardan
meniń asqaq aıbyndy taraıdy únim,
bostandyqtyń pash etip án-aıbynyn.
Revolúsıalyq jeńister saltanaty
tún túnekke shashady araı nuryn! — dep, qazirgi dúnıede revolúsıanyń bar jerde nuryn shashyp jatqanyn asqaqtata jyrlaıdy.

Farıza Ońǵarsynovanyń «Suhbat» jınaǵyna kirgen bar jyry júrekke jiger quıatyn, adam balasyna qanat bitiretin jyrlardyń jıyntyǵy desek, artyq emes.

Qarý dese tıady bulaq ta únin.
Myltyq, bomba qajetsiz! Biraq búgin
tek qarýsyz qalmasyn asyl jyrlar.

Qazirgi zamanda búkil adamzattyń úreıin alyp otyrǵan qarýlardan da qýatty tap osyndaı jyrlar qajet.

Oqýshy qaýymnyń Farıza Ońǵarsynovanyń jyr jınaǵy ǵana emes, ár óleńin asyǵa kútetini sondyqtan bolar.

---