InfoHub Logo

Farıza Ońǵarsynova qazaq poezıasyna oınaqy da, jalyndy, batyl da adýyndy jyrlarmen kelgen edi. Ne jazsa da, bar et-júregimen eljirep, sezimge berilip, tebirenip jazatyn aqyn alǵa qoıǵan maqsatynan uzaq jyldar boıy taımaı keledi. Aqynnyń byltyrǵy jyly ǵana «Jazýshy» baspasynan jaryq kórgen «Men seniń júregińdemin» dep atalǵan jańa jınaǵy da zamana ulylyǵyn, dáýir kelbetin jyrlaǵan shýaqty jyrlarǵa toly. Kitaptan, eń aldymen, avtordyń tereń patrıottyq sezimi, aqyndyq tebirenisteri atoılap kózge túsedi.

Búgingi dala beınesi, jasarǵan aýyl, jańarǵan ólke, týǵan jer topyraǵynda ter tógip júrgen eńbek órenderi aqyn jyrlaryna altyn jeli bolyp tartylǵan.

Qatygez dala jasarsa —
kólgirsý emes, kónbistik te emes bul taǵy,
dalaǵa týǵan ádiletti kúnniń nur-tańy.
Jasampaz qoldar jańǵyrtyp jatsa ne dersiń,
altyn dánderden taý jasap árbir qyrqany.
Qazaqtyń qaısar dalasyn búgin anam dep
jastyq júrekter jylytady.
Tarıhtyń tylsym tańdaryn qaıta túletken

ǵalamat mynaý zamannyń jarqyn urpaǵy, — dep tolǵanady ol. Bir ǵajaby, formasy da bólek, yrǵaǵy da erekshe osy jyr qulaqqa tosyn estilmeıdi, tas bulaqtyń sarqyrap quıylǵan sýyndaı syńǵyrlap, jan-júregińdi baýrap alady. Aqyn qalamynyń qudireti jyrmen birge oılantady, birge tolǵantady.

Uly Otan soǵysy jyldaryndaǵy halyq qasireti men aıbyndy erlikteri jaıly sóz qozǵaǵanda, aqyn úni tipti aıbarly estiledi. El qaıǵysyn óz qaıǵym dep túsingen aqyn búgingi urpaqtyń aq tilegin bildiredi. Ásirese, soǵys órtin bastan keshpegender men soǵys qasiretin tartpaǵandarǵa arnalǵan jyrlar alapat qyrǵynǵa qarǵys aıtyp, beıbitshilik týyn kókke kóteredi, qandy soǵysqa adamzat atynan ádiletti úkim shyǵarady.

Biraq, biraq senem men:
túbi shyndyq qalmaıdy tasalanyp,
ádil kúnniń sáýlesin shashary anyq.
Qan jutqandar júrmeıdi basyp óktem,
keledi, ras, ol jeńis qasiretpen,
qurbandyqpen... talaıdyń shashy aǵaryp,
jaýap beredi ol sumdar ar aldynda.

Farıza tvorchestvosynda ózgelerge uqsamaıtyn erekshe ór ekpin, asaý sezim tasqyny bar ekendigi baspasózde aıtylyp júr. Rasynda da, biz sóz etip otyrǵan kitaptan da osyndaı ór minezdi jyrlar jıi-jıi ushyrasady. Biraq, bul óleńder tek adýyndyǵymen, asqaqtyǵymen ǵana erekshelene me? Joq, árıne. Buǵan qosa Farızanyń árbir lırıkalyq jyrynda tereń oı men mazmun astasyp jatady, qyzǵa tán pań qylyq qylań beredi, shattyǵymen eltitip, muńymen eriksiz ashyndyrady. Oqyrman ár shýmaqty oqyǵan saıyn avtormen birge qýanyp, birge kúızeledi. Óıtkeni aqynnyń oqýshydan syr búgip qalǵan jeri joq. Neni aıtsa da, jerine jetkize, sózin ótkize aıtady. Máımóńkesiz, búkpesiz jyrlardy tebirenbeı oqý múmkin emes.

Jınaqqa shyǵys saparynan týǵan birqatar óleńder engizilgen. Stambýl men Aleksandrıada da, Iranda da ádiletsiz kapıtalısik qoǵam qaıshylyqtary aqyn kózine birden túsedi. Bul sıklda jazylǵan óleńderinde ol poezıadaǵy prozalyq tásilderdi sheber qoldanady. Árbir jyryn qara sózben bastap, aqyndyq tebirenispen aıaqtaıdy. Myna bir sýretti kóz aldaryńyzǵa elestetip kórińizdershi: Aleksandrıa bazary dýyldap tur. 12-13 jasar bala mes qaryn saýdagerdiń aldyndaǵy qýyrǵan qus etine taramys qoldaryn soza berip edi, anaý birden baıqap, jıirkenishpen ıterip jiberdi.

Qulap jatqan balanyń kózinen aqyn mynany oqıdy:

Ne degen pasyq edińder,
janymda úmit, senimder túgesilgende,
laqtyryp tastap kettińder kúresin jerge.
Senderden baılyq suraman ólip ketsem de,
altyndaryńdy almaımyn tógip ketseń de —
meıirimge ǵana muqtajbyn.
Bilesińder me?

Kitaptaǵy máńgi ólmeıtin taqyrypqa arnalǵan mahabbat lırıkalary aqynnyń jan-sezimin aldymyzǵa jaıyp salady. Bul jyrlar — kirshiksiz kóńil syrlary.

Sen meni aıalaısyń, bilem, qurbym,
týady qol ustasyp júrer bir kún.
Qınalsam, tek ózińdi eske alamyn
(al meniń tirligim de kileń kirbiń),
sen tezdep kelý úshin qutqarýǵa
týsa dep qıyn sátter tilep júrmin.

Sezim pernesin dál basyp, júrek syryn qozǵaǵan nazdy jyr boıyńa shym-shymdap taraıdy, tańdaı qaqqyzyp bas shaıqatady. «Meniń de kókeıimde turǵan oı edi» degen sózdi eriksiz til ushyna oraltady.

Aqyn jyry — onyń ómirbaıany, jan syry. Júrekten shyqqan jyrlardyń júrekterge jol tabatynyna biz de senimdimiz. Shabyt kusyń sharyqtaı bersin, Farıza aqyn!

Qostanaı. 1985 jyl.

---