InfoHub Logo

Eger adamdar qaýipti jaǵdaıda durys áreket jasaı alsa, kóptegen jaraqattan nemese tipti ólimnen de aman qalýǵa bolar edi. Keı kezderi jaı ǵana bir aıǵaqty bilý aman qalý nemese bireýdi qutqaryp qalý múmkindigin arttyrady. Reddit saıtyn paıdalanýshylarynyń biri «Bári bile bermeıtin qandaı aıǵaq adamdy aman alyp qalýy múmkin?» degen suraq qoıyp, oǵan biraz jaýap alǵan. Sol jaýaptardyń ishinen adamnyń aman qalý-qalmaýy onyń júris-turysyna baılanysty bolǵan jaǵdaılar saralanyp, keıin sondaı jaǵdaıǵa tap bolǵanda paıdasy tıetin qam-qareket reti usynylyp otyr.  

1. Ozbyr aıýmen kezdesý

Eń abzaly, árıne, jabaıy tabıǵat aıasynda aıýlardan aýlaq júrý, biraq ondaı kezdesý bolyp qalsa, bul haıýannyń eń osal tusy manevr ekenin bilip júrińiz. Aıýlar jyldam jyldam shaýyp-jeledi, aǵashqa óte jaqsy órmeleıdi — olarmen budan jarysýdyń esh máni joq, biraq bir nárseni, mysaly, mashınany nemese aǵashty aınala qozǵalý olarǵa áldeqaıda qıyn. Bul aılaker «taǵamǵa» jumsalǵan kúshktiń tatymaıtynyn túsingen aıý áıteýir bir ýaqytta sizdi ustaýǵa talpynýyn doǵarady.

Alaıda aıý agresıasyn shyǵarmaı turyp sasqalaqtap abyrjýdyń qajeti joq. Eger ol sizge biraz qarap turyp qalsa, qozǵalmaı turyńyz. Bul aıý sizdiń kim ekenińizdi, ne istegeli turǵanyńyzdy uǵa almaı turǵanyn bildiredi. Eger sizge qaraı aıańdap júre bastasa, aqyryn júrip, kete berińiz. Aıýlardyń adamǵa shabatyn kezi sırek, sondyqtan, ol sizdiń adam ekenińizdi uqqan kezde ózi ketip qalady.  

2. Úıde esh sebepsiz paıda bolǵan balyqtyń nemese neseptiń ıisi

Eger ıistiń qaıdan, neden shyǵyp turǵanyn anyqtaý múmkin bolmasa, onda bul balqyp jatqan symdardyń ıisi bolýy yqtımal. Bundaı jaǵdaı ot shyǵýyna nemese jarylys bolýyna aparyp soǵýy múmkin. Eń durysy, ıis sebebi anyqtalǵansha elektr qýatyn ajyratyp tastaý.   

3. Sizdi teńizge qaraı alyp ketetin aǵys

Keri aǵynǵa kezdeısoq tap bolǵanda jaǵaǵa qaraı júzýden esh paıda joq — siz kúshińizdi bosqa shyǵyndaısyz. Keri aǵynnan shyqqansha jaǵany boılaı (paralel) júzýge tyrysyńyz, sodan soń jaǵaǵa qaraı júzińiz.  

4. Júrek ustamasy kezinde aspırın berý  

Bir tabletkanyń ózi adamnyń ahýalyn anaǵurlym jaqsarta alady. Aýyryp qalǵan adamdy basyna birnárseni jastap, dereý jatqyzý nemese otyrǵyzý kerek. Sosyn dári berý kerek. Dári tezirek áser etýi úshin ony shaınaý qajet.  

5. Ystyq ótkenin anyqtaý

Ystyq ótýdiń eń aıqyn belgileri bas aınalýy men júrek aınýy, biraq ol belgiler basqa sebepterden de paıda bolýy múmkin. Ábden kóz jetkizý úshin tátti, mysaly kámpıt, jeý kerek. Eger onyń dámi jaǵymsyz bolsa, onda ystyq ótkeni. Júrek-qan tamyry júıesi buzylǵan adamdar úshin sımptomdar sebebin meılinshe erterek anyqtap, bilikti kómek kórsetýdiń mańyzy zor.  

6. Adamnyń esin jıǵyzatyn qarapaıym amal

Eger esten tanyp qalǵan adamdy shuǵyl esin jıdyrý kerek bolsa, ony jaılap shalqasynan jatqyzyp, búgilgen eki tizesin keýdesine tartý kerek. Bulaı etkende myıǵa qan kóbirek baryp, tanǵan adam esin jıyp alady. Biraq, áýeli onyń aıaǵynda jáne denesinde jaraqat joq ekenine kóz jetkizgen abzal, áıtpese bundaı járdem jaǵdaıdy odan ary qıyndatyp jiberýi múmkin.  

Oqýǵa keńes beremiz:

Esten taný

7. Ýly jylan shaǵyp alǵan kezdegi járdem

Jurt ishinde qate aıtylyp júrgen oılarǵa qaramaı, jylan shaqqanda onyń ýyn soryp alýǵa, sýyq zat basýǵa, buraý salýǵa, kompres basýǵa nemese jarany ystyq nársemen qaryp, kúıdirýge bolmaıdy. Zardap shegýshige mamandar kelip jetkenshe oǵan kóp sý iship, antıgıstamındik (alergıaǵa qarsy) dári ishý qajet. Jylan shaqqan jerge tıispegen jón, áıtpese jylan ýy búkil denege tezirek tarap ketedi.

8. Sýǵa batqan adamdy aman alyp qalǵan soń

Eger sýdy kóp jutyp qoıǵan adamdy aman alyp qalsa, bul onyń ómirine endi esh qaýip joq degen sóz emes. Dereý aýrýhanaǵa jóneltken durys — óıtpegen jaǵdaıda, eger onyń ókpesinde sý qalyp qalsa, ol birneshe táýlik ishinde qaıtys bolyp ketýi múmkin.  

9. Apatqa ushyraǵan kóliktiń áınegin qalaı shaǵýǵa bolady

Kólikten esigi arqyly emes, tek terezesi arqyly shyǵýǵa bolatyn jaǵdaıǵa tap bolsańyz, áınekti orta tusynan emes, shet jaǵynan uryp syndyrý ońaıyraq ekeni esińizde júrsin. Aıtpaqshy, bul isti oryndyqtyń bassúıeri jaqsy atqarady, árıne eger ony oryndyqtan shyǵara alsańyz. Ár kólikte olar oryndyqqa ár qalaı bekitiledi, ol jaǵyn aldyn ala bilip alǵan durys.   

10. Shólmektegi sýdan shyǵatyn órt

Múmkin emesteı kórinýi múmkin, degenmen oǵan kúnniń sáýlesi týra túsip tursa, órttiń sebebi bolyp ketýi ábden múmkin. Gáp mundaı jaǵdaıda shólmek lınza sekildi kún jylýyn bir núktege toǵystyra alýy múmkin ekendiginde. Bundaı ydystardy terezeden alysyraq jerge qoıyp, mashınada eshqashan qaldyrmaǵan abzal.  

11. Antıgıstamındik dári-dármek árdaıym janyńyzda bolsyn

Siz buryn kórmegen, ustamaǵan nársege alergıańyz bar bolyp shyǵýy múmkin. Onyń ústine alergıanyń kúshtiligi sondaı, tıisti kómek berilmese, o dúnıege attanyp ketýińiz ǵajap emes. Bul, ásirese, adamdar jańa taǵam túrlerin jep kórip, jańa ósimdikter bar jerge, t.b. tap bolatyn saıahattaý kezinde mańyzdy.   

Oqýǵa keńes beremiz:

Anafılaktıkalyq shok

Balalardaǵy alergıa

Taǵam alergıasy

Alergıadan dári-dármeksiz qutylýǵa bola ma?

Atopıalyq dermatıt

12. Jaǵajaıdaǵy sý kúndelikti ornynan tym alysta

Sýy asa kóp tartylyp ketken muhıt jaǵalaýy — kele jatqan sýnamıdiń nyshany. Bundaı tabıǵı apat bolý múmkindigin baıqap qalsańyz, dereý aınaladaǵy adamdardyń bárine eskertip, ol jerden ketip qalý kerek.  

2004 jyly Úndi muhıtynda bolǵan sýnamıdiń qarsańynda, ókinishke oraı, jaǵalaýdaǵylar buǵan asa mán berip jatpady. Búkil jaǵalaý boıynda adamdar ulý qabyrshaqtar men balyqtardy jınap alý úshin jaǵaǵa bardy. Bul qubylys ásirese balalarǵa qyzyq boldy. Alaıda, eki jaǵajaıda bul neniń nyshany ekenin biletin adamdar bar bolyp shyqty: 10 jasar aǵylshyn qyz Tılı Smıt jáne bıologıa pániniń muǵalimi Djon Chroston. Sol kúni bul ekeýi talaı adamdy ajaldan alyp qaldy.  

13. Úsh qaǵıdasy

Qıyndyqqa tap bolǵan kezde statısıkalyq ortasha adamnyń aman qalýǵa qaýqar-qabylettigin sıpattaýǵa bolatyn shamalardy este saqtaý qajet:   

Aýasyz 3 mınýt;  

Ekstremaldy temperatýrada 3 saǵat;  

Sýsyz 3 kún;   

Tamaqsyz 3 apta. 

Osyndaı jaǵdaıǵa tap bolǵan kezińiz boldy ma? Sol kezde durys áreket ete aldyńyz ba? Oıyńyzben bólisińiz. 

Oqýǵa keńes beremiz:

Janyńyzda eshkim joq kezde qaqalyp qalsańyz ne isteý kerek

---