InfoHub Logo

Jas ónertapqyshtardyń ómirimizdi yńǵaıly etýge qosqan úlesi az emes. Tipti 17 qańtar kúni búkil álem boıynsha Ónertapqysh-balalar kúni de atap ótilýde. Bul data Amerıkanyń memleket qaıratkeri, dıplomat, ǵalym, ónertapqysh jáne jýrnalıs Bendjamın Franklınniń týǵan kúninen alyndy. Ben Fraklın 12 jasynda alǵashqy bolyp - shomylý barysynda eki qolǵa kıiletin eskekti oılap tapty.

Keıinnen B.Franklın kóptegen synaqtar jasap, ǵylymı zertteýlerin jalǵastyrdy jáne álemdik ǵylymǵa súbeli úles qosty. Ǵalymnyń keıbir tujyrymdary dáýirden birneshe jyl alǵa ozyq boldy. Onyń kóptegen óner tabystarynyń arasynda terbelmeli-kreslo, bıfokaldy kózildirik jáne basqalary bar.

Kóbimiz balalardyń ıdeıalaryn shyndap qabyldamaımyz. Bul beker eken, sebebi óskeleń urpaqtyń paıdaly ónertabystarymen qýantqan kezderi az emes. Biz sizderge balalar oılap tapqan eń tanymal ónertabystar jaıly aıtpaqpyz.

Qar keshkish

Oılap tapqan: Jozef-Arman Bombarde, 15 jas

On bes jasqa tolǵanda Jozef-Arman Bombardege ónertabys jasaýǵa múmkindik týady. Ákesi balasyna tozyǵy shyqqan eski «Ford T» syılaıdy. Ony aıdaýǵa kelmeıtinin túsingen bala tájirıbe jasap kórýge bel býady. Fordty birneshe bólikke bólgen ol kólikti jetildirip, qar keshkishke aınaldyrady.

Braıl shrıfti

Oılap tapqan: Lýı Braıl, 15 jas

On bes jasar Lýı Braıl, áskerı iste qoldanylatyn arnaıy «qara shrıftpen» tanysqan soń óz shrıftin oılap tabady. Osylaısha, mıllıondaǵan zaǵıp adamdarǵa qajetti aqparatty oqý arqyly bilýge múmkindik berdi.

Júk tasyǵysh oıynshyǵy

Oılap tapqan: Robert Pech, 6 jas

Alty jasar Robert Pech bolmaǵanda júk tasyǵysh jáne basqa da óndiristik kólikterge uqsas oıynshyqtardyń paıda bolýyn áli talaı ýaqyt kúter edik. Balaǵa shanaǵy artqa qaraı serpiletin kólikterdiń unaǵany sonsha, ol qaıta-qaıta sonyń sýretin sala bergen. Keıin ákesi balasynyń sondaı bir sýretinen oıynshyq jasap shyǵaryp olar ony patentep te alady. Osylaısha júk tasyǵysh oıynshyqtardyń paıda bolýyna yqpal etedi.

Bıntti aýyrtpaı alýǵa arnalǵan qural

Oılap tapqan: Alanna Maıers, 8 jas

Segiz jasar Alanna Maıers jıi qulap, tizesin jaralap alatyn bolǵan, al keıin jazylyp kele jatqan terige jabysyp qalatyn bıntti alýdan qatty qoryqqan. Aýrýhanadan shyqqan soń, qyz tizesine jabysqan bıntti aýrý týdyrmaı alý úshin arnaıy qospa oılap tapty. Sabyn, sý jáne lavanda essensıasynan turatyn qarapaıym qural kóptegen adamdy aýrý seziminen qutqardy.

Baspa grafıkasynyń jańa túri

Oılap tapqan: Anastasıa Rodımına, 10 jas

On jasar Anastasıa Rodımına kláksografıa arqyly sýret salýǵa úlken qyzyǵýshylyǵyn bildirdi. Birde qyz sýretin aq paraqtardyń arasynda, terezeniń aldynda umytyp ketedi. Ýaqyt óte kele sýrettiń shet jaǵyndaǵy boıaýlary ketip qalady, al jabylyp turǵan tusynyń boıaýy sol qalpy qalady. Osyndaı metamarfozany baıqaǵan qyz atasyna maqtanyshpen jetkizedi, ol sýretti osylaısha jasaý ádisin laıyqty baǵalap, ónertabysty patentteýge kómektesedi.

Taıaqshadaǵy balmuzdaq

Oılap tapqan: Frenk Epperson, 11 jas

On bir jasar Frenk Epperson qysty kúni úıine asyǵyp sodasyn dalada umytyp ketedi. Tómen temperatýranyń áserinen staqandaǵy suıyqtyq muzǵa aınalady. Staqanda tútikshe bolǵandyqtan, ishindegi zatty alý qıyn bolmady. Balmuzdaqtyń bul túri balanyń eseıip, osy ádisin kásipke aınaldyrýǵa kómektesti.

Ǵımarattyń aýdanyn ólsheıtin robot

Oılap tapqan: Maksım Lema,12 jas

On eki jasar Maksım Lema robottarǵa qatty qyzyǵatyn. Ol robottardyń bárin qoparyp, qorqytqannan basqa, adamzatqa paıda ákele alatynyna sengen. Osylaısha lvovtyq jas ónertapqysh radıosıgnaldar arqyly ǵımarattyń aýdanyn ólsheı alatyn robotty jasap shyǵardy. Jas ónertapqyshtar baıqaýynyń qazylary mundaı kómekshi qazirgi tańda óte qajet ekenin atap ótti.

Yqylyqty basatyn muz kámpıt

Oılap tapqan: Mellorı Kúvmen, 13 jas

On úsh jasar Mellorı Kúvmen balalarǵa arnalǵan óleńder shyn máninde yqylyqty baspaıtynyn ýaqytynda túsingen. Yqylyqty qalaı basýǵa bolatynyna bas qatyrǵan ol dámdi tabletkalar oılap tabady – qant pen alma sirke sýynan turatyn muz kámpıt yqylyqty tez basady.

Qulaǵy nashar estıtinderge arnalǵan qural

Oılap tapqan: Djona Kon, 14 jas

Gıtaramen oınap otyryp, on tórt jasar Djona Konnyń oıyna tamasha ıdeıa keledi. Djona estý qabileti nashar adamdarǵa áýendi qalaı tyńdaýǵa bolatynyn oılap tabady. Kóp uzamaı Djona dybys tolqynyn dene túısigi arqyly sezinýge múmkindik beretin qurylǵyny álemge tanystyrady.

Qorǵanysh qulaqqaby

Oılap tapqan: Chester Grınvýd, 15 jas

On bes jasar Chester Grınvýd kónkı tebýdi jaqsy kórgen. Biraq uzaq ýaqyt syrǵanaýdan qulaǵy tońyp kete bergen. Bala bas kıim kıýdi unatpaǵandyqtan, qulaǵyn sýyqtan qorǵaý úshin ájesinen júnnen arnaıy qulaqqap toqyp berýdi suraıdy. Mundaı aksesýar onyń tanystary men dostaryna qatty unaıdy, osylaısha ónertabys tez arada elge tarap ketedi. Bul qulaqqaptar damı kele qatty shýdan qorǵaný úshin de qoldanylatyn boldy.

Qaterli isikti anyqtaýdyń jańa ádisi

Oılap tapqan: Djek Andraka, 15 jas

Daryndy Djek Andraka qaterli isikti anyqtaýdyń ádisterimen árdaıym qyzyqqan, óıtkeni bul eń aýyr dertterdiń biri ekeni anyq. Tanymal ádisterdi esepke ala otyryp, ol on bes jasynda óz ádisin oılap tabady. Onyń test túrindegi ádisi osy ýaqytqa deıin qoldanylyp kelgen ádisterden áldeqaıda arzan ári tıimdi.

Elektrondy sýretterdi tasymaldaý

Oılap tapqan: Fılo Farnsýort, 15 jas

Fılo Farnsýortanyń jastyq shaǵy teledıdardyń mehanıkalyq modýl negizinde jumys istegen kezeńge tap keldi. Bozbala teledıdardyń budan da zor múmkindikke ıe ekenine sendi. Fılo on beske tolǵanda muǵalimine alys qashyqtyqta sýretti elektrondy tasymaldaý ónertabysyn kórsetedi.

Batýt

Oılap tapqan: Djon Nıssen, 16 jas

On alty jasar gımnast Djon Nıssen jattyǵýlary men óner kórsetýin qalaı túrlendirsem bolady dep uzaq oılanady. 1930 jyly áýe gımnasttarynyń jarystaryn tamashalap otyrǵan Djordj Nıssen, sportshylar óner kórsetkennen keıin saqtandyrý toryna sekirip túsetinine nazar aýdardy. Akrobattardyń óner kórsetýleri osymen aıaqtalatyn, biraq 16 jastaǵy bozbala oılana kele, «serippeli qurylǵyny» jasap shyǵarmaq boldy. Ol adamdy serippemen joǵary laqtyryp, gımnast aýady ártúrli trúktardy jasaı aldy. Bul qurylys kópshiliktiń nazaryn aýdartyp, kóp uzamaı satylymda paıda bolady. Bir aıta ketetini, búginde ol esh ózgeriske ushyramaǵan, tuńǵysh shyqqan túri saqtalǵan.

Mobıldi akýmýlátorlar

Oılap tapqan: Eısha Khare, 18 jas

Eısha Khare, ózge de on segiz jasar jasóspirimder sıaqty uıaly telefonnyń qýaty tez sónip qalýynan japa shekti – jastar sóılesip, ınternette otyrǵysy keledi, biraq qýaty tez taýsylyp qalady. Nanohımıaǵa qyzyǵatyn qyz osy máseleni sheshpek bolyp, álemge uıaly telefondy jarty mınýtta qýattandyra alatyn erekshe akýmýlátordy usynady. Eısha osy ónertabysy úshin qomaqty qarjy aldy, sebebi onyń jasaǵan jańalyǵy kóptegen qurastyrýshylardy qyzyqtyrdy.

Derbes súńgýir qaıyq

Oılap tapqan: Djastın Bekermen, 18 jas

Ǵylymı-fantastıkalyq áńgimelerdi kóp oqyǵan on segiz jasar Djastın Bekermen ónertabys jolynda óz baǵyn synap kórmek bolyp, jeke sýbmarına jasaýdy qolǵa alady. Úlken dıametrli trýbany qoldana otyryp bozbala kishigirim súńgýir qaıyq jasap shyǵarady. Súńgýir qaıyq birneshe metr tereńdikke túse alatyndaı boldy. Mundaı súńgýir qaıyqta shamamen birneshe saǵat júre alady.

---