InfoHub Logo

Kúni: 23. HI. 2012 jyl
Klasy: 8
Sabaqtyń taqyryby: §5. 3 Operasıalyq júıelerdi baptaý
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: Oqýshylyrǵa Windows operasıalyq júıe mańyzyn bilý, ıadro, draıver, ınterfeıs uǵymdaryn keńeıte otyryp operasıalyq júıelerdi baptaý arqyly jumys isteý deńgeıin anyqtaý
b) damytýshylyq: Oqýshylardyń bilimge qushtarlyǵyn jáne jumys isteý qabiletterin arttyrý, kompúterdiń jumysy týraly bilimin arttyrý, ıkem – daǵdysyn qalyptastyrý, oılaý qabiletterin damytý.
v) tárbıelik: Oqýshylardy jaýapgershilikke, iskerlikke, bilimdilikke, tıanaqtylyqqa, uıymdasa jumys jasaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: praktıkalyq
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi ıgertý, ıkemdilik pen daǵdyny qalyptastyrý
Sabaqtyń ádis – tásili: túsindirmeli, kórsete - túsindirý
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, qosymsha málimetter
Sabaqtyń qural - jabdyqtary: oqýlyq, dápter, ınteraktıvti taqta, noýtbýktar
Pán aralyq baılanys: Orys jáne aǵylshyn tilderi

İ. Uıymdastyrý kezeńi. a) Amandasý, túgeldeý
b) Sabaqqa ázirlikti baqylaý
v) Sabaqtyń maqsatymen tanystyrý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
1. Operasıalyq júıe degenimiz ne?
2. Operasıalyq júıe mindetteri?
3. Operasıalyq júıe bólikteri?
4. Operasıalyq júıeniń qandaı túrlerin bilesińder?

İİI. Oı qozǵaý.
1. Jumys ústelin qalaı ózgertýge bolady?
2. Baptaý degenimizdi qalaı túsinesińder?

İV. Maǵynany taný.
Operasıalyq júıeleriniń sıpattamalaryn kez kelgen kompúterde ózgertýge bolady. Paıdalanýshynyń kórsetýimen sıpattamalardy ózgertý operasıalyq júıelerdi baptaý dep atalady.
Shartty túrde baptaýdy úsh topqa bólýge bolady:
- býmanyń terezesiniń parametrlerin baptaý;
- negizgi menúdi baptaý;
- basqarý taqtasynyń kómegimen júıeni jalpy baptaý;
1 top Býmanyń terezesiniń parametrlerin baptaýdy Túr → Parametrler komandasy boıynsha oryndaýǵa bolady. Osydan keıin ekranda eki n/se úsh qosymsha betten turatyn dıalogtik tereze ashylady.
Býma (Papka) qosymsha betinen siz bir býmadan ekinshi býmaǵa ótý úshin ekranda býmany «almastyrý» rejimin tańdaýdyń batyrmalar jubyn kóresiń
Qarap shyǵý (Prosmotr) qosymsha betinde kórinbeıtin faıldardy beıneleýge tyıym salýǵa bolady j/e ol býma terezesi basynda faıldyń tolyq adresin beıneleıtin jalaýshalardy qosady j/e óshiredi.
2 top Negizgi menúdi j/e Tapsyrmalar taqtasyn baptaýdy Baptaý → Tapsyrmalar taqtasy kontekstik menúiniń Qasıetter komandalarynyń kómegimen oryndaıdy. Eki komanda da eki qosymsha betten turady, solardyń kómegimen qajetti parametrlerdi ózgertýge bolatyn bir ǵana dıalogtik terezeni shaqyrady.
Jalpy qosymsha beti 6 jalaýshadan turady. Mysaly onda: Ekrandy avtomatty túrde óshirý, Saǵatty beıneleý, Qysqartylǵan menúdi paıdalaný t. b
3top Júıeni jalpy baptaý Basqarý taqtasy arnaıy kómegimen oryndalady. Basqarý taqtasy býmasynyń terezesinde siz myna jazýlar men kóptegen belgilerdi kóresiz: Ekran, Shrıfter, Kúni men ýaqytty, Pernetaqta, Tyshqan t. b
Eger kez kelgen belgini eki ret shertseńiz, ekranda naqty baptaý maqsatyna qaraı atqaratyn qyzmetin túsinýge bolatyn dıalogtik tereze paıda bolady. Parametrlerdi bergen soń OK nemese Boldyrmaý (Otmena) batyrmasyna basý qajet.

V. Praktıkalyq jumystar.
Oqýlyqtaǵy §5. 3 tapsyrmasy Operasıalyq júıelerdi baptaýdy oryndaý

Vİ. Sergitý sáti.
Qazaq → Orys → Aǵylshyn tilindegi sheberligin anyqtaý, sózdikterdi tabý
Qazaq tilinde Orys tilinde Aǵylshyn tilinde
Aqparat→Informasıa→Information
Tereze→ Okno→Windows
tyshqan→myshka→ Mouse
Bos oryn→ Probel→ Proble
Saqtaý→ Sohranıt→ Save
Ashý→ Otkryt→ Open
Baspaǵa berý→ Pechat→ Print
Meniń kompúterim→Moı kompúter→ My computer

VIİ. Sabaqty bekitý. Deńgeıine qaraı jaýap berý tapsyrmalary
“5” baǵalary boıynsha suraqtar
1) Operasıalyq júıeniń shartty túrdegi baptalýy qandaı?
2) Saǵatty beıneleý j/e menúdi qysqartý baptaýdyń qaısy túrine jatady?
“4” baǵalary boıynsha suraqtar
1) Basqarý taqtasynda qandaı belgilerdi baptaýǵa bolady?
2) Baptaý úshin qandaı komandalar júıesin oryndaımyz?
“3” baǵalaryna suraqtar
1) Kez kelgen belgini eki ret shertkende ne paıda bolady?
2) Parametrlerdi bergen soń qandaı batyrmany basýymyz qajet?

VIIİ. Sabaqty qorytyndylaý.
OJ - ler kompútermen birge damyp, jyldan - jylǵa qoldanýǵa qolaıly bolyp jetilip keledi. Onyń orta ǵasyrlyq bolsa da tarıhy bar. Endi osy tarıhı derekterge toqta keteıin.
1) 1965 - 1975 Alǵashqy operasıalyq júıelerdiń qalyptasyp, damý kezeńi. Bul kez jańa býyn kompúterleriniń paıda bolǵan ýaqyty edi. Sonymen qatar mını - kompúterler keń taraldy. Mýltıprogrammalyq, kópmaqsatty, faıldar júıesimen tıimdi jumys jasaıtyn OJ qajet boldy. Alǵashqy OJ - diń biri OJ UNIX boldy.
2) 1981 - 1985 Microsoft fırmasy - MS DOS, IBM fırmasy - PC DOS, Novell fırmasy - Novell DOS operasıalyq júıelerin shyǵardy jáne ár jyl saıyn jetildirip, jańa versıalaryn shyǵaryp otyrdy. Mysaly: MS DOS 1. 0; MS DOS 1. 1; MS DOS 2. 0... MS DOS 3. 1; t. s. s. Damyǵan saıyn olardyń múmkindikteri kóbeıip, jańa komandalar qosylyp otyrdy.
3) 1985, Hİ Microsoft Windows OJ - niń alǵashqy 1. 0 versıasy quryldy.
1987, IV IBM fırmasy OS/2 OJ - in iske qosty.
4) 1987, Hİ Microsoft Windows 2. 0
5) 1990, V Microsoft Windows 3. 0
6) 1992, IV Microsoft Windows 3. 1
7) 1993, IV Microsoft Windows NT
8) 1994. İİİ UNIX OJ - i negizinde Linux 1. 0 OJ - i shyqty
9) 1995, VIII Windows 95 OJ - i jaryq kórdi. Bul kompúter áleminiń kópten kútken armany edi. Qoldanýshy ınterfeısi, qosymsha múmkindikteri, t. b. kóptegen erekshelikteri OJ - iń rynoktaǵy erekshe ornyn anyqtady.
10) 1996, VII Windows NT 4. 0 kompúterlik jelilermen jumys jasaýǵa negizdelgen OJ - si shyqty.
11) 1998, VII Windows 98 OJ - i jaryq kórdi. Bul versıada Internet jelisine, kompúterdiń mýltımedıalyq múmkindikterine kóp kóńil bólindi.
12) 2000 jyl Windows 2000 (Win - NT), Windows Me (Millennium Edition - Win - 98). Bul júıeler taǵy da jetildirilgen, málimet qorǵaý júıesi jaqsy eskerilgen.
13) 2001 jyl Windows XP operasıalyq júıesi. Bul júıe qaýipsiz, senimdi jáne jyldam jumysty qamtamasyz etti. Ári qoldanýshyǵa ońaı meńgerýge jaǵdaı jasalǵan. Onyń birneshe varıanttary bar. Windows XP Home Edition, Windows XP Professional. 2005, VI Windows Vista OJ - iniń beta versıasynyń prezentasıasy boldy.

İH. Úıge tapsyrma berý. 1) §5. 3 Operasıalyq júıelerdi baptaý
2) Informatıka pánine qatysty termın sózderdiń úsh tilde aýdarmasyn jınaqtap kelý