InfoHub Logo

Oqshy ata jas kezinde jetim qalyp, el jaǵalap, qypshaq ishine kelip, jalǵyz qyzy bar kempir-shalǵa ókil bala bolady. Er jetkende egin egip, dıqanshylyq kásippen aınalysyp, álgi kisilerdi ózi asyraıdy.

Jas jigit eńbekshil ǵana emes, Qudaı boıyna qasıet bergen daryndy azamat bolyp ósedi. Onyń kirpiginiń qalyńdyǵy sondaı — kózin jaýyp turady eken. Kirpigin qolymen kóterip qalǵanda, bir kúnshilik jerdegini kóretin qasıeti bolǵan. Mal joǵaltqan adamdar óziniń joǵynyń deregin bilý úshin Kógentúpke keledi eken. Ol kirpigin kóterip qalyp: «Malyńyz pálen jerde jaıylyp júr», — dep jón silteıdi. Barsa, rasynda solaı bolyp shyǵady. Kógentúptiń aty elge birtindep osylaı taraıdy. Sol bir zamanda eldi qalmaqtar jaýlap alady da, onyń hany elge óz tártibin ornatady. Jebir bıleýshi jurtqa:

— Meni kúnde bir úı asyrap, qalyńdyqqa bir qyz beretin bolsyn! — degen shart qoıady. Han jarlyǵy eki bolmaı, oryndala bastaıdy. Tálkekke túsken el kúńirenip, kúızeliske ushyraıdy. Qarsy shyǵar amal tappaı daǵdarady.

Osyndaı kúnderdiń birinde handy kútip, qyz berý kezegi Kógentúptiń ata-anasyna da jaqyndaıdy. Kógentúp kúnshilik jerde arpa oryp jatyr eken. Arpa orýǵa júrerde ata-anasyna aıtady:

— Alda-jalda bir jamanshylyq tónse, atym bir habar bildirer, bul ozbyr hannyń azabynan áli-aq qutylarmyz, —  dep atyn qaldyryp ketedi. Kezek kempir-shaldyń úıine, onyń jalǵyz qyzyna da keledi. Eki qarıa zar ılep jylaǵanda kermede baılaýly turǵan at typyrshyp, kisinep qoıa beredi. Kisinegen atynyń daýsy kúnshilik jerde arpa oryp júrgen Kógentúptiń qulaǵyna jetedi. Ozbyr hanǵa qatýlanǵan Kógentúp Allaǵa sıynyp, bir arpanyń qyltyǵyn alaqanyna salyp, dushpanǵa baǵyttap, úrlep jiberedi. Sol han qaza tabady. «Jaýyzdy óltirip, halyqty azaptan qutqarǵan kim boldy eken?» — degen túrli áńgime taraıdy. Biriniń qylyshy, biriniń qanjary, endi biriniń pyshaǵy qandy talaı jigitter: «Handy óltirgen — men», — dep shyǵady. Sol kezde Kógentúptiń ata-anasy:

— Bizdiń balamyzdan da surańdarshy, sol biler kim óltirgenin, — deıdi. Jınalǵan jurt kenshilik jerde júrgen Kógentúpke adam jiberip aldyrady. Kelgen soń «handy men óltirdim» dep talasqan talaı azamatty kórip, Kógentúp suraıdy:

— Han neden ólipti?

— Júreginen jaraly bolyp ólipti, — deıdi halyq.

— Onda júregin jaryp kórińizder, eger arpanyń qyltyǵy júreginde qadalyp tursa, meniń atqan oǵym, — deıdi Kógentúp. Rasynda solaı bolyp shyǵady. Shyn esimi Kógentúp jigit sodan bylaı «Oqshy» atanady.

---