InfoHub Logo

Muǵalim: Taýova Nursulý Raýlqyzy
6 synyp
Sabaq taqyryby: Óskinniń paıda bolýy. Tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılar.
Sabaq maqsaty: Óskin jáne tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılar týraly bilimderin keńeıtý;
Silteme: Baǵalaý paraǵy Ǵalamtor bıologıa jýrnaldary
Tabys krıterııi: 1. Qosjarnaqty jáne darajarnaqty tuqymnyń qurylysyn sıpattaı alý;
2. Óskin jáne tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılarǵa túsinik berý;
3. Tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılardy tájirıbe arqyly dáleldeý;
Kútiletin nátıjeler 1. Qosjarnaqty jáne darajarnaqty tuqymnyń qurylysyn sıpattaı alady;
2. Óskin jáne tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılarǵa túsinik bere alady;
3. Tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılardy tájirıbe arqyly dáleldeı alady;

İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Túster arqyly topqa bólý; a) Oqýshylarǵa psıhologıalyq kóńil - kúı týǵyzý
á) Topqa bólý

İİ. Ótken tapsyrmany eske túsirý
Bilý. 1 tapsyrma:
Qosjarnaqty jáne darajarnaqty tuqymnyń qurylysy týraly bilimderin keńeıtý;
Oı shabýyly" suraqtary:
1. Dara jarnaqty tuqymnyń qurlysy:
2. Qos jarnaqty ósimdik:
3. Dara jarnaqty ósimdikterge jatpaıdy:
4. Dara jarnaqtylardyń tuqym jarnaǵy qandaı qyzmet atqarady:
5. Endosperm jasýshalarynda jınalady:
6. Uryq turady:
7. Dara jarnaqty ósimdik:
8. Dánektiń edáýir bóligin:
9. Tuqymdy keýip ketýden, mezgilsiz ónýden, zaqymdanýdan, shirýden saqtaıdy:
10. Qorektik zattar qory jınalady:

İİİ. Jańa taqyryp
Túsiný. 2 tapsyrma: Óskin jáne tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılardy túsindirip, bilimderin keńeıtý;
"Róldik oıyn" ádisi
Kebý tuqym óný úshin sý, jylý, aýa qajet.
Sý – tuqymnyń ónýine, shyǵymdylyǵyn saqtaýǵa, bórtýine qajet. Tuqymnyń jasýshasynda sýdy sińiretin krahmaldy, nárýyzdy zattar kóp. Sýdyń sińirilý mólsheri tuqymnyń syrtyndaǵy qabyǵyna baılanysty. Qabyǵy neǵurlym tyǵyz, qatty bolsa, soǵurlym sý baıaý sińedi. Tuqymnyń isinip jarylýyna, qorektik zattaryn suıyltyp, eritindige aınalýyna sý kerek.
Jylý – tuqymnyń ónýi úshin qajet. Bıdaı, qarabıdaı, arpa, suly, zyǵyr, bede, jońyshqa, asburshaqtar úshin eń tómengi temperatýra 1 - 5°S. Júgeri, kúnbaǵys tuqymdaryna + 10°S. Asqabaq, qaýyn, qıar, kúrish, maqta, temeki +15°S - ta ónedi.
Tuqymnyń ónýi degenimiz uryqtan óskinniń damýy. Sýǵa salynǵan tuqymnyń tynys alýy jyldamdaıdy. Uryqtyń qorektenýine ońaı bolý úshin qorektik qor zattary eritindige aınalady. Syrtyndaǵy qabyǵy jarylyp, eń aldymen uryqtyń alǵashqy tamyrshasy tómen qaraı baǵyttalady. Topyraqqa bekinip, sý men erigen mıneraldy zattardy ózine sińirip sora bastaıdy. Qos jarnaqty tuqymda uryq tamyrshasynan aldymen negizgi tamyr ósedi. Tamyrdan soń búrshikshesi jer betine shyǵyp, alǵashqy japyraqtyń qyzmetin atqarady. Dara jarnaqty óskinde qosalqy tamyrlar shyǵady (1 - sýret).
Topyraqta qalatyn tuqym jarnaqtary jańa damyp kele jatqan óskinderdi qorekpen qamtamasyz etedi. Dara jarnaqty tuqymdardyń óskinderinde (júgeri, qumaı, tary) bir nemese birneshe (bıdaı men sulyda – 3, qarabıdaıda – 4, arpada – 5, 6) uryq tamyrshasy bolady. Jer betine shyqqan óskin biz tárizdi úshkir keledi. Alǵashynda syrtyn juqa jarǵaq qaptap turady. Keıin jarǵaǵy jyrtylyp, naǵyz jasyl japyraq damıdy. Topyraq betine shyqqan sabaǵy men japyraǵy bar jas ósimdikti – óskin deıdi.

Qoldaný. Taldaý. 3 - tapsyrma: Tuqymnyń ónýine qajetti jaǵdaılardy tájirıbe arqyly úırený;
"Juptyq áńgime" ádisi
1 - tájirıbe. Tuqymnyń ónýine sý, jylý, aýa qajet.
Jınaqtaý. Baǵalaý
Jańa sabaq boıynsha boıynsha alǵan bilimderin jınaqtaý: "Sóz saıysy asosıasıalary"" ádisi
Oqýshylar boıynsha alǵan bilimderin jınaqtaý:
Bıdaı men sulyda uryq tamyrshasy:
Bıdaı, qarabıdaı, arpa, suly, bede, jońyshqa, asburshaqtar úshin eń tómengi temperatýra:
Jemisteri qaqyraǵysh shıratylǵysh ósimdikter:
Tańqýraı, búldirgen, dolana ósimdiginiń taralý joldary:
Ózdiginen taralatyn ósimdik:
Óskin:
Asqabaq, qaýyn, qıar, kúrish, maqta, temeki ónýi úshin kerek temperatýra:
Jylý:
Tuqymnyń ónýi degenimiz:
Tuqymnyń ónýine, bórtýine qajet: