InfoHub Logo

Bar álemge belgili Pıza munarasy eldiń ortalyǵynda ornalasqan Pıza shaǵyn qalasyndaǵy Santa-Marıa Assýnta soborynyń bir bóligi. Osy bir ásem ǵımarattar ansambliniń qurylysy 1063 jyly bastalǵan. Sobor óziniń qaıtalanbaıtyndyǵymen jáne sáýletimen erekshelenedi. Oǵan qońyraýhana retinde salynǵan Pıza munarasymen qatar kishkentaı shirkeýler, shoqyný orny (baptıserıa) jáne keshenniń negizgi qurylymy kiredi. 

Pıza munarasynyń tarıhy sobordyń ózin turǵyzǵannan keıin júz on jyl ótken soń bastaýyn aldy, sebebi onyń qurylysy 1173 jyly ǵana bastalǵan edi. Munaranyń bıiktigi 55 metrge jetedi, al túbindegi eni 15,5 metrge sozylǵan. Formasy boıynsha ǵımarat sılındrge keledi jáne segiz qabaty bar. Qurylymnyń ortalyq qabattary vızantıalyq sáýlet stılinde salynǵan, alaıda bezendirýde arab belgileri de bar. Qorytyndysynda sobordyń quylymy qaıtalanbas ataýǵa ıe boldy – roman-pızan stıli.

Barlyq qabattyń betki bólikteri kolonnalarǵa súıelgen arkalar tárizdi salynǵan. Munaranyń ishki galereıasy da bir-biriniń ústine salynǵan arkalarǵa súıenip, kóptegen fronton quraıdy.

Pıza munarasyn Bonnano Pızano jobalaǵan, degenmen, onyń qurylysy eki júz jylǵa sozylǵandyqtan, ol ózi oılaǵan ǵımaratty kóre almaı ketti. Munaraǵa zamanaýı kórinis syılaǵan dıametri sál kishi qońyraý iletin kúmbezdi munara boldy. Eger anyqtap qarap kórsek, joǵarǵy jaǵyndaǵy qońyraý iletin kúmbezdiń munaranyń jalpy kólbeý buryshynan ózgeshe ekenin baıqaýǵa bolady. Osylaısha, qurylysshylar munaranyń qulap ketýiniń aldyn alǵan. 

Resmı nusqa málimetine sensek, munaranyń qısaıýy jobalaý qateliginen bolǵan. İrgetasy óte kishi bolǵan, onyń topyraǵynyń jumsaq bolýynan qurylymnyń oń jaǵy otyryp qalǵan. Munyń qate ekeni anyqtalyp, munara qısaıa bastaǵanda, onyń qurylysy júz jylǵa toqtatylady. Degenmen osy ýaqyt ótkennen keıin qurylys qaıta bastalady.

Ǵımarattyń qulap ketpeýine turaqty baqylaý qoıylady, alaıda tek HH ǵasyrdyń basynda onyń kólbeý buryshynyń 1 mıllımetrge artatyny anyqtalǵan. Salynǵaly beri Pıza munarasy bastapqy buryshynan bes metrge deıin qısaıǵan! Ony qaıta qalpyna keltirý nemese eń bolmaǵanda onyń «qulaýynyń» jyldamdyǵyn azaıtý týrasyndaǵy áreketter ǵasyrlar boıy jalǵasyp keledi. Bul maqsatta túrli ádister qoldanyldy: irgetasy berik bola tústi, soltústik jaǵyna teń salmaq qoıyldy, alaıda aıtarlyqtaı nátıjege qol jetkizý qıyn boldy. Tek HH ǵasyrdyń sońy men HHİ ǵasyrdyń basynda ǵalymdar men qurylysshyar ǵımarattyń qozǵalysyn turaqty etip, tipti tiktendire aldy.

Qazirgi ýaqytta adamdar Pıza munarasyna tolqyp qaraıdy, al oǵan qarsy júre bergende qorqynyshy údemeı tura almaıdy. Bul munaraǵa shyǵyp alǵysy keletin batyl júrektiler de tabylady. Biraq ómir boıyna estelik alǵysy kelse mundaı kózsiz batyrlyqqa árkim de baratyndaı.

---