InfoHub Logo

Adamdar yqylym zamannan beri sý betinde saıahattaı bastady. Qazirgi zertteýshiler tarıhta ejelgi mysyrlyqtardyń sý betinde júzip, keme qurylysymen tuńǵysh bolyp aınalysa bastaǵanyn aıtyp otyr.

Bizdiń zamanymyzǵa deıingi shamamen 5 myń jyl buryn paıda bolǵan kemeler papırýstan jasalǵan. Bul kemelerdiń sıpatyn norvegtiń tanymal saıahatshysy Týr Heıerdaldyń Ra dep atalatyn papırýs qaıyqtaryna qarap otyryp elestetýge bolady, saıahatshy ony ejelgi mysyrlyqtardyń kemelerine qarap jasaǵan. Kemeni qurastyrý úshin papırýsty jınap baılap, basy men aıaǵyna deıin qaıysa jalǵanatyn, munymen qatar, papırýstar trostar aqyly keme qańqasynyń eninen tartylatyn. Mysyrlyqtardyń kemesinde eskekpen birge jelkender de bolǵan. Bul kemeler negizinen Nil ózeninde júzýge arnaldy, biraq olar odan da uzaq ýaqytqa júzýge arnalǵan bolýy da múmkin. Ra-2 kemesimen Altant muhıtyn kesip ótken Týr Heıerdal mysyrlyqtardyń kemesiniń teńizge de shyǵa alatynyn kórsetip berdi.  

Keme soǵý isinde fınıkıalyqtar asa sheber bolǵan, olar óz kemelerin óz elderinde qalyń ósetin balqaraǵaıdan jasaǵan. Fınıksıalyqtar shpangoýtty oılap tapqan desedi, shpangoýttar kemelerdiń qańqasyn qatty ete tústi. Zertteýshilerdiń basym bóligi fınıkıalyqtardyń bul ónertabysty Krıt aralynyń keme soǵýshylarynan aldy dep esepteıdi, belaǵashty da solardan kórgen delinedi.

Qalaı bolǵanda da, bizdiń zamanymyzdan úsh myń jyl buryn kemeler búginge deıinge saqtalyp kele jatqan formada jasala bastaǵan. Olardyń qańqasy berik shpangoýttar men uzyna boıy qaptalatyn strınger karkastan jasala bastady, al kemeniń turaqtylyǵy belaǵash arqyly qamtamasyz etildi. Bastapqy kezde belaǵashty eki bóreneni belgili bir buryshyn biriktirý arqyly jasalsa, belaǵashtyń qazirgi qurylymy keıindeý shyǵaryldy. Kemeniń dińgegi men qaradúrsin jelkeni boldy.

Jelkenniń jetildirilmeýi olardyń tek kómekshi qural retinde túsinilgeni bolsa kerek, osylaısha kemeniń negizgi qozǵaltqyshy eskek boldy. Kemeniń jyldamdyǵy eskekshilerdiń sanyna tikeleı baılanysty boldy. Bastapqyda kóp eskekshige arnalyp, uzyn kemeler soǵyldy, keıin bolsa bes deńgeıli qabatqa otyrǵyza bastady.

---