InfoHub Logo

Qandaı baǵdarlamalar balalardyń Qarjy naryǵy týraly habardar bolýyna kómektesedi?

Halyqaralyq sarapshylardyń baǵalaýy boıynsha Qazaqstan halqynyń qarjylyq saýattylyq deńgeıi álemdegi eń tómen emes, al TMD elderi arasynda – kóshbasshylar qatarynda. Mysaly, 2017 jyly zertteýdi Ekonomıkalyq damý jáne Yntymaqtastyq Uıymy (EYDU) júrgizdi, nátıjeleri 2018 jyly jarıalandy. "Eýrazıadaǵy qarjylyq saýattylyq deńgeıleri" baıandamasynda EYDU ádistemesi boıynsha Qazaqstandaǵy qarjylyq saýattylyq boıynsha ortasha bal yqtımal 21 baldyń 13-in qurady. Qujatta qarjylyq saýattylyq deńgeıi 36,25% - dy qurady delingen.

2020 jyly 2020-2024 jyldarǵa arnalǵan qarjylyq saýattylyqty arttyrý tujyrymdamasy sheńberinde QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi júrgizgen áleýmettik zertteý qorytyndylary boıynsha Qarjylyq saýattylyq deńgeıi 2018 jylǵy kórsetkishpen salystyrǵanda 2,82% - ǵa ulǵaıyp, 39,07% - dy qurady.

Agenttiktiń, Qazaqstan qarjygerler qaýymdastyǵynyń, múddeli memlekettik organdardyń jáne qarjy naryǵyna qatysýshylardyń kelisilgen aqparattyq-túsindirý jumysynyń esebinen Qazaqstan azamattary qarjy ónimderin, kórsetiletin qyzmetterdi jáne olardyń erekshelikterin jaqsy túsine bastady, qarjy jáne ózge de uıymdarmen ózara is-qımyl jasaı bastady jáne tutastaı alǵanda qarjy álemine baǵdarlaı bastady. 2024 jylǵa qaraı kórsetkish 41% - ǵa deıin ósedi dep boljanýda.

Qarjylyq bilim berý konteksinde qarjylyq saýattylyq negizderine, eń aldymen balalarǵa oqytýǵa erekshe nazar aýdarý qajet. Olar úshin erte jastan bastap kóptegen qarjy quraldary qoljetimdi bola bastady, olardy onlaın paıdalaný belgili bir táýekelderdi, onyń ishinde qarjylyq alaıaqtyqpen baılanysty táýekelderdi kóteredi.

- Qarjylyq saýattylyqty oqytý erte jastan, otbasynda bastalýy kerek: balalarǵa aqshanyń qaıdan keletinin, ony qalaı durys únemdeý jáne aqylmen jumsaý kerektigin, qazirgi zamanǵy alaıaqtardyń tuzaǵyna túspeý kerektigin, kıbergıgıena degen ne ekenin túsindirý kerek. Bolashaqta aqsha máselelerine qatysty aqylǵa qonymdy sheshimder qabyldaýǵa jáne tutastaı alǵanda qarjy álemin jaqsy basqarýǵa múmkindik berý úshin balalarǵa durys qarjylyq jáne sandyq ádetterdi qalyptastyrý mańyzdy. Meniń oıymsha, qarjylyq saýattylyq sabaqtaryn álemniń damyǵan elderindegi sıaqty barlyq mektepterde engizý qajet, - dep esepteıdi QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń qarjylyq qyzmetterdi tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý Departamentiniń dırektory Aleksandr Terentev.

Osyǵan baılanysty óz baǵdarlamalaryn memlekettik organdar ǵana emes, bıznes te usynady. Mysaly, Freedom Finance Life ÓSK jazǵy maýsymda qarjylyq saýattylyq boıynsha tegin balalar lagerin ashýdy. QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi qoldaǵan joba Freedom Finance Camp dep atalady. Bul 10-13 jas aralyǵyndaǵy balalar qarjylyq saýattylyq negizderin, sátti bolashaqty qalaı josparlaýdy jáne mamandyqty qalaı anyqtaýǵa bolatyndyǵyn biletin ınteraktıvti onlaın sabaqtar serıasyda bolady. Ár sabaq 1,5 saǵatqa sozylady, barlyǵy 8 sabaq. Bir top 6-8 adamǵa eseptelgen. Freedom Finance Camp tájirıbesi kórsetkendeı, bul oqýshylarǵa baǵdarlamany sapaly meńgerýge múmkindik beredi. Qarjy degenimiz ne, olardy qalaı durys tabý, jınaý jáne jumsaý, qor naryqtary, saqtandyrý jáne t.b. – bul týraly Freedom Finance Camp-ta 300-den astam bala bildi. Al sońǵy sabaqta olar ózderiniń jobalaryn usynady, onda olar tańdalǵan mamandyq týraly jáne onda qalaı jetistikke jetýge bolatyndyǵy týraly aıtady.

Qoryta aıtqanda, halyqtyń qarjylyq saýattylyq deńgeıin arttyrý-el damýyndaǵy mańyzdy pýnkt. Kishkentaı azamattardyń osy saladaǵy habardar bolýynyń joǵary deńgeıi turǵyndardyń ómir súrý deńgeıin arttyrýǵa yqpal etedi, naryqta jeke ınvestorlar kóp bolady. Bul árıne, básekelestikke jáne jańa ónimderdiń paıda bolýyna áser etedi.

Araılym Dadanbekova

---