Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 6 kún buryn)
Qart jáne egde jastaǵy pasıentterdi kútim jasaýdaǵy meıirgerlerdiń bilim deńgeıi

Stýdent: Jıentaeva Aıgýl Sadýakasovna
Ǵylymı jetekshi: Saım L.N.
«№ 1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy Komýnaldyq memlekettik mekemesinde qart jáne egde jastaǵy pasıentterdi kútim jasaýdaǵy meıirgerlerdiń bilim deńgeıi»
№1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy KMM
Qyzylorda medısınalyq joǵary koleji

Kilt sózder: qart jáne egde jastaǵy adamdar, meıirgerlik kútim, bilim deńgeı, jumys sapasy, qartaıý,sheteldik ádebıetter.

Taqypryptyń ózektiligi: Ómir súrý jasynyń uzarýy HHİ ǵasyrdaǵy eń úlken jetistikterdiń biri bolyp sanalady. HHİ ǵasyrdyń basynda halyqtyń qartaıý tendensıasy ekonomıkalyq damyǵan barlyq elderde baıqalady, bul qoǵamnyń medısınalyq-áleýmettik máseleleriniń biri. BUU departamentiniń demografıalyq bóliminiń habarlaýynsha, planetanyń árbir onynshy turǵyny qart nemese egde jasta. 2015 jyly álemde 65 jáne odan joǵary jasta 590 mıllıon adam bolsa, 2025 jyly BUU boljamdary boıynsha olardyń sany 1100 mıllıonnan asady. Bul erekshe mánge ıe, óıtkeni qart jáne egde jastaǵy adamdarǵa jastarǵa qaraǵanda kóbirek jáne ıntegrasıalanǵan medısınalyq qyzmetter qajet, sondyqtan olardy uzaq emdelýi men kútimi jıi kezdesedi. Qart jáne egde jastaǵy adamdarǵa kútim jasaýdyń sozylmaly jáne kúrdeli qajettilikteri jıi kezdesedi, bul onsyz da tolyp jatqan qoǵamdyq densaýlyq saqtaý júıesine qosymsha salmaq túsiredi jáne medısınalyq qyzmet kórsetetin meıirgerler úshin qıyndyqtar týǵyzady.

Qazirgi tańda AQSH halqy qartaıýda. Búgingi tańda AQSH-ta 65 jastan asqan 46 mıllıonnan astam qart adamdar turady; 2050 jylǵa qaraı bul san 90 mıllıonǵa jetedi dep kútilýde. Halyqtyń qartaıý problemasy ásirese aýyldyq jerlerde óte mańyzdy, óıtkeni turǵyndar ortasha eseppen qalalyq turǵyndarǵa qaraǵanda úlken. Qart adamdar da proporsıonaldy túrde aýyldyq jerlerde turady. 2010 jyly 65 jastan asqan barlyq eresekterdiń tórtten biri aýyldyq jerde turdy. Amerıka Qurama Shtattarynyń qartaıýy alańdaýshylyqtyń bir sebebi boldy, óıtkeni jumys pen zeınetke shyǵý sıpaty ýaqyt óte kele ózgeredi dep kútilýde. Eger halyq burynǵy urpaqtarǵa qaraǵanda uzaq ómir súredi dep boljansa, azamattardyń qajettilikterin qanaǵattandyrý úshin ekonomıka da ózgerýi kerek. 

2018 jyldyń basynda Evropalyq Odaqtyń 28 elinde 101,1 mıllıon qart adam ómir súrdi (65 jastan asqan), bul jalpy halyqtyń besten bir bóligin (19,7 %) quraıdy. Kelesi úsh onjyldyqta bul kórsetkish 2050 jyly 149,2 mıllıon turǵynǵa deıin ósedi dep boljanýda (jalpy halyqtyń 28,5%). EO halqynyń mundaı tez qartaıýy negizinen bala týýdyń uzaq merzimdi tómendeýine jáne ómir súrý uzaqtyǵynyń (uzaq ómir súrý) ulǵaıýyna, negizinen densaýlyq saqtaý men medısınanyń damýyna, sondaı-aq ómir súrý men eńbek jaǵdaılarynyń jaqsarýyna baılanysty 

Óte qart jáne egde jastaǵy adamdar sany (85 jáne odan joǵary jasta) tez azaıýda, óte egde jastaǵy áıelder sany óte egde jastaǵy erlerden eki eseden kóp. Alaıda, egde jastaǵy erlerdiń úlesi egde jastaǵy áıelderge qaraǵanda tezirek ósýge beıim. Shyǵys Germanıada qart jáne egde jastaǵy adamdar halyqtyń kóp bóligin qurady. 50 jyl ishinde kárilikke táýeldilik koefısıenti - 65 jáne odan joǵary jastaǵy adamdar sany men 15-ten 64 jasqa deıingi adamdar arasyndaǵy qatynas («eńbekke jaramdy jas») eki eseden astamǵa ósedi.

Zertteý maqsaty: :№ 1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy Komýnaldyq memlekettik mekemesinde qart jáne egde jastaǵy pasıentterdi kútim jasaýdaǵy meıirgerlerdiń bilim deńgeıin saýalnama arqyly anyqtaý.

Tásilder men materıaldar

Zertteý jumysy №1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy Komýnaldyq memlekettik mekemesinde qart jáne egde jastaǵy pasıentterdi kútim jasaýdaǵy meıirgerlerdiń bilim deńgeıin anyqtaý. Meıirgerlerge saýalnama júrgizý arqyly meıirgerlerdiń jumysyn baǵalaý. Bul suraqtarǵa jaýap alýǵa jáne osy másele boıynsha meıirgerlerdiń pikirin anyqtaý arqyly zertteý mindetterine qol jetkizýge múmkindik beredi.

Zertteýge barlyǵy 20 meıirger  qatysty.

Zertteý túri: Sapalyq

Zertteý dızaıny: : Sapalyq zertteý, fenomenaldy; randomızırlengen maqsatty, popýlásıaǵa negizdelgen

Zertteý obektisi: 2020 jyly jeltoqsan aıynda № 1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy Komýnaldyq memlekettik mekemesinde zertteý jumysy júrgizildi. Osy  zertteýdi  júrgizýde saýalnama alyndy. Zertteýge jalpy 20 meıirger qatysty..

Zertteý quraly: Meıirgerlerge Modýpe O. Oıetýndeniń «Meıirgerlerdiń qart adamdarǵa kútim jasaýyna qatynasy» maqalasyna súıene otyryp jasalyndy.

. «Meıirgerlerdiń qart adamdarǵa kútim jasaýyna qatynasy» taqyrybynda zertteý 2013 jyly naýryz aıynan mamyr aıyna deıin júrgizilip 130 meıirger qatysqan. Osy zertteýdegi saýalnama suraqtarynyń úlgisi meniń zertteýimde qoldanyldy.

Saýalnamalar  suraqtar túrinde qurastyryldy.

Qorytyndy: 2020 jyldyń jeltoqsan aıynda № 1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy komýnaldyq memlekettik mekemesinde zertteý jumystary júrgizildi. Ortalyqtaǵy meıirgerlerdiń bilimin baǵalaýdy anyqtaý maqsatynda meıirgerlerge saýalnama júrgizildi. Zertteý negizinde saýalnamaǵa 20 meıirger  qatysty. Qoryta kele,  mamandar eńbek tájirıbesiniń jetkiliktiligine  qaraı pasıentterge qyzmet kórsetý jaǵdaıy jaqsy ekendigi  anyqtaldy jáne de júrgizilgen saýalnama nátıjesiniń qorytyndysy boıynsha 20 meıirgerdiń jaýaptary ár túrli deńgeılerde  boldy.arnaıy kutimdi qajet etedime -65%,,.fızıkalyq problemalaryna 55%, fızıologıalyq máselelerin- 80%,pasıentterge qyzmet kórsetý sapasyna -35%,pasıent problemalaryna - 55%,pasıenttiń jeke bas gıgenasyn kútýge -100%, tósekte tamaqtandyrý-100%, dáret shyǵarý  kezindegi kómekke -100%, zár shygarýǵa katetrleý kómekke 100%, tósekte qozǵaltýǵa  85%,tósek aýystyrýǵa 90%,jynys múshelerine kútim 90%, osy turǵyda kórsetkishter belgili boldy. № 1 Qyzylorda arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý ortalyǵy Komýnaldyq memlekettik mekemesindegi  meıirgerlerdiń bilim deńgeıiniń  nátıjesi – 78 % boldy.

PAIDALANYLǴAN ÁDEBIETTERDİŃ TİZİMİ:

1.Organızasıa obedınennyh nasıı [Elektronnyı resýrs]. – Rejım dostýpa:[1]http://www.un.org/ru

2. Higgins I, Van Der Riet P, Slater L, Peek C. The negative attitudes of nurses towards older patients in the acute hospital setting: A qualitative descriptive study. Contemporary Nurse: A Journal for the Australian Nursing Profession 2007; 26: 225-237.Crossref PubMed Web of Science®Google Scholar

3. https://www.statista.com/statistics/457822/share-of-old-age-population-in-the-total-us-population/

4. https://www.euro.who.int/en/health-topics/Life-stages/healthy-ageing/data-and-statistics/10-facts-on-healthy-ageing-in-europe

5. https://www.age-platform.eu/publications/ageing-europe-looking-lives-older-people-eu-eurostat-2019-report

6. https://www.statista.com/statistics/1105835/share-of-elderly-population-in-europe-by-country/

7. United Nations ESCAP, Social Development Division. 2016 Population Data Sheet. 9 September 2016 revision.

8. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2013). World Population Ageing 2015. ST/ESA/SER.A/348

9. https://mipaa.unescapsdd.org

10. Belokon O.V. Sovremennye problemy kachestva jıznı pojılyh v Rossıı // Medsestra. – Moskva, 2008. – №10. – S. 10–2

11. The Changing Capabilities of Cohorts of the Elderly in Russia during 1990–2020: Measurement using a Quantitative Index. Christopher Mark Davis

12. Medıko-sosıalnaıapomoshpojılymlúdám.N.G. Petrova, prof., A.B. Fılenko, kand. med. naýk, B.V. Epelman, kand. med. naýk Pervyı Sankt-Peterbýrgskııgosýdarstvennyı medısınskıı ýnıversıtet ım. akad. I.P. Pavlova

13. https://www.unece.org/fileadmin/DAM/pau/age/country_rpts/2017/KAZ_report.pdf

14. Plonczynski DJ, Ehrlich-Jones L, Robertson JF. Ensuring a knowledgeable and committed gerontological nursing workforce. Nurse Education Today. 2007;27:113–121. [PubMed] [Google Scholar]

15. Hweidi IM, Al-Hassan MA. Jordanian nurses’ attitudes toward older patients in acute care settings. International Nursing Review. 2005;52:225–232. [PubMed] [Google Scholar]

16. Rees J, King L, Schmitz K. Nurses’ perceptions of ethical issues in the care of older people. Nurse Ethics. 2009;16:436–452. [PubMed] [Google Scholar]

17. Ferreira, V. M., & Ruiz, T. (2012). Community health workers' attitudes and beliefs toward the elderly. Revista de Saúde Pública, 46(5), 843-849

18. King, B. J., Roberts, T. J., & Bowers, B. J. (2013). Nursing student attitudes toward and preferences for working with older adults. Gerontology & geriatrics education, 34(3), 272-291.

19. Capezuti, E., Boltz, M., Cline, D., Dickson, V. V., Rosenberg, M. C., Wagner, L., . . . Nigolian, C. (2012). Nurses Improving Care for Healthsystem Elders–a model for optimising the geriatric nursing practice environment. Journal of Clinical Nursing, 21(21-22), 3117-3125..

20. Doherty, M., Mitchell, E. A., & O'Neill, S. (2011). Attitudes of healthcare workers towards older people in a rural population: A survey using the Kogan Scale. Nursing Research and Practice, 2011.

21. Oyetunde, M. O., Ojo, O. O., & Ojewale, L. Y. (2013). Nurses' attitude towards the care of the elderly: Implications for gerontological nursing training. Journal of Nursing Education and Practice, 3(7), 150.

 22.The Changing Capabilities of Cohorts of the Elderly in Russia during 1990–2020: Measurement using a Quantitative Index. Christopher Mark Davi

23. Iasemırskaıa r.s., Belenkaıa ı. G. Áleýmettik gerontologıa. – M.: Vlados, 1999.- 213 b.

24. Gerontologıa negizderi. Red. D. Chebotareva, M.," Medısına", 1969.

25. Dýplenko ıý. k. qartaıý: máseleniń damýy týraly ocherkter. L., Ǵylym, Lenıngr. otd., 1985.

26. Áleýmettik jumystyń sheteldik jáne otandyq tájirıbesi. – M.: Áleýmettik-tehnologıalyq ınstıtýt, 1999. – 272 b.


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama